Sare euskalduna josten, ikus gaitzaten
Mundu globalean eta teknologia berrien itsaso zabalean, euskarak eta hizkuntza gutxituek badaukate lekua, eta badabiltza lekua egiten. Arlo horretako egitasmo interesgarri batzuen berri emango da Euskararen erabilera soziala nola zabaldu teknologia berriak erabiliz jardunaldian, urriaren 19an. Argiak, Iametzak (Argiaren taldeko komunikazio enpresa teknologikoa) eta Ametzagaiñak antolatu dute jardunaldia.
Teknologia berrietan euskararen erabilera eta ikusgarritasuna bultzatzeko ahaleginak izango dira jardunaldiaren oinarria. Ikuspegi praktikoa eskaini guran sortu dituzte jardunaldiak, egitasmoak erakusteko asmoagaz. Euskal Herriko, Herrialde Katalanetako eta Europa mailako ikuspegia duten pertsonen hitzaldiak izango dira jardunaldiaren muina.
Etxetik hasita, Argiaren esperientziari buruz berba egingo du Lander Arbelaitz argia.eus-eko erredaktoreburuak. Ageri.net egitasmoko Egoitz Goikoetxeak edukiak euskaraz sareratzeak garrantzia daukan era berean, eduki horiek ikustaraztearen inportantziaz jardungo du. Edukiak bilaketen lehen postuetan agertzeko teknikak azalduko ditu, erabiltzaile euskaldunen nahiak Internetez asetzeko.
Herrialde Katalanetako esperientzia baten berri emango du Albert Cuesta kazetari, itzultzaile eta teknologia berrietan adituak. Twitter katalanera itzuli zuteneko kanpaina bultzatu zuen Cuestak, eta bere ikuspegia emango du. Eurolang hizkuntza gutxituen agentziako zuzendari Davyth Hicksek berriz, Europako beste hizkuntza gutxituen egitasmoen eta egoeraren berri emango du.
Tropela, Osasunlingua eta Arbel digitala
Hitzaldiez gainera, Euskal Herrian garatu diren esperientzia praktiko batzuen berri emango dute jardunaldietan: Tropela, Osasunlingua eta Arbel digitalaren proiektuak emango dituzte ezagutzera.
Tropela euskara hutsezko webgunea da eta txirrindularitzari lotutako lehiaketetan oinarritzen da batez ere. Zaletasun horren inguruan, euskaldun ez den jendea batzea ere lortu dute.
Osasunlingua, Akting enpresak osasun-laguntzarako sortu duen aplikazio informatikoa da. Hizkuntza bera elkarbanatzen ez duten gaixoek eta medikuek elkar ulertzea da helburua. Osakidetzako barneko sarean ezarri dute eta hamabi hizkuntzetan dago materiala. Materialen artean galdetegi bat dago. Norberak bere hizkuntzan erantzuten ditu galderak, eta medikuek eurek ulertzen duten hizkuntzara itzulita jasotzen dute informazioa.
Bertsotarako arbel digitalaren berri ere emango da jardunaldian. Bertsotan ikasten laguntzeko aplikazioa da, eta IXA taldeko Manex Agirrezabalen proiektua da. Bilatzaile bat, zuzentzaile bat eta silaba kontatzaile bat dauzka. Interfazeak sinonimo bilatzailea ere badauka.
Bilatutakoa aurkitzeko teknikak
Egoitz Goikoetxeak Ageri.net proiektuan egiten du lan, Interneteko ikusgarritasuna errazten duten teknikak aholkatzen.
Euskarazko webguneek Interneten ikusgarritasuna lortzeko lan asko dute egiteko Egoitz Goikoetxearen ustetan: “Webguneak egiten dira, baina ez dituzte egiten jendeak bilatzen duenari zuzenduta”. Lehen intuizioz lantzen zen ikusgarritasuna, baina gaur egun Googlek berak informazio ugari ematen duela nabarmendu du Goikoetxeak.
