Asuna jantzi


2019ko apirilaren 21ean
www.modeintextile.fr
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Gero eta gehiago begiratzen diogu gure bizimoduak ingurumenean sortzen duen arrastoari. Eskerrak! Gaur bertan jakin dut munduan erabiltzen den pestiziden ia heren bat kotoia (Gossypium spp) ekoiztera bideratzen dela. Kotoia? Nola leike!

Egungo kotoiaren erabilera nagusia arropa da. Arroparekin ikaragarrizko jana egiten dugu. Merke-zurrean erosi eta hiru aldiz jantzi ondoren berriago bat janzteko hura baztertu. Gakoa ez da berria jantzi beharra. Gakoa eskuera duguna merke-zurrean saltzen dela baizik. Prezioak ahalbideratzen du kotoizko arropak baliorik ez izatea. Kotoia bera ezer gutxi da, eta eskulana esklaboa.

Arroparen industria batzuk aspaldi jabetuak dira balioaren garrantziaz. Kalamuaren (Cannabis sativa subsp sativa) zuntza aspaldiko ezaguna da ehungintzan, eta gero eta indar handiagoa hartzen ari da bere langintza.

Beste batzuek birziklatutako plastikozko botilak erabiltzen dituzte ehuna sortu eta arropa egiteko. Plastikozko jantziak. Horiek beste sagardotegi bateko upela dira. Baina merezi dute azterketa sakonxeago bat. Izan ere, gaur egun itxura jakin bat eman nahi duenak (mendizale, kirolari...) plastikozko janztura behar du soinean. Arropa hori garbitzen den bakoitzean askatzen duen plastikoak ikaragarrizko kutsadura sortzen omen du uretan. Baina horiek ez dira landareak...

Austrian pagoaren (Fagus sylvatica) zuntzarekin sortzen dute arropagintzarako ehuna. Urteak daramatzate langintza horretan eta itxura guztien arabera etorkizun latza du. Gero eta gero ikusten da. Soinean daramazun galtzontziloa balio duena ordaindu baduzu, agian pago ehunez egina da.

Plastikozko mendiko galtza daraman jende askok lehen kotoizko blue-jeana zeraman. Bada, ingurumena zaintze aldera, badator asun ehunez (Urtica dioica) egindako jeana. Frantziako Velcorex-Matières enpresak sortu du, eta asun ekoizle bila dabil. Gure lur hezeetan erraz etortzen da, eta ez du pestizidarik behar, saiatu beharko. Jantzi eta probatzeko adinako batzuk egin dituzte. Lasai, ez dizu izterra erresuminduko...

Irudia: Maitane Gartziandia.

 


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2025-09-15 | Iñaki Sanz-Azkue
Aspis sugegorria
Gorrian zuri

Sugea ikusi orduko: “Sugegorria!”. Telesforo Aranzadi zenak esaten baitzuen, begiek ez dutela ezagutzen dutena baino ikusten. Eta sugegorria ezagutu, ezagutzen dugunez (entzunaz, sikiera), hori bera izaten da joera: ikusten dugun suge oro sugegorria dela iruditzen... [+]


Suteak

Dei batek dena alda dezake. Eguna bai, bederen. Hurrengo orduetako martxa, sikiera. Ourensen dagoen lagunak jasotzen du Noainen dagoen Lugoko lagunaren deia. Dei bakar batek ekarri zituen Galizako elkarte bateko zortzi artzain eta ahuntzain bat etxera. Zoragarria izan zen... [+]


2025-09-15 | Garazi Zabaleta
Aztal
Iruñetik artzain eskolara, eta handik Otsagabira artaldea osatzera

Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]


2025-09-15 | Jakoba Errekondo
Arboletarako eroa daukat

Bada Garde. Urrutira gabe hor dago, urrutieneko mugaren guardan. Umetan ezagutu nuen Garde, ez dut gogoan zenbat urte nituen, baina landatuta geratu zitzaidan han ikusi nuena.-


2025-09-10 | Estitxu Eizagirre
Onintza Enbeita eta Feli Madariaga
"Azokako mahaiaren bestaldetik desprezioa ikusten da, asko"

Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]


2025-09-08 | Nagore Zaldua
Itsas izar arantzaduna
Izarren hautsa

Izarrak, ortzi mugagabean, keinu egiten diguten argi izpi dardarti liluragarriak dira, osotasuna eta ezereza bateratuta, zer garen ulerrarazteko oroitarri zaizkigunak: izan sua, izan ondotik joan zaizkigun kuttunak, gizakiaren txikitasuna edo Anbotoko Mariren edertasuna;... [+]


2025-09-08 | Garazi Zabaleta
Amama
Lursail bakoitzak bere arnoa

Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]


2025-09-08 | Jakoba Errekondo
Orria egitera

Orriuldu gabe daude oraindik zuhaitzak eta arbolak. Hostoak ihartu gabe daude, bai. Eta hostoa jasotzeko sasoi aproposa da. Hostoa, batez ere geroago jasotzen da; zuhaitzaren adaburua janzten duen orritza edo hostotza erortzen denean edo orriultzen denean, lurraren instantziako... [+]


Mendiko suteak eta basozaintza

Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]


2025-09-01 | Irati Diez Virto
Satitsua
Burmuina txikituta bizirauten duen ñimiñoa

Bizitza azkar pasatzen dela entzun eta esaten dugu maiz. Hala ere, gizakiok urte dezenteko bizi-itxaropena daukagu. Hainbat urte izan ohi ditugu ongi garatu, bizi eta ugaltzeko. Badira, ordea, hori guztia denbora askoz ere laburragoan egin behar duten gu bezalako ugaztunak:... [+]


2025-09-01 | Garazi Zabaleta
Gidari artzain eskola
Artzainen hurrengo belaunaldiaren bila

Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]


2025-09-01 | Jakoba Errekondo
Pagatza, bizitza, sutza

Ez naiz aparretsia, orraztearen aparretsia, ezta gutxiagorik ere. Baina ikasturte berriari ekiteko, zer den ez den, lakarra zuzen-zuzen ederki asko eginda nator zuregana.


Sendabelarrak oliotan

Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]


2025-07-28 | Jakoba Errekondo
Harroputzetik artaputzera

Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]


Eguneraketa berriak daude