Gaurko detektibeak ez dira Sherlock Holmes


2006ko ekainaren 18an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Itxaronaldi labur baten ostean, detektibe pribatuaren idazkariak baimena eman digu haren bulegora sartzeko. Guk baino lehenago beste askok zeharkatu duten atea zeharkatu dugu; detektibe pribatuei eskatu ohi zaizkien gauzak eskatzera zihoazen, eta batek baino gehiagok ezuste galanta izan du gu orain ikusten ari garen emakumea ikustean. Erreportaje honi dagokionez, Miriam du izena. Benetakoa, berak daki. Detektibe pribatuengan, izan ere, nortasuna da gauzarik pribatuena. "Gutxik dakite zertan egiten dudan lan, eta denek naukate ekonomialaritzat. Eta hala naiz gainera, baina ez dut horretan lan egiten". Hori bistan dago orain guretzat, baina zenbat eta jende gutxiagorentzat egon, hobe Miriamentzat.

Detektibe pribatuen urrezko araua zein den argi dago: zuhurtzia. Ez nabarmentzea. Hala egiten duenak jai eduki dezake lanbidean, eta Miriam asaldatu egiten da "ligatu nahian, neska bati lizentzia erakutsi zion" detektibearen adibidea gogoratzean. Kontua ez da norberaren bizitzaren inguruan sekreto handi bat eraikitzea, Miriamek dioskunez. Batzuri esaten die, beste batzuri ez. Baina sekula ez du alferrik zabalduko. "Hiri osoak baleki detektibea naizela, akabo".

Detektibeek hutsune bat betetzen dutela aldarrikatu digu Miriamek: poliziak egin ezin dezakeen lana. Bestalde, poliziak inola ere egingo ez lituzkeen lanak ere hartzen dituzte detektibeek, senar-emazte desleialen balentriak ikertzea, esaterako. Geroago mintzatuko gara sakonago horretaz. Ligatu nahi zuen hark bezala, gure detektibeak ere badauka bere lizentzia, Madrilgo Barne Ministeritzak emana. "Lehenik eta behin ikasketak egin behar dira, eta gero zenbait baldintza bete". Ikasketek hiru urte irauten dute, eta unibertsitate mailakoak dira. Euskal Herrian ez dago halakorik, baina. Espainiako Estatuan, Bartzelonan, Madrilen edo Salamancan baino ez dira ikasketok eskaintzen.

Detektibegaiek gainditu beharreko ikasgaietan, zuzenbidearekin zerikusia dutenak dira gehien. Legediaz dezente jakin behar dute, baita ikerketa-teknikaz ere. Hirugarren urtean, armak erabiltzen ere ikasten dute, badaezpada. Titulua eskuratuta, lan-baimena lortzeko moduan izango dira legeak ezarritako baldintzak betetzen dituztenak: aurrekari penalik ez edukitzea, aurreko urte bietan funtzionario jardun ez izanaà "Lehen ere bazen detektiberik, baina ikasketarik ez", gogoratzen du Miriamek. "Lizentziak nahi zutenei ematen zizkieten, eta hala, nortzuk ziren detektibe pribatuak? Bada, polizia ohiak, erregimenari atxikiak batez ere".


Zer ikertzen dute?

Detektibe pribatuek hainbat arlotan egiten dituzte ikerketak. Ahaztu Poirot, Sherlock Holmes edo, etxera etorrita, Jon Bidart. Hilketak eta horrelakoak argitzea poliziaren eginkizuna da. "Guk, teorian, ezin dugu deliturik ikertu, baina nik hala ere hilketa bat ikertu dut", azaldu du Miriamek, "ustezko hiltzailearen familiak kontratatuta". Hildakoaren familia ere bazen, bide batez esateko, loba eta amama baitziren hurrenez hurren. Ustezko hiltzailearen errugabetasuna frogatzeko itxaropenez kontratatu zuten, baina azkenean, Miriamek egindako ikerketak guztiz kontrakoa frogatu zuen: lobak hil zuen amama. "Nik, jakina, ez ditut bezeroen neurriko txostenak egiten. Esaten diedana gustuko badute, erabili egingo dute, epaiketa batean edo dena delakoan; bestela, tiradera batean gordeko dute txostena. Hori bai, kobratu, denei kobratzen diet berdin. Eta baten bat haserretu egiten da, baina egia esateko, bezeroek frogatu nahi dutena egia izaten da gehienetan".

