Erreinu isilean bisitan
Lehorra eta itsasoa, bien talkak osatzen du kostaldea deritzogun hori. Bigarren azpian murgiltzeak sentsazio paregabeak bizitzeko aukera ematen digu, baita biziaren festa bertatik bertara ikusteko ere. Nahiz eta, zoritxarrez, festa horretan gero eta lagun gutxiago dugun zain, natura izorratzeko hain zale garen hanka bikook.
Grabitateaz aske. Horrela sentitzen gara lehorrerako diseinatutako izakiok urpean. Ez da kasualitatea astronauta izateko prestakuntzaren osagaietako bat urpekaritza izatea. Erraz mugitu gaitezke urpean, baina astiro, ezinbestean. Eta flotagarritasuna kontrolatzen jakin behar da, eskarmentudun urpekari batek esan digunez.
Flotagarritasuna kontrolatzen bakarrik ez, beste zenbait gauza ere ikasi beharko du urpean murgildu gura duenak. Azken batean, ez da gure ingurune naturala. Euskal Herrian hogeiren bat enpresak eta klubek eskaintzen dituzte urpekaritza ikastaroak, astebete ingurukoak. Mailak eta mailak daude, baina ikastarorik oinarrizkoenak hamazortzi metroko sakoneraraino murgiltzeko aukera emango digu, munduko herrialde guztietan baliagarria den ziurtagiria medio. Nahikoa da hori hain hurbil eta hain ezezagun dugun mundu baten liluraz gozatu ahal izateko.
Behin ikasita, urpekariak badu bere kasa itsasoratzea, baina aukera hobea da –askoz merkeagoa delako– aipatutako klub edo enpresa horietako batekin joatea. 30 euroren bueltan dago ekipoa alokatzea, eta murgiltze-puntura eramango zaituzten ontzia nahiz gidaria ordaintzea.
Olatuak arerio
Oraintsu hasten ari da Euskal Herrian urpekaritza egiteko sasoirik egokiena, urri edo azarora arte luzatu daitekeena. Jakina da, jakina denez, Kantauri itsasoak ez diola baretasunari zor bere ospea. Metro batetik gorako olatuak daudenean deseroso samar sentitu daiteke norbera urpean, horregatik haizetik babestuta dauden lekuak dira onenak. Nolanahi, udaberrian eta udan ez dira falta urpekaritzarako baldintza egokiak eskaintzen dituzten egunak euskal itsasertzean. Leku bi aipatzeagatik, Getariako (Gipuzkoa) San Anton mendiaren inguruak eta Bermeo kostaldea nabarmenduko ditugu. Bigarren horretan, kaitik hiru miliako distantziara, Mina Mari ontzi hondoratua ikusteko aukera dago. 60ko hamarkadan urperatu zuten, portuan su hartu eta gero.
Urtaroen menpe, lehorrean nola
Itsas hondoa ez da uniformea. Lekuaren arabera aldatzen da, urtaroaren arabera ere bai. Maiatzean, eguraldi ona hastearekin batera, algak hazten dira, eta neguan ez duen itxura ematen diote itsasoari. Ingurua berdez tindatzen hasiko da sasoi honetan, eta hori izango da kolore nagusia ekaina iritsi orduko, algek hondoko harriak ia erabat estaltzen dituztenean. Abuztu amaieran etorriko da aldaketa, landareak ihartzen hastean; berdetik marroira igaroko gara orduan, baina horrek ez dio xarmarik ostuko urpeko munduari. Nola basoan, itsas hondoan ere ederra da larrazkena.
Hori harrizko hondoetan gertatuko da. Hareazkoetan, oso bestelakoa da paisaia. Beren itxura ingurunearekin nahasten maisuak diren arrainak ikus daitezke bertan: mihi-arrainak, oilarrak, arraiak… Harri artean, berriz, bestelako ezkutaketa teknikak erabiltzen dituzten animaliak izango ditu bidaide urpekariak: olagarroak, nekorak, itsas aingirak, zarboak eta beste asko. Pena da, ezkutatzeko trebeziak ez diela balio izan beren kopurua urtez urte urritzea saihesteko. Eta hala ere, lehorrekoa baino askoz mundu aberatsagoa izaten segitzen du itsaspekoak, faunaz zein landarez.
Denboraren muga
Altxor bizidun horiekin partekatu dezakegun denborak muga dauka, ez ahaztu mundu honetan gonbidatu hutsak garela. Seguru denek entzun duzuela inoiz deskonpresio hitza. Gainazalera arriskurik gabe itzuli ahal izateko erabili behar den teknika da hori, baina ez da beharrezkoa olgetako urpekaritzan, alegia, lerrootan hizpide dugun urpekaritza motan. Baldintza bakarra jarriko digu itsasoak: geldiunerik egin gabe itzuli nahi badugu, ezin izango dugu arauek diotena baino minutu bat bera gehiago eman ur azpian. Hamazortzi metroko sakoneran, 56 minutuko bisita egiteko baimena baizik ez digu ematen naturak. Hori, hotzak ez bazaitu lehenago bueltatzera behartu. Murgiltze bat baino gehiago egin daiteke egun berean, baina gutxienez ordubeteko tartea utzita batetik bestera. Zenbat eta sakonago jaitsi garen, orduan eta luzeago itxaron beharko dugu. Ez dirudi gehiegizko ordaina, grabitatearen menpe ez egotearen truke.
