aurre egingo dieten hedabide independenteak
“Bilketa lanak egiten hasten garenean, normalean, zerbait galtzera doala sumatzen dugulako da. Euskalkiak biltzeko joera badago, eta Burbunak eta etsayak proiektua ere testuinguru horretan kokatzen da”. Naturaren gaineko Hernaniko ahozko ondarea biltzeko asmoz abiatu zuten proiektua Dobera Euskara Elkarteak eta Aranzadi Zientzia Elkarteak. Euskalkien galeraz gain, naturaren ezagutza eta jakinduria ere galtzen ari zirela ikusi zuten Eñaut Agirre filologo (Dobera) eta Iñaki Sanz-Azkue biologo (Aranzadi) hernaniarrek. Horrela, dokumentalari ekin zioten Joxean Ruiz kameralari eta Jon Mari Beasain editorearekin batera. Filma udaberrian aurkeztu bazuten, etorkizunera begira bildutako materialarekin liburu bat egitea dute helburu.
Euskalkien balioaz
Hizkuntzaren ekologiaz asko hitz egiten den garaiotan, euskara barruan berdina planteatu behar litzatekeela uste du Agirrek: “Euskalki bakoitzak gure hizkuntzari asko ematen dio, eta beraz, gure helburuetako bat ere bazen tokiko euskalkien garrantziaz ohartarazi eta horri balioa ematea”. Ildo horretatik doa izenburua ere: Burbuna eta etsaya Hernanin xomorro berbera izendatzeko erabiltzen dituzten bi hitz dira (argazkian).
Naturaren hiztegi zabala
Egindako elkarrizketetan 350 animalia eta landare espezieren izenak bildu dituzte Agirrek eta Sanz-Azkuek. Espezie horietako askok, gainera, izen bat baino gehiago dituzte, baserri batetik ondokora aldatzen direnak. “Txori batek, adibidez, sei izen ditu Hernanin”, azaldu digu Agirrek. Naturaren eta hizkuntzaren arteko lotura nabarmena da, filologoaren ustez: Naturarekiko harreman hurbilagoa duenak, ezagutza handiagoa duenak, hiztegi aberatsa du ikusten duen hori adierazteko.
Gaur egun, bistan da hiriari lotuago eta naturatik urrunago bizi garela. “Lehen landareak eta animaliak egunero ikusten zituzten. Orain beste bizimodu bat dugu, eta ondorioz beste hiztegi bat erabiltzen dugu”, dio Dobera elkarteko kideak.
Pentsa litekeenaren aurka, ordea, gazte askok oraindik “harritzeko moduko ezagutza” dutela ikusi dute proiektuaren egileek, eta hiztegi guzti hori errekuperatzeko interes handia somatu dute gainera. Bada etorkizunik, beraz. Maialen Lujanbio bertsolariak proiektuaz esan zuen bezala, “txori guztiak txori, arbola guztiak arbola eta zomorro guztiak zomorro diren garaiotan” polita da jakinduria hori jasotzea. Zenbat eta gehiago ezagutu, orduan eta gehiago bizitzen, maitatzen dugulako ingurua!
Sarraskiak ez du etenik Palestinan, eta lurraldeko txoko guztietara hedatzen ari da. Uztailaren 31n, Hebrongo (Zisjordania) Hazien Bankuaren Ugalketarako Unitateari eraso zion Israelek; bulldozer eta makineria pisutsuarekin bertako instalakuntza eta azpiegiturak suntsitu zituen... [+]
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]