"Gerra zibilaz idaztea izan daiteke gaurko ‘Gauza’z idazteko modu bat"
- Zu hondartzan eta guk gerra ekarri. Hau ez da ba Normandia, harea odolez margotzeko... Zer ari da gertatzen? Ba, Gerra zibilak jarri diola izena Iban Zalduak datorren astean Argiarekin banatuko den udako ipuinari. Ipuina aitzakia hartuta, gatazka dialektiko txikia izan dugu idazlearekin –ezer seriorik ez, lasai ama–, euskal literaturaren armez, lubakiez eta fronteez.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
“Iban Zaldua? Ipuingilea!” dio jendeak duda gutxirekin. Baina geroz eta luzeago idazten hasi zara: azkena, nobela. Ipuin hau bera ere urrun dago zure aurreneko lanetako KO azkarretatik. Heldutasuna da, ala nondik moztu ez dakizu?
Berrogeita hiru urterekin heldutasuna iristen ari bazait, jai daukat, ez duzu uste…? Edonola ere, ipuingileak eta nobelagileak, biek jakin behar dute nondik moztu: printzipio hori genero guztiei egokitzen zaiola pentsatzen dut. Eta ez daukat nire ipuinak luzatzen ari diren inpresioa: tamaina honetako dezente idatzi ditut lehen ere, egia den arren agian erosoago sentitzen naizela sei-hamar orrialde inguruko luzerakoekin. Baina Argiak orrialde kopuru zehatz bateko ipuina idazteko agindu zidan, eta hala egin dut. Jakina, hiru laburrago egin nitzakeen, adibidez, baina luzera zehatz horretarako ideia bat neukan, eta, gainera, irudipena daukat, erosoegi sentitzea ez dela gauza ona idazle batentzat…
Ipuinaren apologista sutsua, Euskal Herria “ipuin herrialdea” dela diozu, ez “nobela nazioa”. Norbere lana goraipatzeko modu sotilak ikusi ditut, baina hau…
Ideia hori Rodrigo Fresán idazleari lapurtu nion: bere artikuluan argentinarren ipuingintzarako zaletasuna esplikatu nahi zuen, eta hipotesia euskal kasura ondo egokitzen zela iruditu zitzaidan. Hala ere, arrazoi osoa duzu: denok daukagu autopropaganda pixka bat egiteko eskubidea, baina behintzat ez naiz iristen nire azkeneko liburua “iraultzailea” dela aldarrikatzera, adibidez... Dena den, halako zerbait esateko oinarririk ez banu izan, ez nukeen egingo. Eta uste dut oinarriren bat badagoela: euskal idazleen ipuin produkzioaren bikaintasuna, azkeneko urte hauetan. Hor daude, besteak beste, Haragia, Diotenez, Umeek gezurra esaten dutenetik, Euskal hiria sutan, Bizia lo, Euri kontuak, Sargori, Itzalen itzal, Obabakoak, Azukrea belazeetan…
Eta hala ere, azken aldian triste samarrak ematen dute Volgako Batelariaken idazten ari zaren gogoetek. “Inpresio bat: minimoen programekin etsitzera eramaten gaituen xirripa ahula baino ez dela, geroz eta gehiago, egungo letren produkzioa”. Hain gaizki, e?
Ez, hain gaizki ez: pesimismorako joera naturala daukat, ez dago besterik; noizean behin beheraldiak izaten ditut. Azken aldi honetan, agian, itxaropen handiak nituelako hiruzpalau liburutan jarriak, eta, tamalez, eskuetatik erori zitzaizkidalako. Eta, bestalde, arduratuta nagoelako herri honetan itzulpenei ematen diegun garrantzi txikiarekin. Angel Errok dioen bezala, ziurrenik euskaraz argitaratzen ari den literaturarik onena itzulpenetan daukagu, eta erraza da ondorioztatzea zergatik: kontsumo literatura gutxi itzultzen denez, Literaturaren Historiak testatutako liburuak itzultzen dira gurean, batik bat, eta hobeak dira, ondorioz, edozein euskal liburu garaikide baino. Eta, halere, ez ditugu irakurtzen, ez diegu kasurik egiten apenas. Dezente deprimitzen nau horrek.
Eta deprimituta ere idazten jarraitzen duzu! Zer nahi duzu, historia irakatsi ordez, historiak zu irakats zaitzan?
Niretzako idaztea ohitura bat bihurtu da honezkero: bizioa batzuetan, gaixotasuna bestetan. Disfrutatzen dut horrekin, gehienetan. Historia irakasten bezainbat. Duin egin nahiko nituzke gauza biak, hori da nire aspirazio nagusia. Ez dut transzenditzeko asmo berezirik: hemendik ehun edo berrehun urtetara, literaturaz arduratzen denik geratzen bada ere, inor ez da gutako gehienez gogoratuko. Gu duela berrehun urteko idazle gehienez gogoratzen ez garen bezalaxe.
“Abertzale mundutik kanpo diren idazleek dute gaurko gatazka aipatzen; eta abertzale munduan direnek dute 36ko sarraskia aipatzen”. Itxaro Borda dixit. Gudariak dira ipuin honetan protagonista. Abertzalea da Iban Zaldua?
Kar, kar, kar. Depende goizean zein umorez altxatzen naizen. Uste dut garai batean ia egunero esnatzen nintzela abertzale, baina gaur egun ez zait horren maiz gertatzen: nire identitatean beste tasun batzuek hartzen dute nagusigoa abertzaletasunaren gainean. Adibidez, nire thesmithszaletasunak, edo nire philipkdickzaletasunak. Nahiz eta egia den, Anjel Lertxundik zioen bezala, euskaraz aritzen garen guztiok garela, noiz edo noiz eta neurri ezberdinetan, abertzale: tamalez.
Dena den, ez dakit oso ados nagoen Itxaro Bordarekin: badaude goizero oso abertzale esnatzen diren idazleak, Gauzaz aritzen direnak. Alde batera utzi gabe Gerra Zibilaz idaztea izan daitekeela, batzuetan, gaurko Gauzaz idazteko modu bat, orobat.
2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]
Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.
Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu.
Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]
Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]
Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da.
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]
Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]
Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]
Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]
26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]