Erdi Aroko harri bila Ezkerraldean
- Ibaizabalen ezker ibarraz, hau da, Ezkerraldeaz, gauza asko entzungo zenuten, onak batzuk eta txarrak asko, baina gutxitan ederra denik. Eta hala izanda, nekez sortuko zitzaizuen inoiz eskualde hori bisitatzeko gogorik. Aurreiritziek halako kalteak dakartzate. Eskuin Ibarrean denak jauregi dotoreetan bizi ez diren bezala, Ezkerraldean bada zementuz eta fabrikaz besterik. Esandakoa frogatzeko, Portugaletera egingo dugu aste honetako ihesaldia, hango aldapa gogorretan zain ditugun txoko ederren bila.
Ondoren proposatuko dizuegun ibilaldia egiteko ez dituzue hankak gehiegi nekatu behar, Portugalete ez baita oso handia. Bizkaiko herririk txikienetakoa da, izan ere: 3,2 kilometro koadro besterik ez. Baina hedaduraz murritza den neurri berean biztanleetan oparoa da Portugalete. 50.000 lagun inguru bizi dira hirian, kilometro koadroko 16.000 inguru. Ezbairik gabe, Bizkaiko udalerrietan hark du dentsitaterik handiena. Europa osoan ere ez omen du parerik Portugaleteko giza-kontzentrazio ikaragarriak, hala zioten behintzat hiriak gaur baino 10.000 biztanle gehiago zeuzkan garaietan. Dena dela, ez dugu hemen esango harro egoteko moduko markak direnik horiek.
Jo dezagun, bada, Zubiz 7heldu garela Portugaletera. Aurrera eginez, Maria Diaz de Haro kalera iritsiko gara berehala, eta handik pixka bat ezkerretara joanez, Casilda Iturrizarrera. Hau erraz ezagutuko duzue: goranzko aldapa da, eta ez malda txikikoa. Hau idazteko unean lanak egiten dabiltza bertan, besteak beste eskailera mekanikoak jartzeko, oinezkoen lagungarri. Batek baino gehiagok eskertuko du.
Eskaileraz edo gure ahalegin hutsez, norberak aukeratu dezala hori, Casilda Iturrizarretik igoz laster helduko gara Santa Klara komentura, kalearen eskumako aldean. XVII. mendean eraiki zen, eta XIX.ean berriztatu, gaur duen itxura ederra emanez. Duela hogei urte Udaletxeak eskuratu zuen, eta Kultur Egoitza bihurtu. Han dago, besteak beste, turismo bulegoa, nahiz eta luze gabe beste egoitza batera eramango duten.
Kalearen ezkerreko aldean, berriz, Alde Zaharra dugu. Hura mugatzen zuen harresi zaharra ere ikusiko genuke, XVIII. mendean, hiria handitu beharrez, eraitsi ez balute. Harresia zegoen lekuan dago orain Casilda Iturrizar kalea. Hamaika izenen kalea, esan diezaiogun. Antzina, Kale Barria edo Barrera kalea esaten zitzaion. Geroago hartu zuen gaur egungo izen ofiziala, baina bertakoek nahiago dute "egurraren kalea" esatea. Izenak izen, Santa Klara komentua utzi eta Alde Zaharrean murgilduko gara Atarazanas kaletik. Hala helduko gara Rantxeria plaza txikira.
Erdi Aroko Portugalete
Alde Zaharraren goiko aldean gaude orain. Erdi Aroko beste hiri askotan bezala, hiru kale nagusik osatzen zuten Portugalete. Kasu honetan goitik behera doaz kaleak, sorreratik hiriaren hauspoa izan den Ibaizabalen bila. Gauden lekutik begiratuta, eta ezkerretik eskumara, Koskojales, Victor Chavarri (edo Barrenkale) eta Santa Maria kalea dira hiri zaharraren bizkarrezurrak, hainbat kantoi estuk zeharkatuta.
