Komunikabideak, diskriminazioaren konplize?

“Kirolaren mundua, izan erabaki postuetan emakumerik onartzen ez duelako edota haien profesionalizazioa eragozten duelako, izugarri androzentrikoa da, eta hedabideen kolaborazioari esker, neskato eta emakumeak diskriminatzeko tresna eraginkorra”. Matilde Fontecha EHUko irakaslearen iritzi zorrotza berresten du, hein handi batean, Eusko Jaurlaritzako Gazteria eta Kirol zuzendaritzak aurkeztutako Emakumezkoen kirolaren presentzia eta tratamendua Euskal Herriko prentsa orokorrean eta kirol arloko egunkarietan. 2013-2014 denboraldia txosten mardulak.

Berria, Deia, Diario de Noticias de Alava, Noticias de Gipuzkoa, Gara, El Diario Vasco, Arabako eta Bizkaiko El Correo, Mundo Deportivo eta Marca egunkarietan plazaratutako 15.316 kirol albisteren azterketan oinarrituta, emakumeen kirolak prentsan “presentzia kuantitatibo eta kualitatibo eskasa” duela ondorioztatu du ikerketa burutu duen ASPIC komunikazio agentziak.

“Hedabideek emakumeen kirolari  ematen dioten arreta desegokia eta selektiboa da eta, askotan, genero-mailako estereotipoak indartuz edo beraien emaitzak gutxietsiz agertzen dira”, dio txostenak. “Kezkagarria da ere, hedabideetan gehiago agertzeko helburuz, geroz eta nabariagoa den emakumeen gorputzaren merkantilizazioa, konnotazio sexualak medio, errendimendu eta kirol emaitzei zor zaien arreta aldenduz”.

Nesken kirola hedabideetan kalitatez agertzea ezinbestekoa da babesak, ikusleak eta beste diru-sarrera batzuk erakartzeko, eta hala ez egiteak errotik baldintzatzen du emakume kirolarien profesionalizazioa. “Bitxia bada ere, hedabideek arrazoi berberak argudiatzen dituzte emakumeen kirolaren berri ez emateko. Euren burua babesteko, jendeari interesatzen zaion informazioa ematen dutela diote hedabideek, eta hala izango da sarri, seguru; baina jakin nahiko genuke askotan ez ote diren hedabideak beraiek interesa eta beharra sortzen dutenak, halakorik egon baino lehen”.

Ikerketak hamaika datu eta ondorio bildu du. Hona horietako batzuk:

Ondorio kuantitatiboak

-    15.316 kirol albisteen %4,96 soilik dira emakumeei buruzkoak.
-    Azaletan agertutako 632 albisteen %4,11 dira emakumeei buruzkoak.
-    Emakumeez mintzo diren berrien %40 laburrak dira.

Kualitatiboak

-    Klasiko bat da emakumezko kirolariei abizenak kendu eta izena bakarrik uztea. Honek ez dio kirol arloari soilik eragiten.
-    Familia behin eta berriz aipatzen da emakumezko kirolarien inguruko berrietan. Gizonek, bizitza profesionala; emakumeek, familia artekoa.
-    Estereotipoak: apaintasuna, feminitatea, fisikoaren inguruko aipamenak, paternalismoa.
-    Emakumezkoen garaipenak gutxiago baloratzen dira.
-    Ez dio inporta kirolariak diren ala ez diren. Hedabide batzuetan, ohikoa da kirol informazioarekin batera biluzik edo oso arropa gutxirekin dauden emakumeen argazkiak aurkitzea.

Mikel Ibargoien: "Nesken presentziaz kexu direnek informazio hori kontsumitzea ezinbestekoa da"

Mikel Ibargoien Info7 irratiko eta Gaur8 kazetako kolaboratzaileak Rikardo Arregi Sarietan aipamen berezia jaso du, emakumeen kirolari eskainitako Kirol Leihoa elkarrizketa tarteagatik. Saioaren zioez eta ofizioaren ajeez galdetu diogu.

Nola mamitu da Info7ko irratsaioa?

2011n, ETBn lanean ari nintzela, nesken belar hockey partida batzuk zuzenean jarraitzea egokitu zitzaidan eta konturatu nintzen, jende askok pentsatzen duenaren kontra, maila oso altua daukatela. Orduan hasi nintzen gaiari buruz hausnartzen, eta pasa den urtean Info7 irratikoei Kirol Leihoa egitea proposatu nienean baiezkoa eman zidaten. Egoerarik onena horrelako saiorik egin behar ez izatea litzateke, baina gaur gaurkoz ezinbestekoa da. Emakumezkoak, sarri, ez ditugu haien lorpenengatik baloratzen; aitzitik, sexua da neurgailua.

Emakumeek kirol maila altua izan arren, ez duela nahikoa interesik pizten dio kazetari askok.

Zenbait kirol kazetarirekin hitz egiteko parada izan dut eta gehientsuenek esan didate emakumeek maila ona dutela. Halere, nesken kirolak ez duela saltzen diote, eta hedabideentzat arriskutsua dela tarte handia eskaintzea, kontsumitzaile eta babesleek atzera egin dezaketelako. Ulertzekoa da haien jarrera. Zentzu horretan, beharrezkoa da emakumeek hedabideetan duten presentziaz kexu diren herritarrek nesken partidak-eta zuzenean ikustea eta haiei buruzko informazioa kontsumitu eta zabaltzea. Telebistak partida bat eman eta harmailak hutsik ikusten badira…

Ohitura dago neskak eta mutilak alderatzekoa. Akats bat da, bakoitzak ezaugarri propioak baititu. Gezurrik ez dugu esango: gizonezkoak azkarragoak dira, indartsuagoak. Desberdinak garela ulertu behar da. Baina desberdintasun horretatik abiatuta ere, neskek teknikoki maila ona dute, emaitzek erakusten duten moduan. Badute jendea erakartzeko gaitasuna. Haien alde apustu egin behar dute, gizarte osoak oro har, eta komunikabideek zehazki.

Hedabide batzuetan aldaketatxoak sumatzen dira…

Bai, batzuk ari dira pausoak ematen: Euskadi Irratia, Gara…  Marca egunkariko Oscar Badallo ere kazetari  interesgarria da. Nesken kirola baloratzen du, partidak zuzenean ikustera joaten da… Beste kontu bat da zuzendariak lekurik ematen ote dion emakumezkoen kirolaz idazteko.

Garrantzitsua da hedabide handiek urratsa ematea, gainerakoek haiei jarraituko dietelako. Denek dute erantzukizuna, baina EITBk, hedabide publikoa den heinean, ikusle kopurutik harago begiratu behar du, eta berdintasuna bezalako baloreei leku egin. Telebistak –irudiak– bereziki indar handia du.

Onda Vasca irratiko kirol zuzendari Iñaki de Mujikak kontatu zidan Bizkaiko egunkari batek, Athletic futbol taldeari egunean sei orri eskaintzen zizkionak, hilabetez bost orrira pasa zuela dosia, beste kirol batzuei tartea egiteko. Bada, denbora horretan egunkariaren salmentak jaitsi egin ziren eta lehengora itzultzea erabaki zuten. Luzera begira egin behar da apustu, jendeari denbora emateko aldaketara ohitu dadin. Interesa areagotuko luke horrek, ispilu izango diren erreferente gehiago sortu, babesleak erakarri eta  emakumezko kirolarien profesionalizaziorantz urratsak ematen lagundu.