Aritmetika arazoak
Amaia Zubiriaren lekukoa hartuz, merezimendu osoz jaso zuen duela gutxi Joseba Tapia trikitilariak Donostiako Udalaren Adarra saria, euskal kulturari bizitza osoko ekarpena egin ostean. Trukean, kantu batzuk oparitu zizkigun. Hainbat plazatan kantu horiekin gorputza astindu izan eta gero, nekez lortu genuen ipurdia Victoria Eugeniako eserlekuei itsatsita mantentzea. Gozatu ederra. Etxerako bidean, ordea, kanta bat garunean iltzatu zitzaidan, begiztan; Aritmetika arazoak. Buruan, letra bueltaka: “Zenbat arazo ditu gaur Euskal Herriak? Asko xamar oraindik, balitu erdiak!”.
"Guztiontzako gutxiengoak bermatuko dituen aberastasun banaketa erradikal baterako ofentsiba politikoa antolatzea dagokigu"
Hurrengo egunetan, kanta burutik kendu ezinik, nire eguneroko lan, kezka eta obsesioekin nahastu zitzaizkidan “Aritmetika arazoak”. Adierazle apur batzuk begiratuz gero, arazo aritmetiko potoloak ageri zaizkigu gurean. Energiaren esparruan, berriztagarriak ahoan, baina Hego Euskal Herrian ez dira %15era iristen (ehuneko bakoitza igotzeko ehunka MW instalatu beharko genituzke) eta energiaren %85a kanpotik dator. Elikagaiei begiratuz gero, subiranotasuna jomugan, baino gure plateretara iristen direnak, bataz beste, 3.000 km egiten dituzte. Ekonomia zirkularra ere hizpide, baino gure ekoizpen makineriak, urtero, planetatik hartutako 80 milioi tona material berri behar ditu, %70 kanpokoak. Horietatik, urtero 20 milioi tona baino gehiago atmosferara bidaltzen ditugu (gure ekoizpen nagusia, pisuan, CO2a da) eta 2 milioi tona baino gehiago zabortegietara botatzen ditugu.
Gure aztarna ekologikoak ongi laburbiltzen ditu datu kezkagarri horiek; hau da, gure ongizate eredua eta kontsumo maila mundu mailan hedatuko balitz, bi planeta eta erdi baino gehiago beharko genituzke. Eta, noski, bakarra dago. Orain arte, besteei dagozkien baliabideak erabiliz egin dugu gure bidea. Beste herrialdeei eta datozen belaunaldiei dagozkienak, hain zuzen.
Finean, Euskal Herri iraunkorra nahi eta behar bai, baino iraunkortasunaren aritmetikatik urrun gaude. Jarduera humanoak, oro har, planetaren muga biofisikoekin talka egin eta sorturiko anabasa ekologikoaren lehen trumoi hotsak sentitzen hasi garen honetan, gure metabolismo sozioekonomikoaren dimentsio material erraldoiari premiaz erreparatu beharrean gaude, baliabide gutxiagoko mundu baterantz goaz eta. Ortzi mugan ageri den militarismo harraparian ez badugu murgildu nahi, muga ekologikoetara (ber)egokitzea dagokigu. Horretarako, guztiontzako gutxiengoak bermatuko dituen aberastasun banaketa erradikal baterako ofentsiba politikoa antolatzea dagokigu, beti ere argi izanik baliabideen xahuketa garaia amaitu dela. Bi hitzetan, austerizidioaren aurkako austeritate berri bat. Nahi bada, deitu aritmetika ekologikoa.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]
Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]
Euskararen (euskaldunon) aurkako oldarraldiak ertz ugari ditu; horietako bat fronte mediatikoa da, Voxento taldea buru eta PSOE-CCOO-UGTko kide ezagunak ekintzaile nagusi. Sarri eskaintzen digute idatziren bat, barnera dezagun Euskal Herriko hizkuntza ofizialetatik zein diren... [+]
Hamar minutu igaro dira lur hartu dugunetik. Bizkaiko kostatik sartu, Leioa gainetik igaro eta gurpilek ordeztu dituzte hegalak Loiun. Bosteko ilaretan irten behar omen da hegazkinetik eta gu hogeita zazpigarrenean gaude zain. Estatubatuarren ikerlanek diote istripu bat egonez... [+]
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]