Bi esperientzia linguistiko oso desberdin bizi izan ditut azken asteotan Hegoaldeko bi herritan. Bata, herri euskaldun bateko erakunde publiko batek antolatutako hitzaldi batean, eta, bestea, eskola bateko batzar batean. Hitzaldian baginen 80 lagunetik gora, nik esango nuke %90 euskalduna edo euskaraz ulertzen duena zela; bazen aurkezle bat, euskalduna hori ere, eta hizlariak katalan hiztunak ziren. Jakina zen hitzaldia ez zela euskaraz izango, baina espero ez nuena zen aurkezpena ele bietan izatea, gaztelaniaz askoz gehiago euskaraz baino.
Aipatu dudan batzarrean, berriz, 40 bat lagun inguru ginen, horietako mordoxka bat euskaraz ulertzen ez zutenak, eta batzarra oso-osorik euskaraz egin zen, aldi bereko itzulpena, gaztelaniara, eskainiz. Mugikor bidezko aplikazio bat erabiliz egin zuen batzarkide batek itzulpena.
Badira hamabost bat urte aldi bereko itzulpena egiteko tresna oso sinplea, eramangarria, erabiltzen ikusi nuela Itsasuko hitzaldi batean. Harrituta geratu nintzen haren sinpletasunaz. Ezagunak nituen aldi bereko itzulpenak, aspalditik erabiltzen ziren hainbat udaletako bilkuretan edota jardunaldi ospetsuetan, baina beti ziren tresneria konplexuak, eta, noski, garestiak.
Lapurdiko tresna, hitzaldia antolatzen zuen baserritar talde euskaltzaleak prestatua, maleta txiki bat zen, erabilterraza. Aukera ezin hobea iruditu zitzaidan gurera ekartzeko ere.
Nahikoa da udalak edo baliabide ekonomikoak dituen komunitate batek horrelako tramankulu bat erostea (ez dira garestiak) eta herritarrei doan eskaintzea ekimenak euskaraz bideratzeko. Eta, maletarik ezean, telefono mugikorrak erabiliz ere posible da.
Nolatan kostatzen ari zaigu hainbeste bilera, batzar, ekitaldi eta gainerakoak euskaraz antolatzea? Zergatik diogu euskara hutsezkoari halako erreparoa?
Ikusgarria da zenbateko abantailak dituen. Hasteko, komunitate edo herri horrek euskara lehentasunezko hizkuntzatzat duela adierazten dio euskaraz ulertzen ez duenari, eta, ondorioz, garrantzitsua dela ikastea; ikasteko eta ikasitakoa praktikatzeko eremu natural bat ere eskaintzen dio, ulermen maila hobetzeko; denbora aurreztea da beste abantaila praktikoetako bat, ele bietako bilerak nola luzatzen diren eta zein aspergarriak eta absurdoak bihurtzen diren jakinda; askoz ere erosoagoa da denentzat, nahiz eta tokatu zaidan ikustea zenbait pertsona deseroso sentitzen dela denen aurrean entzungailua jarri beharragatik (ez zaigu gustatzen bestea baino gutxiago garela adieraztea). Baina, behingoagatik ez dago gaizki deserosotasuna hizkuntza hegemonikoan aise dabilenak sentitzea, ezta? Eta txundigarriena da ikustea ulermen mailan, gutxienez, aurrera egin den eremuetan (eta asko dira Euskal Herrian zehar), zein jende gutxik behar izaten duen entzungailua, eta, beraz, zenbat aukera galtzen ditugun ekimen horiek guztiak gaztelaniaz edo, onenean, ele bietan edo sasi-ele bietan eginda.