Orokorrean, hilketa baino askoz "misterio" arruntagoetan murgiltzen dira detektibe pribatuak. Batetik, familia kontuak. Horietatik, denon gogoan daude senar-emazteen desleialtasunak, baina ez dira gehien eskatzen diren ikerketak, Miriamek azaldu digunez. Kontua izan behar da, batetik, adulterioak orain 25 urte utzi ziola delitu izateari, eta bestetik, gaur egun ez dela inongo argudiorik eman behar banaketa eta dibortzioa eskatzeko. "Orain, halako kontuekin datozenak jakinmin hutsak bultzatuta datoz. Guk aldez aurretik ematen dizkiegu bi ohar: batetik, gure txostenak ez diola ezertarako balio izango, jakinmin hori asetzeko izan ezik. Bestetik, ea gai izango diren hartzen ditugun irudiak ikusteko, oso gogorra izaten baita norberaren bikotekidea beste batekin ikustea. Eta esan behar da gainera, desleialtasun susmoekin datozenen %90, gehiago ez esatearren, zuzen ibiltzen direla".


Diru kontuak nagusi

Bestela, dirua izan ohi da bezeroak mugiarazten dituen motorea. Azken batean, dirutza polita xahutuko dute beraiek ere, detektibeari ordaintzen. Bikote barruko liskarretan, pentsio kontuak izaten dira gehien ikertzen direnak. "Bikotekide ohiak pentsioa eman behar dit, baina ez dit ematen, lanik ez daukala argudiatuta. Nik jakin nahi dut ea hori egia den", ipini digu adibidea Miriamek.

Familiatik kanpoko kontuek ere lan handia ematen dute Miriamen bulegoan. "Enpresa-ikerketa -espioitza barne-, langileen bajak, Urliak dirua zor diola Sandiarià Eta ikerketa teknikoak: bezeroek jakin nahi izaten dute ea telefonoa hartuta duten, edo norbait euren lokalean agertzen dena grabatzen dabilen. Eta alderantziz ere bai: geuk egiten ditugu prestakuntzak elkarrizketa bat grabatzeko. Legezkoa den? Jakina, zu ere elkarrizketa hau grabatzen ari zara oraintxe. Grabagailua mahai gainean duzu, baina berdin eduki zenezake sakelean gordeta. Norberak eskubidea dauka bere elkarrizketak grabatzeko. Legez kanpokoa hauxe da: nik grabagailua ipintzea zure telefonoan, zuk diozuna grabatzeko". Hori, jakina denez, poliziak baino ezin dezake egin, eta epaile baten agindupean beti ere -lege barruan arituko bada behintzat-. Detektibeek beste modu batez bilatu behar dute bezeroek eskatzen dieten informazioa. Beti zuhurtzia lagun, hori bai.
Ez dago edonoren esku

Detektibe pribatu bat kontratatzea ez da merkea. Miriamek dio garestia ere ez dela, egiten duten lan mota kontuan hartzen badugu. Ez genuen halakorik aditzera eman nahi, baina bai detektibe baten tarifak ordaintzea ez dagoela edonoren esku. Miriamek, esaterako, orduka kobratzen du, 40 euro ordu bakoitza hain zuzen, "eta kilometroak aparte". Ez da, ez, mahuka. Eta hala ere, etengabe jotzen du haren telefonoak.

"Gu pribatuak gara eta ahal duenak kontratatu egiten gaitu. Ezin duenak ez". Egia biribila, zinez. Hala ere, Miriamek uste du ona litzatekeela edonork edukitzea detektibe -kasu honetan ez pribatu- baten lanaz baliatzeko aukera. "Guk ikertzen ditugun gauza batzuk benetan garrantzitsuak direlako. Ez senarra edo emaztea beste batekin dabilen, horri ez diot garantzirik ematen, baina bai beste gauza batzuei. Esaterako, norbaitek bizitzeko diru nahikoa ez izateari, bikotekide ohiak pentsioa ematen ez diolako". Esan gabe doa kinka horretan dagoenak nekez ordainduko liokeela detektibe bati egun oso bateko lana. Horregatik, Miriamen iritziz, arazo asko konponduko lirateke ofizioko detektibea edo antzeko figura sortuta. "Epaile baten aginduetara ikerketa-lanak egingo lituzkeen norbait". Beste kontu bat da zein detektibek aukeratuko lukeen lanpostu hori, orduko 40 euro irabazteko aukera edukita.

Zirrara eta arriskua, pelikuletan baizik ez

Detektibe pribatuak hamaika eleberri eta pelikuletako pertsonaia nagusiak dira. Fikzio horien arabera eraiki dugu haien irudia, erreali- tatearekin zerikusi handirik gabea askotan. "Ez hori bakarrik", dio Miriamek, "benetako detektibeak ere ikus daitezke noizean behin telebistako saioren batean, sekulako memelokeriak esaten. Nik barre egiten dut, ezagutu egiten ditudalako eta badakidalako noiz ari diren gezurretan".

