"Herritarrek interes partikularren defentsan ikusten dituzte politikoak"

  • Ataun, 1969. Soziologoa. EAJko Markel Olano Diputatu Nagusiaren Kabineteko burua da. Gipuzkoako Aldundiaren Herritarren partaidetza liburuaren editorea. Erakunde hau lantzen ari den “kultura politiko berria lidergo elkarbanatuaren testuinguruan” lemaz jardun dugu.
Xabier Barandiaran
"Foru arau berri bat proposatu nahi dugu Batzar Nagusietan, gobernantza eredua indartzeko eta bereziki herritarren eta erakundeen arteko komunikazioa sustatzeko".Dani Blanco
Legealdi hasieran estrategia berria abiatu zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak. Ekimena kultura politiko berri baten aldeko testuingurua indartzera zuzenduta dago. Xabier Barandiaranek laburbildu dizkigu ekimenaren printzipioak: “1. Erakundeen arteko lankidetza lidergo partekatuan lantzea. 2. Erakunde pribatuen eta publikoen arteko lankidetza sustatzea, gobernantza eredu baten baitan. 3. Herritarren partaidetza sustatzea, euren parte-hartzea areagotzeko eta eurekiko komunikazio zuzenagoa eta estuagoa lortzeko”.

“Herritarren partaidetza sustatzeko hainbat ekimen abiatu dira jada: bai udaletan –azterketa teoriko bidez– bai Foru Aldundian esperientzia pilotuak martxan jarriz. Halaber, Udako Unibertsitatearekin Ikastaro bat egiten dugu urtero. Herritarren partaidetza liburua iaz egindakoaren emaitza da”, diosku gure solaskideak.

Abiaburuan, egiguzu arren, Gipuzkoako egoera politikoaren erradiografia orokor bat.


Gipuzkoa anitza da eta fragmentazio politiko handia dago. Zatiketa horrek, neurri batean, lurraldearen garapena eragozten du. Aniztasun politikoa ona da, baina aniztasuna zatiketa bihurtzen denean arazoa serioa da. Hala izan arren, gure ustez, gauza batzuk partekatu ahal ditugu alderdi politikoen artean. Gauza batzuetan ados jarri gaitezke. Hau da, alderdiek herri ikuspegi ezberdina izateak ez du Gipuzkoak uneon dituen erronka estrategikoen inguruan akordioa eragotzi behar, edo krisi ekonomikoaz gutxieneko adostasuna lortzeko oztopo izatea. Horiek lortzeko baina, Gipuzkoak kultura politiko berria behar du.

Gipuzkoa, indartsua eta ahula ageri da aldi berean.


Gipuzkoaren indar gunea bere ekimen maila da. Lurralde aberatsa da ekimenetan, garapen ekonomiko eta sozial handiak ditu, baita garapen kulturala ere. Gainera, bere lurralde ingurua oso orekatua da. Abantaila handiak ditu, herritarren kultura eta ekimenerako, eta hori oso inportantea da. Aldiz, gure arteko zatiketa politiko gehiegizkoa ahul gune handia da. Horrek alderdi politikoen artean beharrezko den oinarrizko komunikazioa eragotzi egiten du.

Herritarren partaidetza liburuan aditu askoren iritziak bildu dituzue. Hona ikaspen bat: oinarrizko azterketa egin ondoren, kultura politikoko garai berri honetan, herritarrak urrutiegi daude erakundeetatik. Horra oinarrizko paradigma bat. Azalduiguzu hori.


Gizarte industrial aurreratuetan izan diren eraldaketa sozialek gizartea indibidualista izatera eraman dute. Horrek, batetik, herritarren eta politikoen arteko harremanetan eraginik izan du. Bestetik, badaude ere beste arrazoiak: uneon politikarien arteko harremanetan arautzen ari diren baloreak ez zaizkie herritarrei gustatzen, herritarrak eta politikariak urruti daude elkarrengandik. Horiei guztiei Europan ematen ari diren gizarte aldaketa eta Euskal Herrian bizi dugun gatazka politikoa gehitu behar zaizkie. Gatazka politikoak distantzia hori areagotzen du.


Erakunde publikoen eta pribatuen artean lidergo partekatua garatzea duzue helburu. Gipuzkoa bezalako proiektu bat ezin dela erakunde publikoetatik bakarrik eraiki diozue.