Googleko bilaketetan leku onean agertzeko bi teknika nagusi daude: bata ordainpekoa da, eta bestea SEO (Search Engine Optimization) egitea, “gure webgunea Google bilatzailearen baldintzetara egokitzea”. Orrialdeen tituluetan hitz gakoak agertzea eta edukiak etiketatzea komeni da Goikoetxearen berbetan: “Googlek webgune bat beste bat baino garrantzitsuagoa dela ikusteko, orri horrek zertaz doan azaltzen duen titulu zehatza eduki behar du. Ez dugu edukiko webgune bat titulu berdinarekin bere orri guztietan”. Webgune horietara heltzeko zenbat eta esteka gehiago eduki, bilaketen zerrendan gorago egongo gara.
Euskaraz SEO eginez gero, bilaketako zerrendan beste euskarazko edukien aurretik ipini ahalko dira, baina erdaretan gai globalen gaineko eduki gehiago daudenez, esteka gehiago eta sailkapen hobea izatea gertatzen da askotan. “Hori gertatu arren horrek ez du esan nahi euskaraz ezin denik SEO egin”.
Bilaketak euskaraz egiteko ohiturari buruz daturik ez dagoela, baina euskaldunak hainbat bilaketa erdaraz egiten dituela sumatzen du Goikoetxeak, “euskaraz bilatzen saiatzen direnean, ez dutelako gura dutena aurkitzen”. Horregatik da garrantzitsua, bere iritziz, euskaraz sortutako webguneek SEOri garrantzia ematea; “bestela euskaldunek ez dute euskaraz bilaketarik egingo”.
Laburbilduz, “edukiak sortzen ditugun momentuan bilaketa egingo duen pertsonaren lekuan ipini eta berak zer bilatuko duen kontuan edukitzea da gakoa”. Gaur egun, Googlek laguntza txiki bat ematen du: “Bilaketa kaxan bertan gomendioak ematen ditu aurreko jendeak egin dituen bilaketetan oinarrituta”.
Sare sozialak katalanera ekartzen
Twitter katalanera itzultzeko kanpaina abiatu zuen Albert Cuesta itzultzaile eta teknologia berrietan adituak. Hilabeteak pasa dira, eta twitterencatala.org zerbitzuaren arabera, irailaren erdialdera 50.000 erabiltzailek eduki dute euren Twitterreko perfila katalanez. Cuestak azaldu duenez, berak espero baino harrera epelagoa izan du: “Kontuan hartu behar da erabiltzaile askok telefono mugikorretik erabiltzen dutela Twitter, eta aplikazio hori itzultzea falta da”. Horrek izan beharko luke hurrengo erronka Cuestaren iritziz: “Itzulpena findu eta mugikorrerako plataforma itzuli behar da”.
Euskarabildua jardunaldian euskarazko Twitterraren itzulpenaren nondik norakoak jakiteko interes handia daukala azaldu du. Teknologia berriak komunitateak indartzeko “itzeleko tresnak” dira itzultzailearen iritziz. Alabaina: “Kaleko erabileran eta kontsumoan duen eragina tentuz jarraitu behar da, esperientziak dioskulako eragin horrek ez duela beti hizkuntzaren kalitate hobea ekartzen”.
Twitter eta hizkuntza gutxitua
Estatuaren babesa ez duten hizkuntzak Twitterren aukeretan jartzea ez da lan erraza izan. Katalanaren kasuan, kanpaina egin eta milaka pertsonek egin zuten bat eskakizunagaz. Barcelona futbol taldeak ere bai. Twitter bera ere, presioa egiteko tresna baliagarria izan daiteke. Alabaina, Albert Cuestak uste du konbentzimenduz baino, nekeagatik eman duela baimena enpresak: “Ziurrenik Bartzelona telefono mugikorraren munduko hiriburu izendatzeak katalanari lagunduko zion. Baina enpresan katalanagaz sentikorrak diren pertsona gutxi daude, eta postu estrategikoetan dauden batzuk horrelako itzulpenen kontra azaldu dira”.