Onintza Enbeitak lurrari emana bizi izan den Feli Madariagaren bizitzako hainbat pasarte kontatzen ditu. Urriaren 10ean 18:30etan Muxikan, bi emakumeon artean aurkeztuko dute ARGIAren Bizi Baratzea sailean argitaratu den liburua.
Udazkenean zentzumen guztiak erne dituztela joaten dira onddo biltzaileak mendira. "Hau jangarria ote da, edo toxikoa?", horra onddoen erreinuko ale bakoitzaren aurrean egiten duten galdera. Asmatu ez dutenek, kasurik larrienetan, ospitalean bukatuko dute eta orduan... [+]
Zuhaitzen hostoak erortzen ari dira, eguzkiak ez du hainbeste berotzen baina azken izpiak aprobetxatuz, bazkalostean mendi bueltatxoa ematera irten gara. Mendiaren soinuetan barneratuta, bat- batean tronpetak diruditen “kru-kru-kru” hotsak entzuten dira. Begirada... [+]
Baigorriko pentzeetan jateko sagarrak ekoizten ditu Elena Aguerre laborariak. Lekorneko Garroa etxaldean barazkigintza ekologikoan luze aritua zen, baina 2022-2023ko neguan Baigorrira lekualdatu eta proiektu berria jarri zuen abian: “Pentze bat xerkatu eta hektarea eta... [+]
Inaurkina. Inaurkingintzan buru-begi hasia dago aberats jendea, abeldun jendea, abeltzaina. Buru-begi eta buru-belarriak erne egin beharreko lana da inaurkinarena. Etxeratu nahi den zaborra da inaurkina. Izan ere, zaborra, gaur egun sortzen duguna ez bezala, begi-bistatik... [+]
Udazken sasoia iritsi zaigu eta ohikoak diren irudiak etorri zaizkigu; hostaje gorrixkak, erortzen ari diren hosto bakan malenkoniatsuak, haizeak astindutako orbela.
URA agentziak obrak “berehala” geldiarazi ditu, eta txostena ireki dio Red Electricari. Ez da lehen aldia bentonita isuriak atzematen dituztena. Obrek Gatika eta Europa konektatzea dute helburu.
Suaren presentzia naturan milioika urtetan izan da (gizakion agerpena baino askoz lehenagotik). Horregatik, ohikoa da landare askok suaren aurrean adaptazio ugari edukitzea. Gure inguruan arruntak diren arteek eta ametzek, adibidez. Baita txilar askok eta otea bezalako sastraka... [+]
2018tik 2023ra kolore berdea izatetik grisa izatera pasa den lur eremua 9.000 kilometro koadro ingurukoa da, Zipreren adinako azalera. The Guardian-ek argitaratu duen ikerketaren arabera, etxebizitzen eta errepideen eraikuntzara ez ezik, luxuzko turismo, kontsumo eta aisialdira... [+]
Altri multinazionalak Europako zelulosa lantegi handienetakoa eraiki nahi du Galizian, Palas del Rei herrian, lyocell deituriko zuntz "jasangarria" ekoizteko. Eukaliptoak, ura, moda-industria indartsua eta oligarkia politiko diruzalea. Dena du alde horretarako. Dena?... [+]
Berotegi gasen emisioak eta atmosferaren kutsadura murriztu egin diren arren, ingurumenaren egoera ez da ona Europan, kontuan harturik naturaren degradazioak, gehiegizko ustiapenak eta biodibertsitatearen galerak dakartzaten ondorioak, Europako Ingurumen Agentziak bost... [+]
Uztailaren erdialdean aurkeztu zuten 2027tik aurrera Europako Nekazaritza Politika Bateratua (NPB) izango dena, eta proposamena izugarria da: NPBaren egitura desegitea eta azken urteotan lortutako aurrerapen urriak suntsitzea.
Silurikoan sortu omen ziren, kontuak atera! Duela 400 milioi urte edo gehiago. Beraz, planetako lurretan azaldu ziren lehenetako animaliez ari gara, ez da txantxetarako kontua. Eta oraindik txantxa gutxiago, garai hartako espezie batzuek luzeran bi metro ere bazituztela jakinda... [+]
Garuna dirudi, bai, intxaur alearen mamiak. Garun bikoitza. Alearen edo garauaren barrukoari “intxaur-mami”, “intxaur-ister” eta “intxaurki” esaten zaio.