Lidergo partekatuaren inguruan bi atal daude: Gipuzkoako Foru Aldundiak kolaboratu eta lan egin behar du udalekin, eta noski, Eusko Jaurlaritzarekin ere bai. Nahiz eta beste erakundeetan beste kolore bateko alderdi politikoek zuzendua eta lideratua izan, Gipuzkoarako erronka estrategiko diren horietan gutxienez, Foru Aldundiak lankidetzan aritu behar du beste erakundeekin.

Lidergo partekatua beste erakundeekin elkarlanean garatu daiteke erabat?


Den-dena ez. Baina, gutxienez gipuzkoarrentzat estrategikoak eta komenigarriak diren gaietan bai. Lidergo partekatua gizarteko beste eragile batzuekin ere landu behar da, eta horretan ere, gure gobernantza eredua aldatu behar da. Alegia, gaur egun, herrigintza ezin da bakarrik egin erakunde publikoetatik, herrigintzaren ereduan lankidetza publiko/pribatua funtsezkoa da.

Hori lantzeko, komunikabideen logika informatzailea oztopo dela esaten da liburuan.


Komunikabideak iritzi publikoaren eraikuntzan agente klabeak dira, dudarik gabe, komunikabide handiek –zehatzago esanda– jokatzen duten rolak ildo politiko batzuei erantzuten die. Beraz, komunikabide independenteen eredura jo beharra daukagu. Hain zuzen ere, iritzi publikoa modu demokratikoan eraiki nahi baldin bada, komunikabide horiek ez dute menpekotasun politikoa izan behar.


Zer eskatu behar zaie hauei?


Independentzia eta profesionaltasun gehiago. Dena den, menpekotasun hori izateak ez du esan nahi komunikabide horiek ez dituztela balore batzuk, ez dutela estrategia propio bat. Baina nire ustez, komunikabideen dependentzia ildo politikoetara lerratzen denean, iritzi publikoaren eraikuntza ahultzen da.

Erakundeen eta herritarren arteko hoztasun politikoa da liburuan azpimarratzen den beste puntu bat.


Hoztasun politikoa begi-bistakoa da. Gipuzkoan hoztasun politikoak hiru arrazoi ditu. Lehena: gizarte indibidualistan politikaren pribatizazioa eman da. Bigarrena: politikagintzan nagusitu diren baloreak ez dira egokiak. Herritarrak oso kritikoak dira balore horiekiko, herritarrek politikoak beren interes partikularren defentsan ikusten dituzte, ez denon interesen defentsan. Politikarien arteko hika-mika asko ikusten dute. Beraz, politikagintzan nagusitzen ari diren balioetan arazoak dauzkagu. Hirugarrena: gatazka politikoak asperdura sortu du herritarrengan.

Horri aurre egiteko nahiko al dira aipatu dituzun printzipio horiek lantzea?


Ez. Ez da nahikoa herritarrek parte-hartzeko sistema artikulatzea, krisia sakonagoa da. Egoerak erakundeen eta herritarren arteko komunikazioa lantzeko hausnarketa eskatzen du. Komunikazio hori zein baloreek gidatua izan behar duten ezagutzeko azterketa sakonagoa egin behar dugu.

Alegia...


Bada, ez dugu arazo hau konponduko pentsatzen badugu herritarren parte-hartzeko programak martxan jarrita konponduko dela. Hori bidea da, baina sakondu egin behar da. Gure arazoa oso sakona da: herritarren eta erakundeak zuzentzen dituzten artean eten bat dago. Lotura hori berreskuratzeko modua bilatu behar dugu denon artean.


Mendebaldeko demokrazietan bi esparru daude: esfera “zaharra” eta “berria”. Tokian tokiko esparrurantz itzultzeko eta esparru globaleranz joateko borondateak. Testuinguru horretan, herritarren inplikazioa eraldatzen ari da, antza.


Liburuaren arlo hori oso interesgarria da. Herritarren eta politikariaren arteko komunikazioan harreman esferak biderkatu dira. Batetik, gu espazio berri batean mugitzen ari gara. Dagoeneko ez gara mugitzen ari esparru lokalean bakarrik, espazio nazionalean, estatalean eta globalean ere mugitzen ari gara. Herritarrak espazio ezberdinetara sartu dira, eta espazio horietan sartzeko bitartekariak anitzak dira, sartzeko moduak askotarikoak dira, teknologia berrien bitartez, adibidez. Esfera berri horietan sartzeko ahalegin berria egin behar du herritarrak, eta erakundeek ere ahalegina egin behar dute herritarra inplikatzeko.

Liburuan hainbat ekimenen inguruko esperientziak agertzen dira halaber.