Twitterren itzulpenean lan komunitarioaren garrantzia nabarmendu du Cuestak: “Plataforma digitalek asko errazten dute sakabanatuta dauden kolektiboen antolakuntza, ekintzak koordinatu eta herritarren babesa lortzeko”. Interneteko enpresa asko, ordea, euren estrategiei begira daudela dio: “Herritarren kanpainei entzungor egiten diete, enpresaren estrategiei eragiten badiete”. Cuestaren berbetan, “orain martxan dauden prozesuak beste marko politiko baten amaituko balira, enpresa horiek egoera berriari kasu egin beharko liekete”.
Davyth Hicks Eurolang agentziako eta GKEko zuzendaria da.
Zeintzuk dira hizkuntza gutxituen erronkak Interneten eta teknologia berrietan?
Askotan, gure hizkuntzak ez dira “moderno” edo “teknologiko” moduan ikusten, eta horri buelta eman behar diogu. Hizkuntza horientzako oso beharrezkoa da arlo horretan indarra hartzea. Internetek hizkuntza nagusien erabilera indartzeko joera dauka, batez ere ingelesarena. Horren aurrean, sare sozialetan, adibidez, nahiko ohikoa izaten da hizkuntza gutxituen erabilera, eta proiektu oso interesgarriak daude. Adibidez, Galesko Coderdojo izenekoa, nerabeei galesez idaztera bultzatzeko egitasmoa da. Teknologietan hizkuntza gutxituak gero eta naturalagoak izatea ezinbestekoa da.
Europako hainbat hizkuntza komunitatek euren domeinua eskatu dute. Domeinu horiek hizkuntzen erabilera bultzatu dezaketela uste duzu?
Pentsatzen dut domeinuak edukitzeak gure hizkuntzen ikusgarritasuna hobetuko duela, eta beraz, euren erabilera bultzatzeko tresna badira. Interneten gure “lurraldea” izango genuke dominio horiekin. Estatuen mugez gaindi zabaltzen diren hizkuntzentzako, batez ere, oso erabilgarria da, euskararen eta katalanaren kasuetan adibidez. Domeinuak aukera ematen du mugaz gaindikoak batu eta hizkuntza eta kultura bultzatzeko. .cat domeinuak arrakasta handia eduki du, 50.000 orri baino gehiago daude domeinu horregaz erregistratuta. Bretoiera, euskara, galego eta eskoziera hiztunak kanpainak egiten dabiltza ECLID (Europako Interneteko Kultura eta Hizkuntza Domeinuak) erakundearen bidez. Kornuallesen [Ingalaterrako eskualdea] kanpaina berri bat ere badago.
Zelan lagundu dezake prozesu horretan Europako Hizkuntza Gutxituen Gutunak?
Gutuna Europako hizkuntza eskubideentzako erreferentzia da 1990eko hamarkadatik, eta berau aintzat hartuta hizkuntza askok hizkuntz legedi zehatza lortu dute, gaelikoak esaterako. Legearen babesak hizkuntzen plangintzan laguntzen du, hizkuntza gutxituen hazkunde estrategikoan. Sareko garapen bizkorra ikusita, ordea, teknologia berriei dagokien legedi osagarria behar ote dugun pentsatzen hasi behar gara. Horretan gabiltza, eta sarean gauzak azkar aldatzen direla ikusita, guk ere hizkuntza gutxituen plangintzak azkar egin behar ditugu.
Eurolangeko zuzendaria zara. Zeintzuk dira orain arteko lorpenak? Zein erronka daukazue?
