Euskal pezeta isolatuak
Bilbo, 1936ko urria. Jose Antonio Agirre lehendakari izendatu eta bi astera, Eliodoro de la Torre buru zuen Eusko Jaurlaritzako Ogasun Sailak dekretu bat onartu zuen, abuztuan Bizkaiko Defentsa Batzordeak onartutako bera: billete-txeketegiak jaulkitzeko agindua eman zuten, Espainiako Bankuan zituzten funtsen babesean.
Diruaren zirkulazioa bermatu nahi zuten, gerra eremuetan ohikoa denez dirua altxortzeko joera baitzegoen.
Honela zioen dekretuaren zati batek: “Beraz, altxortzea ezinbestean zuzendu behar da konponbide heroikoen bidez, batetik, egoismo nabarmen eta zentzugabeenaren ezkutalekuetan kapitala metatu dadin saihesteko eta, bestetik, gure herriko altxor emankorrak lurraldeko mugetatik ihes egin ez dezan, beste eskualde batzuk gure lurraren zuku finantzarioaren bizkar elikatzeko”.
EAJko eta Frente Popularreko ordezkariek osatutako gobernuak halabeharrez eskuratu zuen Espainiako Errepublikak aurrez ukatutako autogobernu maila. Autonomia estatutua 1936ko urrian bertan onartzea lortu zuen; gerra hasita, gobernu zentral errepublikanoak euskal lurraldeen babesa bermatu nahi zuen. Gipuzkoatik Asturiasera bitartean, kostaldeko lerroa errepublikarren esku zegoen oraindik, baina beraien eremu nagusitik erabat isolatuta. Eta 1937ko martxoa arte, frankistek erasoari berrekin arte, frontea egonkortuta egon zen. Egoera aproposa Jaurlaritzak jarduera laburra baina bizia izan zezan. Esku-dirua jaulkitzeaz gain, pasaporteak banatu zituen, justizia sistema berrantolatu zuen, atzerrian ordezkaritzak jarri zituen abian, 40.000 soldaduko armada antolatu zuen...
Bederatzi banketxe eta kutxak jaulkitako hasierako txeketegi-billeteak kalitate eskasekoak ziren eta 1937ko apirileko dekretu batek aginduta, billete berriak egin ziren, atzealdean euskal eszena tipikoak (eta topikoak) zituztenak, baita kalitate handiko nikelezko bat eta bi pezetako txanponak ere.
Bilbo ekainean erori zen, eta hiriarekin batera, lehen Jaurlaritzaren lorpen gehienak. Baina gorde diren “euskal” billete batzuk zein higatuta dauden ikusita, bi hilabete eskas horietan behintzat beren funtzioa bete zutela eta zirkulazio bizian egon zirela esan daiteke.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Bartzelona, 1939ko maiatza. Teresa Amatller (1873-1960) filantropoa eta Antoni Amatller txokolategile ezagunaren alaba etxera itzuli zen, Espainiako Gerra Zibila amaituta. Orain jakin izan dugunez, Donostian igaro zituen gerrak iraun zituen urteak.
Jaizkibelgo errepidea egiten ibili ziren gerraosteko trabajadoreen barrakoiak txukuntzen segituko dute Lezoko elkarte memorialista nahiz ekologistek “hispanitatearen” egunean.
“Hilen oroitarria eraisteko herri ekimena” du izena herri mugimenduak eta 120tik gora lagunek sinatu dute aldarrikapena.
Elgoibarko Olasoko hilerrian dagoen Kolunbarioan omenduko dituzte frankistek hildako gudari, miliziano eta zibil elgoibartarrak, zapatu honetan, irailaren 22an.
Abuztuaren 25ean Nafarroa eta Gipuzkoaren arteko mugan dagoen Urton (Leitza), Joaquin Muruzabal omendu zuten, “1936ko gurutzadan” –hitz horiekin deskribatu zuten Gerra Zibila deialdian– hil zen lehenbiziko paramilitar karlista. Ekitaldian ziren UPNko zenbait kide, tartean Silvestre Zubitur Leitzako zinegotzia.
Celestino Uriarte Arrasateko miliziano komunistaren bizitzan oinarriturik, erresistentzia antifrankistan aritutako hainbat lagunen testigantzak biltzea du helburu Kamarada dokumentalak.
Memoria historikoa eta frankismoaren biktimak protagonista dituen film dokumentala. Marisa Paredes, Marcos Ana, María Casares, Francisco Etxeberria, Natividad Rodrigo, Jorge Semprún, Emilio Silva edota German Jauregui ageri dira lan honetan, baita lan honen zuzendari José Luis Peñafuerte.
Dagoeneko 68 gorpuzki atera dituzte Nafarroako Gobernuak burututako hamasei indusketa lanetan
Maiatzaren 22an bete dira 80 urte Europan inoiz izandako kartzela ihesaldi handiena gertatu zela.
Ezkabako ihesaldia izan zenetik 80 urte bete diren honetan desobiratzeen bidez beste bi herritarren gorpuzkinak topatu dituzte. Legealdi honetan dagoeneko 66 pertsonaren arrastoak aurkitu dituzte.
