Elikadura burujabetza eta feminismoa, bata bestearentzat ezinbesteko
Elikadura burujabetzaren eta agroekologiaren aldeko mugimenduek orokorki maskulinizatuta jarraitzen duten modu berean, mugimendu feminista ere landa eremuko aldarrikapen eta bizipenetatik nahi baino urrunago egon da sarri. Bi mundu horiek elkarrengana hurbiltzeko asmoz antolatu zituzten abenduan Lurra Sentituz jardunaldiak Iruñean eta Elizondon. Mugarik Gabe Nafarroa, Mundubat eta IPES aritu dira jardunaldi horien bigarren edizioaren antolakuntzan, Arrea agroekologia elkartearekin eta Observatorio para una Cultura del Territorio taldearekin elkarlanean.
Puntu komunen bila
“Elikadura burujabetzaren gaia genero ikuspegitik lantzeko 2016tik martxan dugun prozesu zabalago baten parte izan da foro hau”, azaldu digu Mundubateko teknikari den Maria Pulido Hernandok. Azken urte hauetan hainbat ekimen egin dituzte taldeok elkarlanean, Elikadura Burujabetzaren Nafarroako Parlamentu Irekiak esaterako.
Landa eremuko eta hirietako talde feministak elikadura burujabetzaren bueltan hitz egiteko elkartzea eta elikadura burujabetzaren eta feminismoaren artean borroka komunak martxan jartzea zuten helburu jardunaldiek. Abenduaren 14an Iruñeko Plazara! gunean tailer eta hitzaldien bidez sakontzeko eta eztabaidatzeko aukera izan zuten hurbildutakoek. Biharamunean, Elizondora mugitu zen foroa: hango proiektu agroekologikoak ezagutzeaz gain, Erdiz Bizirik eta Aroztegia eta gero zer? plataformek lurraldearen defentsan egiten duten lana ezagutu eta horiei babesa azaltzeko aprobetxatu zuten ekimena.
Ehundik gora emakume
Iruñeko foroan Euskal Herriko nahiz Espainiako Estatuko hainbat tokitako 100 emakume baino gehiago bildu ziren. Gehienak, gainera, taldetan antolatuak daudela azpimarratu du Pulidok, bai feminismoaren barruan eta baita elikadura burujabetzarenean. Foroan landutako gai eta eztabaida guztiak sistematizatuko dituzte hurrengo hilabeteetan, eta Iruñean zehaztu zituzten ekintza konkretuak aurrera ateratzea eta manifestu bateratua lantzen jarraitzea izanen da orain erronka. “Foroa elikadura burujabetza feministarako bidean ekarpen bat gehiago izan da”, dio Mundubateko kideak. Urte berriari gogoz eta indarrez ekiteko ekarpena, dudarik gabe.
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]