Hizkuntza gutxituen gaiak lantzeko berri agentzia ginen hasieran, eta lan esparrua zabaldu dugu; 2009an gobernuz kanpoko erakunde bihurtu ginen. Orain EBLUL Hizkuntza Gutxituen Europako Bulegoa sortu dugu, Europako hainbat elkarte sozialekin bat eginda. Gure arazo nagusia finantzazioa da. Finantzazio egonkorra lortuko bagenu jende gehiagogaz eta intentsitate handiagogaz lan egin ahalko genuke. Beste oinarrizko arazo bat, Europan gure hizkuntzekiko dagoen ezezagutza sinestezina da. Horregatik, Eurolangek Europako Batasunari zuzentarau bat proposatu dio hizkuntza bazterketaren kontra. Bruselan eta Estrasburgon lan handia izango dugu denbora luzez.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Idazlea, hizkuntzalaria eta itzultzailea zen Xalbador Garmendia, eta arlo horietan lorratz luzea utzitakoa. Zaldibian jaioa 1932an, 86 urterekin hil da Anoetan. Besteak beste, hainbat aldizkaritako hizkuntza arduradun izan zen eta euskara batuaren sorreran ekarpen garrantzitsuak egin zituen.
Mendea beteko du ARGIAk datorren urtean eta data esanguratsu hori baliatuko du zenbaki guztiak eta argazki artxibo historikoa digitalizatzeko. Mendeurrenaren harira hurrengo urtean ekimen ugari egingo dituztela aurreratu dute Donostian emandako prentsaurrekoan.
Euskaraz eta euskaratik ekiteko elkartu dira dozenaka gazte Portugaleteko merkatuan, 'Topa Gaitezen' lelopean, elkarrekin hausnartu eta eztabaidatzeko. Euskaraz egitearen izaera politikoa jarri dute mahai gainean.
Nafarroa hegoaldeko zein Euskal Herriko hamaika txokotako dozenaka lagun bildu dira asteburuan Ablitasen, auzolanean, milaka saski osatzeko.
Bizkaiko Gazte Euskaltzaleen Topaketak goizeko 10:00etan abiatu dira eta egun osoko egitaraua dute aurretik. Bazkariaz, mahai inguruez eta kontzertuez gozatzeko aukera egongo da, besteak beste, Portugaleteko merkatuan.
Ikasturte honetan 25 urte beteko dira lehen mintzalagun taldeak martxan jarri zirenetik. Donostiako Bagera elkarteko kideek sortu zuten egitasmoa, eta ordutik Euskal Herrian barrena hedatu dira mintzalagun, berbalagun, solaslagun zein mintzakideak. Egun 400 lagunetik gora dira astero hirian euskaraz aritzeko elkartzen direnak.
Aurreko batean, erronka, “lagun” batek: gaur eta hemen ari diren euskarazko 10 produktu on ezetz esan! Eta nik baietz, buruari eragin eta zerrenda egin nuen. Berak euskarazko kulturaren ez-modernotasuna aipatzen zidan, aski argudio kosmopaletoa, jakina. Gerora, patxada gehiagorekin aritu eta honako zerrenda hau prestatu dut, baten bati ahoa ixteko balioko duelakoan:
Errigorak azken 5 urteetan 800.000 euroko dirulaguntza eman dio Erriberako euskalgintzari. Diru horrekin, ikastolak, euskaltegiak eta euskalgintzako eragileak lagundu ditu.
Euskaraldiaren kanpaina hasiko dela eta, nahi izan dugu jakin euskararen arloak zenbat lanpostu sortu dituen hainbat urtez. Lanpostu horiek sailkatu behar dira, zenbaitzuk zuzenezko lanpostuak izanez euskararen jakitea beharrezkoa delako eta beste postu batzuk euskararen jakiteak emaiten baitu pundu bat gehiago lan baten lortzeko. Hemen agertzen diren zenbakiak egiaztatuak baldin badira, eskas dira sektore batzuk (adinetakoen laguntzaile, laborantzako saila, sindikatu...), zaila baita zehazki... [+]
D ereduan ikasten duten ikasleen gurasoen whatsapp taldean, euskaraz idatzi eta sarri ia automatikoa izaten da beste gurasoren baten erantzuna: “En castellano por favor, para los que no entendemos en euskera”. Aste berean hiru kasu ezagutu ditut eta soluzio ezberdina planteatu dute hiruetan.
