"Iberdrola berdez mozorrotzen da"
Mexikoko Oaxacako Tehuantepec-eko istmoan sortu zen Bettina Cruz Velázquez (Juchitán de Zaragoza, 1962) eta han bizi da. Gaztetatik ibili da borroka sozial eta politikoetan engaiatua eta, egun, Indigenen Kongresu Nazionalak (CNI) aukeratutako Indigenen Gobernu Kontseiluko (CIG) gobernu organoaren batzarkidea da. Bere lurraldean enpresa handiak –tartean euskal enpresak– eraikitzen ari diren aerosorgailu parkeen aurkako mugimenduko buruetakoa dugu.
Energia eolikoaren aurka zaudete?
Ez, lurraren berotzea moteldu dezaketen energia berriztagarrien alde gaude. Inposatzearen aurka gaude, ordea, gure bizimoduaren aurkako garapen eredu arrotza ezarri nahi baitigute diru gehiago irabazi beste helbururik ez duten enpresa handiek. Gainera, energia ustez berdea ez da hain berdea. Adibidez, Iberdrola aztertu dugu: berdez margotzen du bere burua baina sortzen duen energiaren %4 besterik ez dator iturri berriztagarrietatik. Ez dute berotze globala geldiarazteko asmo zintzorik. Enpresek karbonoaren merkatua sortu dute, hau da, karbono bonuak eros ditzakete euren karbono isurtzeak moteldu gabe. Lurraldeen eta jendeen esplotazio prozesu asko daude haize sorgailuen eraikuntzan. Nahi dugu jendeak era integralean ikusi ahal izatea energia eolikoaren kontua, ez dezatela energia, haizeak sortuta egonda ere, berez berdea delako ideia saldu.
Nola hasi zen parke eolikoen eraikuntza Oaxacan?
Tehuantepec-eko istmoan bost herri indigena bizi gara eta, gure zoritxarrerako, eskualde haizetsua da. Ez genuen espero haizea gure hondamendiaren abiapuntua izango zenik, izan ere, gure hizkuntzan haizea zein arnasa “bi” hitzarekin izendatzen ditugu. Kioton eta Parisen hartu ziren erabakien ondorioz, trantsizio energetikoarekin konpromisoa hartu du Mexikok ere, energia berriztagarriak ustiatzeko. Bada, sistema kapitalista globala planeta osoko lurretara hedatzen da, herriei ondasunak eta baliabideak kenduz. Hor hasi dira agertzen gurean enpresa handiak, batzuk zuek ezagutuko dituzuenak: Gamesa, Fenosa, Acciona, Renovalia Energy, Abengoa, Siemens...
Printzipioz onuragarria beharko luke eskualdearentzat.
Enpresak gure eskualdearen garapenerako ari omen dira inbertitzen, denontzako lanpostuak sortzeko, baina gauzak ez dira horrela. Hasteko, gobernuak mila milioi dolarreko inbertsioa iragarri duenean inoiz ez du esan inbertsio horren %80 teknologian geratuko dela, Mexikotik kanpo, teknologia sortzen den guneetan. Beste %20 parkea instalatzen ari direnek eramaten dute eta %0,1 jasotzen dute lurren jabe diren nekazariek. Lege hizkeran idatzitako 17 orrialdeko kontratua sinarazten diete idazten eta irakurtzen ez dakiten indigenei. Neoliberalismoa indarrean sartu zenetik gobernua energia sorkuntzatik at dago eta sektorea espekulatzaileen esku dago. Milaka hektarea bereganatu dituzte, dagoeneko 1.925 aerosorgailu ezarri dituzte 25 parke eolikotan eta gobernuak 3.000 megawatt gehiago ezarri nahi ditu. Eragina oso handia da lurraldean.
Zein da parkeen eragina komunitateetan?
Era askotan eragiten dute: ezberdintasun sozialak areagotu dira, lurra zatikatu egiten da, nekazaritza eta abeltzaintza egotzi... Deforestazioa da beste ondorio bat, bideak egiten dituzte eta sorgailuen inguruak soildu egiten dituzte plataformak eta garabiak ezartzeko, animalia asko hiltzen dira... Ekologian galera handia dakarte. Oxfam-ek egindako ikerketa baten arabera, inguruko biztanleen %46 pobrezia larrian bizi da. Bizi maila urratzen ari da, nekazaritza eta arrantza ekoizpenak gero eta urriago dira. Prostituzioa ere dezente igo da, proiektu handi hauetako langile gehienak urrundik datozen gizonezkoak direlako. Bitartean, argindarraren tarifak igo dira eta, paradoxikoki, ordaindu ezinik bizi dira eskualdeko familia asko.
Zer egin dezakezue horren aurrean?
Herri indigena moduan eskubidea dugu galdatuak izateko, aurretik informatuta eta libreki erabakitzeko. Mexikok sinatu dituen nazioarteko itunetan dago hori.
Zergatik ez da egiten?
Ez gaituztelako pertsonatzat hartzen. Horren erakusgarri da enpresa horiek ez dutela zergarik ordaintzen. Argindarraren garestitzearen aurkako eta lurraren defentsarako mugimendua sortu da gurean, baina guk bakarrik ez dugu txikizioa gelditzerik izango. David gara Goliaten aurka, baina ez dakite habaila hura sareak direla gaur egun, jende gehiagorekin harremanetan egon ez bagina aspaldi hilko gintuzten.
Nola dago indigenen mugimendua Mexikon egun? Duela ia 25 urte eztanda handia egon zen EZLNren inguruan baina egun informazio gutxiago heltzen zaigu.
