Homerok nahiko luke Ulises izan
- “Autofikzio” esan duzu kafesne literario batean. Ñako ederra. Mahaian denak geratu zaizkizu arretaz begira. Moda-modako hitza baita; geroz eta idazle gehiagoren apustua. Garaiak aldatu diren seinale: Homerok, orain, ez du aski Ulisesen abenturak kontatzearekin. Bizi egin nahi ditu.
Zer arraio da?
Oximorona, edo antzeko zerbait da autofikzioa: itxuraz elkarrekin talka egiten duten bi terminoren uztarketa; autobiografia eta nobela nahastuta zerbitzatzen den kubata. Serge Douvrovsky kritikari eta idazle paristarrak erabili ei zuen aurrenekoz 1977an, berak idatzitako Fils nobela sailkatzeko. Lehenago ere tankerako liburuak bazirela kontuan izanda –zerrenda luzea aurki dezakezue www.autofiction.org webgune frantsesean, tradizio literarioka sailkatua–, lasai asko esan dezakegu Douvrovskyk ez zuela genero berririk asmatu. Baina, Angel Errok esango lukeenez, “oro errana da, baina ez nik”: sarritan, aski izaten da gauza berari izen diferentea ematea, fenomeno berriaren antzezlana jokatzen hasteko.
... ondo, baina, zergatik moda hau?
Ez gara abentura teoriko eta argumental handietan galduko. Literatur teoriaz ia ezer jakin gabe, jurnalista honi buruhauste handiak ekarriko lizkioke artikulua garaiz bukatzeko. Zertxobait gehiago dakigu industria editorialak azken urteetan izan duen bilakabideaz. Eta industria diogunean, liburu usina handiez ari gara: ingelesezko, frantsesezko, espainolezko liburuak editatzen dituztenez. Horietan, geroz eta ohikoagoa bilakatu da People aldizkariko azala mereziko luketen pertsonaiek “beraien” liburuak kaleratzea: futbolariak, telebista aurkezleak, aktoreak... Eta liburu horiek saldu egiten dira, asko. Zaplanak ordea, zertzena behar izaten du enborrarekikoak bukatu nahi badira. Ikuspuntu horretatik, autofikzioaren azken aldiko gorakada erantzun bat izango litzateke; idazle batzuek liburuaren debaluazioari emandako erantzuna, hain zuzen ere. Irakurleak bizitza pribatuen gose direla? Voyeur hutsak? Idazleak bere gaueko zurrungak, goizeko nekeak eta eguerdiko sexu arazoak eskaintzearen truke –errealitate-fikzio jolas kilikagarriekin, gainera– irakurleak eskuratuko ditu. Formulak funtzionatzen du.
Lan teoriko sakonagoen esperoan, autofikzioak dagoeneko zerbait lortu du, unibertsitarioak beren bizitzarekin zer egin asmatu ezinda ibiltzen baitira: abenturak bizi, Ulises izan? Letren mundu lasaian murgildu, Homero bezala? Orain ez dago zalantzarik: biak egin ditzakete.
Antzinako berri-berriak
Kae Tempest
Igela, 2022
-----------------------------------------------------------------
This poem was written to read aloud / Poema hau ozen irakurtzeko idatzi zen.
Horrela hasten da Kae Tempesten Antzinako berri-berriak liburua, lehen... [+]
Ane Zubeldiak (Hondarribia, 1994) eta Eider Adeletxek (Pasaia, 1995) osatzen dute Mejillon Tigre kolektiboa. 2016tik 2019ra Autobiographikal saioa egin zuten, hainbat emakume poeten lanak biltzen zituen zuzenekoa; eta ordutik beste hainbat proiektu ere egin dituzte bakarka... [+]
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala- Sa
Testu zaharrak, 2022
Zitkala-Sa hegoaldeko Dakoten erreserban (AEB) jaio zen 1876an. Eskolan asimilazioan oinarritutako hezkuntza jaso zuen, eta horren... [+]
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin zuten egon Debako liburutegian, eta egoera hori aldatzeko borrokan aritu da herriko ama talde bat. Udal gobernuak jarrera aldatu eta onartu du herritar guztiek, duten adina dutela, nahi dutenean egon ahal izatea liburutegian... [+]
Bidaide eta gogaide XVII. mendeko Arnaud Oihenarteren Atsotitzak eta neurtitzak liburuan kausitu dezakezu, eta bidean kausitu eta gustura ondoan harturiko bidai-lagunari erraten zitzaion "gogaide". Aurelia Arkotxak ekarri zuen gurera, Zubiburu solasaldian, hain justu... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Ziburuko Euskal Liburu eta Disko Azoka iragan da ekainaren 7an, 40 bat argitaletxe eta diskoetxe eta milaz gora bisitari elkarturik herriko plazan. Euskaraz bagara lelopean iragandako seigarren edizio horren balorapen baikorra egin dute Baltsan eta ARGIA antolatzaileek: euskara... [+]
Neska transexual baten ama, haurtzaroan bere genero identitateagatik bullyinga jasan zuen gizona edota LGTBI kolektiboko nikaraguar erbesteratua ezagutu eta horietakoren batekin bizipenak partekatu eta solastatu nahi duenak aukera izango du datozen egunetan Nafarroako sei... [+]
Gasteizko Gaztetxean batzen den Azpimarra irakurle taldeak antolatu ditu topaketak. Ostegunean stand-up ikuskizun batekin hasita, Xabier Montoiaren eta Maddi Sarasuaren arteko mahai inguruarekin amaituko dituzte jardunaldiak, osteko Azpimarraren poesia ekitaldi musikatuarekin.
Bidaide eta gogaide XVII. mendeko Arnaud Oihenarteren Atsotitzak eta neurtitzak liburuan kausitu dezakezu, eta bidean kausitu eta gustura ondoan harturiko bidai-lagunari erraten zitzaion "gogaide". Aurelia Arkotxak ekarri zuen gurera, Zubiburu solasaldian, hain justu... [+]
Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.
TARTARO
Testuak: Xantal Barnetxe
Ilustrazioak: Leire Perret
Ikas, 2025
--------------------------------------------------------------------
Tartaro infernuaren antzeko tokia dugu antzinako Grezian, baita pertsonaia mitologikoa ere, Virgiliok aipatua aspaldian eta... [+]
Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez, Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]
Diziplina askotan ibilia da Amaiur Epher (Izpura, 1994). Aktore lanak egiten ezagutu nuen orain urte batzuk. Diabolo Kiwi edo Frigo taldeekin erritmo dantzagarriak joz ikusi eta entzun du, ziur, batek baino gehiagok. Eta idazlea ere bada. Bigarren liburua argitaratu berri du:... [+]
Ekainaren 5ean 50 urte beteko dira Gabriel Aresti zendu zela, jaio zen hirian bertan, Bilbon. Ziutatearen tristeziak bestelako kolore bat duen garaiotan, belaunaldi berri batzuek Arestiren hitzak goratzeaz aparte, haren esanak gaurko egunetik aztertu dituzte hiri horretan... [+]