Noiz eta nola hasi zinen sufritzen dugun presio estetikoaren kontzientzia hartzen?

30 urte nituenean argi ikusi nuen ez nuela bizitza osoa pasa nahi nire gorputza aldatzeko obsesioarekin; aktorea izatea niretzat ez da hori. Dieta gehiago egiten nituen heinean, okerrago sentitzen nintzen nire gorputzarekin. Halaxe hasi nintzen bizipen hori politikoki artikulatzen eta, zorionez, konturatu nintzen ordurako feminista anitzek egina zutela lan hori. Grasofobiaren aurkako aktibistak eta euren borroka ezagutzea izan zen lehen agerkunde garrantzitsuena. Gorputz askatasunaren aldeko borroka da eurena baina guztioi egiten digu mesede, sekula ezin izango diet eskertu erakutsi didaten guztia.

Presio estetikoa ideal estetikotik dator, baina nor dago horren atzean?

Hor dago koxka. Patriarkatuak geure gorputzen gaineko kontrola izateko tresna da presio estetikoa, horretaz konturatzea da askatzeko lehen urratsa da. Geure gorputzarekiko lotsa sentitzen badugu produktu eta dieta anitz erosiko ditugu, eta horrek diru anitz mugitzen du. Alegia, kapitalismoak behar batzuk sortu ditu gure gorputza kanpoko baliabideekin aldatzeko; aspalditik egiten du eta halaxe jarraituko du. Horregatik garrantzitsua da argi edukitzea ez dela inor jaiotzen bere gorputza gorrotatuz, sistemak behartzen gaitu errefusatzera. Kaiola bat da, suntsitu beharrekoa.

Nola eragiten digu presio estetikoak?

Modu anitzetan. Jaterakoan, besta batera joatean, hondartzan edo piszinan bainatzen garenean, gure sexu harremanetan, lana bilatzean… dirudiena baino hagitzez sakonagoa da. Eta arazoa da presio estetikoa betidanik ulertu dela “emakumeek buruan duten tontakeria” baten gisan. Gorputzaren askatasunaren aldeko aktibistek aldarrikatzen duguna da ezin dela hutsaldu, ondorio ikaragarriak dituelako eta gure gorputzen kontrako indarkeria estetikoa eragiten duelako.

Ideal estetikoa “tranpa” bat dela diozu, zergatik?

Naomi Wolf-ek dio ideala dela ez delako existitzen. Sekula ezingo dugu ideal estetikorik lortu, sekula. Gertu sentitu arren, gorputza beti zahartzen delako, mila modutan aldatuz.  Eta ez hori bakarrik; ideal estetikoa ere aldatuz doa, eta argaltasuna beti mantentzen den arren, garai bakoitzean erabakitzen da zer den balioduna eta zer ez, garaian garaiko kosmetika edo moda enpresei interesatzen zaienaren arabera. Adibidez, zelulitisak ez zion inori axola norbaitek erran zuen arte garaitu behar genuela. Eta zelulitisarekin amaitzea zentzugabea da, betileak kentzea zentzugabea den bezala: emakumeen %90ak baino gehiagok du eta, beraz, borrokatzen ari gara naturala den zerbaiten kontra.

Presio estetikoak bereziki zigortzen ditu aktoreak, ezta?

Sistemak errepresentazioak sortzeko behar duen pieza gara. Denak funtzionatu dezan, ideal horren eredu izan behar dugu. Horregatik da hain garrantzitsua kamera eta agertokien atzean dauden pertsonek ikuspuntu feminista izatea beti; irudikapena aldatuz eta gorputz aniztasunaren aldeko egiazko apustua eginez soilik borrokatu ahal izango dugulako presio estetikoaren kontra. Antzezpen eskoletatik hasi beharra dago, ezin zaio inori aktorea izateko aukerarik ukatu gorputz normatiboa ez izateagatik; hori gertatzen bada ogibide gisa porrot egin dugu.  

Indarkeria estetikoak maila desberdinak ditu. Irakurri dut aurten, guttienez, zazpi emakume hil direla klinika klandestinoetan egindako ebakuntza estetikoetan. Indarkeria estetikoaz nahikoa hitz egiten dugu?

Emakumeen kontrako indarkeria guztiak bezala, isilarazita eta normalizatuta dago. Esther Pineda aktibista, hain zuzen, gisa honetako indarkeria ikusarazteko borrokatzen ari da, ebakuntza estetikoen harira. Hala ere, “ongi egindako” ebakuntzek ere ondorio arriskutsuak izan ditzakete, eta informazio gutxi dago horren inguruan. Jendeak informazioa izango balu, seguruenik, ez luke ebakuntzarik eginen eta, beraz, enpresei ez zaie interesatzen. Funtsezkoa da kirofanotik pasa aurretik edo dieta bat egin aurretik informazio guztia edukitzea.

Operació biquini liburuan elikadura intuitiboaz solasten zara. Zer da zehazki?

Janariarekiko harremana fokuratzeko modu bat da. Evelyn Tribole eta Elyse Resch nutriologoek izendatu zuten horrela, eta defendatzen dute elikadura murrizketek, luzarora begira, geure gorputzarekin dugun harremana sendatzea baino gehiago arazoak sortzen dituztela. Izan ere, dietaren kulturak gu argaltzea nahi du, baina gure osasunak berdin dio. Elikadura intuitiboarekin, aldiz, pisua ez da ekuazioan sartzen, baina bai elikadurekin harremantzeko modua: errurik gabe eta ongizatea bilatuz jatea, bertzeak bertze. Niretzat inspiratzailea izan zen, dieta anitz egin ditudalako. Zorionez, geroz eta nutrizionista gehiago dira dietaren kulturaren kontra daudenak eta errespetuz lan egiten dutenak. Adibidez, Raquel Lobatón, eta bere elikadura inklusiboa.

Udan presio estetikoak gora egiten du. Zein uste duzu dela erronkarik garrantzitsuena? Nola hobetu dezakegu gure gorputzarekin dugun harremana?

Hasteko, gure gorputza gorrotatzera garamatzaten mezu toxiko horiek guztiak nondik datozen jakitea ezinbertzekoa da. Atzetik dagoen makinaria identifikatzea eta indarkeria direla argi izatea. Ez diogu inori deus zor: ez argal egotea, ez depilatzea, ezta azal bikaina izatea ere. Gure segurtasun falta ingurukoekin konpartitzea ere garrantzitsua da. Eta, batez ere, gainontzekoen gorputzekin atseginak izatea: iritzirik ez ematea eta gorputz aniztasuna dagoela onartzen hastea, eta azkenik, hori ospatzea.