Eguneko edozein ordutan paseatzeko leku polita da Portugaleteko Alde Zaharra. Asteburu gauetan berriz, gazte eta ez hain gazte askoren bilgune bihurtzen da. Bertako giroak, inguruko beste hiri batzutan ez bezala, nola edo hala egin dio aurre Bilboren eta merkataritza-gune handien lehiari. Taberna asko egotea, bestalde, ez da kontu berria. XX. mende hasieran ere hala omen zen. Garai hartan, txakolina pitxer txikian (jarrillas, gaztelaniaz) zerbitzatzeko ohitura zegoen; hortik jarrillero goitizena portugaletetarrentzat.
Eraikin ikusgarriak
Erdi Aroko hirian badira eraikin aipagarriak. Erdiko kaleko 22. zenbakikoak, esaterako, atari eta armarri barrokoak gorde ditu. Kale berean, baina 17.ean, atariak erdi-puntuko arkua dauka sarrera gainean. Errenazimenduko jauregi handi baten azken hondarra da.
Berriz Alde Zaharreko goiko aldera itzulita, ezkerretara joko dugu, Elizaren kantoitik, Andra Mari basilikara. Portugaleteko eraikin ikusgarrienetako bat da, eta XV. mende amaieran hasi ziren eraikitzen, aurrez eliza apalago bat zegoen lekuan. Gaur egun, basilikak museo bat dauka bere baitan. Bertan, mezatan erabiltzeko zilarrezko objektuak daude ikusgai; gehienak indiano eta marinelek ekarritako opariak dira, Peru eta Mexikoko zilarginek XVII. mendean egindakoak. Basilikako lorategian, berriz, Lope Garcia de Salazar, Bizkaiko lehenengo historiagilearen eskultura dago. Garcia de Salazar Muskizen jaiotakoa zen, baina Portugaleterekiko harreman estua izan zuen bere bizitza osoan zehar. Bere iloba batek, Otxoa de Salazarrek, dorre bat eraikitzeko agindua eman zuen XV. mende amaieran. Gaur egun Salazar dorrea izena dauka, eta basilikatik oso gertu topatuko duzue.
Berriz itsasadarrerantz
Santa Mariatik jaitsiz, Salcedo kalera helduko gara. Antzinagoko denboretan, bertan zeuden ontziolak, baina ez jakin zehazki non. Hala ere, lehengo usaina dario oraindik kaleari, bere arkupe txiki eta guzti. Bertatik bertara, itsasadarrarentz joanda, Solar plaza dago. Han ikusiko dituzue Victor Chavarriren omenezko eskultura eta musika-kioskoa. Astearte, ostegun edo larunbat goizez joanez gero, gainera, nekazal azoka ikusiko duzue. Garai bateko indarrari eusten ez badio ere, oraindik inguruko baserritar eta erosle askoren topagunea da.
Gauden lekuan, nahi izanez gero, Ibaizabalen beste aldera joateko ontzitxoa har genezake. Bestela, Bizkaiko Zubirantz segi dezakegu, Txurruka kaian barrena, gure ibilaldia hasitako toki berean amaitzera. Hirugarren aukera ere badago: Zubi ondotik pasa eta segi aurrera, Santurtziko mugaraino ia. Han mareometroa dago, mareak neurtzeko –izenak ez dio gezurrik– 1883an jarritako gailua. Portugalete, betidanik, marearen arabera bizi izan da eta.
26 urtez euskal preso eta iheslariak etxeratzeko aldarria oholtza gainera eraman ondoren, Hatortxu Rock jaialdiak bere azken edizioa egingo du ostegunetik igandera bitartean, Lakuntzan (Nafarroa). Jaialdian bildutako dirua preso sein senideentzat dispertsioak zekarren zama... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]
Kooperatibismo bat komunitateari begira: lurraldeetako beharrei erantzuteko ereduak zabaltzen jardunaldia izan zen ekainaren 19an eta 20an Usurbilen, Jakinek, Usurbilgo Udalak eta UEUk elkarlanean antolatuta. Praktika kooperatibo eraldatzaileen adibide gisa, besteak beste, [+]
Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]
Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute.
Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]
Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]
Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]
BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]