EZLN baino gehiago da Mexikoko mugimendu indigena. Hura aldarria izan zen, mugarria, herrialdeko mugimendu indigenak ikustarazteko. Hasi ginen elkar ezagutzen eta gure burua aitortzen. Orain eskuartean duguna Indigenen Gobernu Kontseilua da, eta bestelako sektore zanpatuekin inoiz baino elkartuago gaude. Badira nazioarteko kapitalaren goseagatik jazarritako lurralde eta giza talde ugari, argitu gabeko sarraskiak... Hor dago María de Jesús Patricio Marichuy presidentetzarako hautagai indigenak lau hilabetez egin duen ibilbidea. Bertan aukera izan dugu gure mugimendua indartzeko, adostasunak bilatzeko, ezberdintasunak gainditzeko. Ez da egongo etorkizunik Mexikon horrela egiten ez badugu.
"Ikasle mugimenduan hasi nintzen 13 urterekin, herrian bertan, garraioen merkatzearen eta hezkuntzaren alde. Gogoan dut amak babestu ninduela, beste guraso batzuekin batera, egiten genuena bidezkoa zela iritzita. Nekazal ingeniaritza ikasi nuen ondoren Mexikoko UNAMen, eskualdeko landa garapena Chapingo unibertsitatean eta lurralde antolaketa Bartzelonan. Ezkondua naiz eta bi alaba ditut. 2012an kartzelatu ninduten, aberastasun nazionalaren kontrako delituak leporatuta. Nire senarrak ere mugimenduan parte hartzen du, berriki sikarioak bidali zituzten haren bila lantokira eta bolada batez eskualdetik kanpora alde egin behar izan du”
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Azaroaren 14an, gose grebaren 24. eguna daramate batere jan gabe bost lagunek Estrasburgon (Alsazia, Frantzia), han agintariak oihan historiko bat suntsituz eraikitzen hasi berri diren autopista baten obrak gelditzeko eskatuz. Urriaren 22an hasi ziren hamarretatik bostek utzi egin behar izan dute protesta, medikuaren aginduz edo, astelehenean gertatu bezala, ondoezak jota.
Baratzea komunitatea da, gune berdea, bertakoa, garaian garaikoa; baratzea aisialdia da, euskara, arnasgunea, beste kontsumo eredu bat… Bost urteko ibilbidearen balantzea egin du Itsaso Olaizolak, Gipuzkoako Baratze Parke Sareko arduradunak, eta horiek denak aipatu ditu herriz herri martxan jarritako baratze parkeen helburu eta ezaugarri gisa.
Bederatzi herritarrek gaur, azaroaren 9an, 19. eguna daramate batere jan gabe Estrasburgon (Altsazia, Frantzia), han agintariak oihan historiko bat suntsituz eraikitzen hasi berri diren autopista baten obrak gelditzeko eskatuz.
Eguzkik salatu du legez babestutako hegaztiak tiroz botatzen jarraitzen dutela eta botatzen dituztenentzako zigorrik ez dagoela. Ezagutu dugun azken biktima mendizale batzuek Ezkurra partean aurkitu eta ekarri ziguten honako gabirai hau da (Accipiter nisus). Begi-bistan zegoen tiroz botatakoa zela, baina Igeldoko Arrano Etxean konfirmatu egin zuten, erradiografia bate gin ondoren.
Epaiketaren data hiru aldiz atzeratua izan ostean, urriaren 19ko ostiralean emango zaio hasiera epaiketari. COPINHek (Honduraseko Erakunde Herritar eta Indigenen Hiri-Kontseilua) eta Caceresen familiak hilketaren autore intelektualak akusatuen aulkian jarriko ez direla salatu dute hasieratik, eta epaiketa justu baten alde borrokan ari dira.
Aman Komunak sareak herri kanpaldi bat antolatu du biharko eta etziko, Larhungo kasko gainean. Sarea hiru hilabete oroz biltzen da Euskal Herriko guneren batean, auzolana eta gogoetak uztartzeko.
Iruñerriko Mankomunitateak Elortzibarreko kontzeju horretan hondakinak tratatzeko planta eraikitzeko akordioa ez duela behar bezala iragarri dio Sustrai Erakuntzak, “ez delako inongo agiri publikotan agertzen”, eta herritarrek erabakiak hartzeko gaitasuna trabatu egin dela salatu du.
Ogasun Ministerioak dio ez dela inolako espedienterik tramitatzen ari zentral nuklearrak okupatzen dituen lursailak euskal erakundeen esku uzteko. Eguzki harrituta dago; kontuan izan behar da EAJk eta PPk 2017ko Aurrekontu Orokorrak adostu zituztenean, lursailon lagapena ere adostu zutela eta geroztik gai honek zeresan handia sortu duela.
Ostiralean, urriak 5, Münster hiriko epaileek erabaki dute eten egin behar direla Hambacheko basoa eraisteko lanak, auzitegiak gaiaren mamia ebatzi bitartean. Klimaren inguruko gatazkarik handienetako bat da Alemanian lignito ikatza ustiatzeko suntsitu nahi duten oihanaren inguruan piztu dena.
Joan den irailaren 21etik 23ra, Lurralde Askea elkarteak Iraultza Txikien Kanpaldia antolatu zuen Gipuzkoako Zubieta herrian. Euskal Herriko herrigintza zeharkatzen duten zenbait gogo eta kezka aztertzeko aukera izan da, giro atsegin eta inklusiboan, kolektiboetan dabiltzan jendeen topalekua bilakatuz.