Beste lurralde historikoetako –Katalunian, kasu– Frantziako edota Europako zenbait herrialdetako esperientziak dira. Gu ez gara zerotik abiatu, gure inguruan egiten ari denari arreta jarri diogu. Horrek herritarren partaidetza aberasten du, aberasten ditu politikaria, erakundeak, eta ikaragarri aberasten ditu herritarren eta erakundeen arteko komunikazio prozesua. Oraindik ez daukagu ohitura gehiegirik. Ikasketa prozesua da, baina atzerabiderik ez duen bidea da. Demokrazian sakondu nahi baldin badugu herritarren parte-hartzean sakontzea ezinbestekoa da.


Praktikara eramatea da kontua.


Bai. Foru Aldundiak hiru esperientzia mota landu ditu dagoeneko. Batetik, herritarren partaidetza egitasmoa abian da, hogei udalerri programa horretan sartu dira. Bestetik, ahalegin handia egiten ari gara herritarren parte-hartzeko formakuntzan. Eta hirugarrenik: Aldundian bertan esperientzia pilotuak indarrean ditugu herritarren parte-hartzea sustatzeko. Hiru esperientzia hauek sustatu ondoren, foru arau berri bat proposatu nahi dugu Batzar Nagusietan, gobernantza eredua indartzeko eta bereziki herritarren eta erakundeen arteko komunikazioa sustatzeko.
"Gure sistema demokratikoa indartzeko ezker abertzaleak barruan egon behar du"

Euskal gatazka politikoaren arloan “herritarren partaidetza” aztertu duzue. Zer azpimarratuko zenuke?


Herritarren ekarpenak jasotzea oso beharrezkoa dela. Arlo hori lantzeak gatazka konpontzeko bideak erakutsi dizkigu. Nik ez dut uste Euskal Herriko gatazka politikoa konpondu daitekeenik herritarrei bizkarra emanda, alderantziz, herritarrek gaia hausnartu eta konponbidean parte-hartu behar dute. Bide horretan, giza eskubideen errespetua eta erabakitzeko eskubidea printzipioak aintzat hartu gabe ez dago arazo politikoari irtenbidea ematerik.

Egileetako batek “Gizartea bera da gatazka politikoa” dio bere azterketan.


Ados. Ordea, nik maila ezberdinetan jarri behar diren gatazka ikusten ditut. Arrazoi du, gizarte gatazka iraunkorrean dela interpretatzean. Baina ez gara horretaz ari soilik. Euskal Herriak badu konpondu gabeko arazo politiko bat. Gatazka politikoa eta biolentzia bereizi behar dira, baina gatazka politikoari heldu behar zaio erro-errotik.

Ezker abertzalearen partaidetzarik gabe posible ote?


Ezker abertzalearen legez kanporatzea astakeria demokratiko handia da. ETAren biolentziaren auzia konpontzeko ezker abertzalea sistema demokratikora ekarrarazi behar da, ez sistema demokratikotik kanporatu. Ezker abertzaleak ez duela ezer ekartzeko pentsatzeak konponbide politikotik urruntzen gaitu. Ez dut uste ETArekin bide horretatik amaitzea posiblea denik. Gainera bide horrek demokrazia sistema ahultzen du. ETArekin bukatzeko bidea gure sistema demokratikoa indartzea da. Eta sistema demokratikoa indartzeko ezker abertzaleak barruan egon behar du.

Arnaldo Otegi eta Rafa Diezen atxiloketak nola interpretatu dituzu?


Ezker abertzaleko politikari hauek ETAren biolentziarekin amaitzeko borondatea dutela uste dut, bide politiko eta demokratikoetatik lan egiteko saiatzen ari direla. Atxiloketak eta haren lana moztea kaltegarria da. Ez da ETArekin amaitzeko bidea.


PSOEren ustez sinesgarritasuna galdu dute.


Nire ustez, aldiz, Otegi eta Diezek bide demokratikoen aldeko eta beste ziklo politiko bat irekitzearen aldeko apustua egin dute, ETArik gabeko zikloa. Hori gauza jakina da. Garbi dena da, ETA indarrean dagoen bitartean ezker abertzaleak oso zaila duela politika egitea. Beste jokaleku batera pasatzeko norbaitek lan egin behar du, eta egin behar da ere ezker abertzalearen barrutik, kanpotik ezin da. Lan hori egiten ari direnak kartzelara eramatea noren kalterako da? Herriaren kalterako.

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude