Hotzaren hotzez, hotza hautsi arte
Hotzak fruituak ontzen ditu. Hasten hasteko, askotariko fruitu motak daudela aipatu behar da; denek ez dute, ezta gutxiago ere, jokabide bera eta bakarra. Hortaz, orokorrean aipatuko ditugu beren kontuak.
Daramatzan haziak heldutasunera ekarri dituenean, fruituak berak hartuko du umotzeko bidea. Fruitua ontzeko lanean aldagai ugarik eragiten du. Sasoia da ontzearen arrazoi bat; behin sasoira etorrita ekingo dio. Denbora da beste bat. Denborak aurrera egin ahala, fruituak ezin dio eutsi berde eta tinko, bigundu, beratu eta usteltzera joko du. Esaerak honela dio: “Denborak eta lastoak ontzen ditu mizpirak”. Inguruak ere zeresana badu. Gaitzek eta izurriteek gustuko dituzte fruituak, animaliek bezala. Fruitua janaria pilatzen duen zati bat da, eta goseak ez du barkatzen. Horiek kosk edo zizta egin duten tokian zauria, eta zauritik alferrik galtzea, usteltzea... abiatzen dira.
Eguraldiak ere aldaketak sustatuko ditu fruituan. Batzuk txarrerako: haizetearen mugimenduak adarraren kontra jotzea, kazkabarrak zauriak, eguzkiak erredurak, lehorteak zikoiztea, eta abar. Era berean fruituaren etorkizunaren onerako laguntza ere badakar eguraldiak: urak, eguzkiak eta beroak, tamainan, fruituak alegorrituko ditu; osatu egingo dira, hazi eta bigundu. Kolore aldaketa dakar, jeneralean, bide horrek. Heldutasunaren adierazle. Fruitua erakargarri egingo da animalientzat; gozatze bidea da zoritzea. Gozotik jan eta haziak barreiatuko dituzte.
Hotzak ere laguntzen du. Fruitu berantiarrak ematen dituzten fruitu arbolek udazkeneko hotza ezagutzen dute. Badakite igaliei gainean eutsita lurrean baino errazago harrapatuko dituela hotzak. Hotz hori gogorra bada, fruitua izoztu egingo da. Izozteak barruan duen ura galtzea dakar, eta gozotasuna ematen dioten osagaiak are eta kontzentratuago geratuko dira: askoz gozoago, alegia. Ez du luze iraungo, baina jateko...
Hotzak lirindutako fruituak “izotzezko edariak” egiteko erabiltzen dira. Arrazonamendua hauxe da: gozoago, alkohol gehiago, hartzidura etenarazi eta edari gozo-alkoholiko sendoa lortu. Izotzezko sagardoak, ardoak...
San Roman auzoko jaietan bost neska adingaberi ukituak egiteagatik 18 urteko mutil bat atxilotu zuen Ertzaintzak Muxikan (Bizkaia). Udalak eta herriko Mugimendu Feministak elkarretaratzea deitu dute asteartean 20:30erako.
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Ipurdia belztu egiten zaio. Tomate (Solanum lycopersicum) alea sano-sano ikusten da, landarean zintzilik, goitik behera begiratzen baitiogu. Buruz behera edo hankaz gora jarriz gero ipurdia beltz-beltz azalduko du. Ipurdian txanpon baten antzeko beltzune borobila, oso beltza eta... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta etekinak jezteko moduko “natura” dugu gurean.
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.
BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko Donostiako plataformak ekainaren 15erako deitu du manifestazioa, Europa Hegoaldeko beste hainbat hiritako eragileek bezala. Turistifikazioa salatu eta hiri eredu alternatiboa aldarrikatuko dute.
Golde” hitza “kultura” hitzetik dator. Etimologialaria ez naizenez, ez naiz, badaezpada, bidezidor horretan barrenduko, edozein sastraka edo lahardiren (Rubus fruticosus) erdian itotzeko ere… Inor edo bestek argituko ote digu gakoa.
Umetan aitarekin ikasi zuen Unai Zabala Zubelzu txaramarrak hurritz makilak egiten. “Perretxikotara joaten ginen bezala, makilak egitera ere ateratzen ginela gogoratzen dut, hamar bat urte nituela edo hasi izan nintzen”, dio. Urteekin, aitak jarduna utzi zuen, baina... [+]
Egurra lorarazteko gai da. Egurra lore bihurtzen du, bai, izan zurgin, arotz, zur-langile, zur-lantzaile, maiasturu, benuzer edo menuzer, zur-apaintzaile, zur-egintzaile, zuharotz, zurgile, zurgin-neska edo zurgin-mutil denak.
Gorputzeko ezkatak kolore berde bizikoak ditu; biziak eta deigarriak. Eta horiekin nahasten dira, sare bat osatuko balute bezala, orban beltzak, bizkar osoan zehar. Gizakiaren begietara gardatxoa gardatxo egiten duena, ordea, saihetsean aurkituko dugu. Bertan, lerrokatuta,... [+]