Norbaitek esan dezake traba batzuk ere badituela, esaterako, itzultzaile bat jarri behar izatea. Ba bai, oraindik ez dut uste asmatu denik aldi bereko itzulpena itzultzailerik gabe egiteko teknologiarik (agian ez dabil urruti), baina jende asko dago gurean, profesionalez gain, bilera edo batzar bat euskaratik gaztelaniara itzultzeko gai dena. Garestia ere badela aipatuko du norbaitek. Bai, izan daiteke, baina oraingoan ez da euskaldun pelma horiei itzulpena jarri behar zaielako, baizik eta euskaraz bizi nahi duen komunitate batean batzuek euskaraz ez ulertzea delako desabantailak eragiten dituena. Izan ere, nork sortzen du gastua, bi hizkuntza dakizkienak ala bietako bat ulertzen ez duenak?
Eta hala eta guztiz ere, nolatan kostatzen ari zaigu hainbeste bilera, batzar, ekitaldi eta gainerakoak euskaraz antolatzea? Zergatik diogu euskara hutsezkoari halako erreparoa? Zerk beldurtzen gaitu?
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.
Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
Hezkuntza Sailak ebaluazio diagnostikoen berri eman zuen otsailean: 2023ko etapa erdikoa eta 2024ko etapa amaierakoak izan zituen hizpide. Emaitza negargarriek egiturazko arazoa dugula erakutsiko luketenez, sailak erabaki zuen tramitea bete bai (ED 23 eta 24 txosten exekutiboak... [+]
Kalean nindoan geneetan daramagun dispertsio joerara guztiz emana, bide fisiko eta curricularretatik desbideratzen zaituen abstrakzio alferrikakoren batean. Aurretik hogeita hamarrak bete gabeko neska bat. Zerbait erori zaio poltsikotik. Neska ez zen ohartu. Item bat zen... [+]
Bi toki diferentetan egokitu zait garbiketa egitea aldi berean. Ez garbiketa arrunt bat, baizik eta egunerokoan inguratzen gaituzten paisaiak beste era batean arakatzera behartzen gaituen hori, kanpoko objektu fisikoekin batera norberaren baitako egiturak ere mugiarazten... [+]
Bilboko Kafe Antzokian, hemen argitaratutako nire kolaborazioen bilduma den Zapalduon pedagogia liburuaren aurkezpenean, entzuleen arteko emakume batek bota zidan galdera. Ohikoak ditudan gaiak aletuz joana nintzen hitzaldian, eta Euskal Herriaren egungo egoeraren kezka jada... [+]
Yanis Varoufakis-ek DiEM25 mugimenduaren Youtubeko kanalean elkarrizketatu du Columbiako Unibertsitateko Jeffrey Sachs irakaslea. Horrek azaldu du nazioarteko politikan Amerikako Estatu Batuek pokerrean jokatzen dutela, Errusiak xakean eta txinatarrek Go jokoan. Azken hori... [+]
Pasa den astean, itzalaldian, gure burua zaurgarri ikusita, pertsona asko hasi ginen ikertzen, gertatutakoa ulertzeko asmoz: zelan funtzionatzen du elektrizitatea garraiatzen duen azpiegiturak? Zergatik geratu da zaharkitua? Elektrizitatearen fenomeno fisikoak liluratzen nau,... [+]
Euskadi markak, eraikuntza sektoreko ekonomiaren estrategian, “industrializazioa” mantrarako hitz gisa hartu duela jakinarazi berri du Eusko Jaurlaritzak. Etxebizitza publikoaren eraikuntzan industrializaturiko prozesu eta elementuak lan guztien %65a izatea... [+]
Pandemiak agerian utzi ditu, bere gordintasun osoan, zaharren, haurren eta dependentzia egoeran dauden herritarren arreta-eredu neoliberalaren ondorioak. Konfinamendu garaian loratutako diskurtso kritiko eta alternatiba komunitarioak sendotzeko unea da orain”. Horrela hasi... [+]
Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.
“Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]
Errepikatu nirekin: Sara Millerey. Ez dezagun ahaztu bere izena. Transfeminizidioaren biktima da Millerey: gorrototzaile transmisogino batek torturatu zuen, besoak moztu zizkion eta bizirik bota zuen ibaiertz batera. Bi orduko agoniaren ondoren hil zen.
Errazagoa da J.K... [+]