2008an izan genuen sentsazio izugarri hura, mundu “osoko” sistema kapitalistaren porrota bazitekeela pentsatzea, beldurgarria batetik, motibatzailea bestetik, pasatu zaigu. Benetan, ez nuen uste izan horrelako desestabilizazioa egon zitekeenik. Bestela pentsatzen nuen: arlokako krisiak izango zirela, beti ezagutu izan ditugun moduan, baina sistema osoa, nahita, desorekatzea ezinezkoa zela, hainbeste egokitzapen eta gero.

Baina ez! 2008tik aurrera, kapitalismoak egin duen sistemaren “autobirrintzea” eta berreraikitzea harrigarria izan da. Nik uste, Lehen Munduan ezkerreko sentitzen garenok, ekonomiaz jantzita ez gauden gehientsuok, ahozabalik utzi gaitu gertatuak. Hori gaitasuna, dozena erdi urteetan, ekoizpena erabat txikitu eta modu berriak asmatzeko, eraikitzeko eta martxan jartzeko. Eta gu, atzaparra zurrupatuaz ikusle lez, “ezer” egin gabe (hamaika ekintza eta ekitaldi egin ditugu bai, baina ez eraginkorrak, eta gehienak dagoenari eusteko asmoz). Zer egin, ordea, horrelako uholde erraldoiaren aurrean?

Sei urteren buruan, denda edo taberna txikienetatik hasita, estatu osoak ezabatu dira. Enpresa txiki eta handiak pikutara joan dira; bankuak eta entitate finantzarioak itxi dituzte, beste batzuk reflotatu eta bat egin; Irak, Libia, Siria eta Afrikan egitura estatalak desegin, milioika jende migratzaile bihurtuz, milioika jende sakrifikatuz; zerbitzu publikoak murriztu dira ia toki guztietan, lan baldintzak gaiztotu munduko ertzetan esklabismoraino, eta jendarte aurreratuenetan ere prekarietatea gailendu da. Dena gure begien aurrean.

Eta atzera begiratzean, orain, zera iruditzen zait, desestabilizazio hori ez dela izan deskontrolatua, eta estatuburu morroien laguntzaz gain, botere ekonomikoaren menpeko politikariez gain, soldatapeko kazetari eta epaileez gain, norabide bat egon dela, gehiengoak ez genekiena, inoiz jakingo ez duguna, gure nahimenaren gainetik inposatu zaiguna, ezinbestean, euren etekinak pilatzen jarraitzeko.

Azken urteetan ARGIAn idatzi ditudanak berrirakurri eta, nago, inozo bat besterik ez naizela, eta irakurri nauzuenak ere bai, nik esandakoari noizbait arrazoia eman badiozue behintzat. Hitz eta ideia landuak, desio antzuak, borondate oneko berba hutsalak. Hazkuntzaren beharra zalantzan jarriz, oinarrizko soldata aldarrikatuz, soldatapeko lanaren kontra, ekonomia planifikatuaren alde, merkatutik kanpoko eremuak sortu beharra... Arrastorik utziko ez duten kontzeptuak. Ja.

Jendarte aurreratuetan geure burua ezkertiartzat dugunok, amateur gizagaixoak besterik ez gara izan, eta eurak, benetan profesionalak, ideia argikoak eta eraginkorrak. Hurrengo krisi handia ez dut ezagutuko, baina pentsatzen dut hobeto prestatuta egon beharko dugula –dutela–, indar gaizto honi aurre egiteko.