Pelikulei dagokienez, bertan ikusten dugun guztia sinesteko daukagun joeraz mintzatu zaigu Miriam. "Batzuetan, pelikula batean zerbait ikusi eta gero, pentsatu egiten dut: bihar norbait etorriko zaigu bulegora horrelako zeozer eskatzera. Eta hala izaten da". Batik bat, mikrofono direkzionalen inguruko mitologiak pizten du detektibearen amorrua. "Pelikulan ikusi dute detektibeak 200 metrora esaten direnak hartzeko gai den mikrofono ezin txikiagoa daukala, eta uste dute guk ere halakoa eduki behar dugula. Baina jendeak ez du ikusi nolako tramankuluak diren mikrofono direkzionalak, nolako pantailak dauzkaten? Ez dute ikusi futbol zelaietan urruneko elkarrizketak entzuteko zer nolako mikrofonotzarrak erabiltzen diren?".

Bestalde, benetako detektibe pribatuen bizimodua ez da Mike Hamerrena bezain zalapartatsua izaten, inork kontrakoa pentsatu arren. "Guk ez ditugu gauza arriskutsuak egiten", dio Miriamek, "zein da arriskurik handiena? Ikertzen ari garen pertsona gu nor garen ohartzea? Guk dena dakigu berataz, beraren datu guztiak dauzkagu. Hara, behin bulegoko sarraila hondatu zigun ikertzen genbiltzan batek. Baina besterik ez. Detektibe pribatuok ez ditugu gauza arriskutsuak egiten, besterik dioenak gezurra dio. Inoiz mehatxuren bat edo beste, baina horretaz gain...".


Azkenak
Bizkaiko autoeskolek hirugarren greba eguna izan dute astelehenean

Uztailak 8, 16 eta 21 izan dira greba egiteko ELA eta CCOO sindikatuek aukeratutako egunak. Kontsumorako Prezioen Indizea (KPI) eta soldatak parekatzea eta lanaldiak murriztea eskatzen dute. 


Nerabeak

Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]


BSHko langileen gehiengoak onartu egin du sindikatuek eta enpresak adostutako aurreakordioa

Langile batzordeak eta enpresak adostutako aurreakordioak 655tik 609ra murriztuko ditu kaleratzeak, gainerakoak birkokatuko dituzte. Astelehen arratsaldean jakin da langileen %78k babestu dutela akordioa. Nafarroako Gobernuak eta langile batzordeak etorkizunari begira,... [+]


Cesar-Neron kasua

Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]


Ana Sagasti (AZ Ekimena)
“Jasanezina da sanferminetan pixaren kiratsa eta etengabeko soinua”

Alde Zaharreko Ekimeneko Ana Sagastirekin hitz egin du Euskalerria Irratiak, bertako bizilagunek sanferminak nola bizi dituzten ezagutzeko. Bederatzi egunez eta 24 orduz soinua gehiegizkoa eta pixa usaina erabatekoa dela esan du. Jaia eta egunerokotasuna uztartzeko... [+]


Riviera Gaza: euskal ekonomiarako aukera bat?

Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]


Donostiako Klasikoa eta Israel-Premier Tech taldea

BDZ Israeli Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak mugimenduko (BDS nazioartean) ordezkaritza bat bildu berri da Donostiako Klasikoa antolatzen duen Oceta erakundeko arduradun batekin. Jakinarazi digu aurten, iaz ez bezala, lasterketara ez dela talde israeldarrik etorriko... [+]


Siriako armada hiritik irten den arren, beduinoek eta drusoek borrokan jarraitzen dute As-Suwaydan

Siriako armada Israelekin eta milizia drusoekin su-eten akordio batera iritsi bada ere, bi komunitateen arteko istiluek ez dute etenik Damasko hegoaldeko probintziako hiriburuan. Soldadu siriarrak As-Suwaydatik irten ondoren, Tel Avivek beduinoak bizi diren hainbat eremu... [+]


2025-07-21 | ARGIA
Ongietorrien auziko akordioak “borrokaren zilegitasuna” ezbaian jartzen duela salatu dute zenbait presok eta preso ohik

"Euskal Herriaren jazarpena elikatzen du Euskal Herriaren bakearen bidean egindako akordiotzat saldu duten honek", adierazi dute larunbatean Arrasaten eginiko prentsa agerraldian. 


“Gazteen kontrako kriminalizazioa” eta “Poliziaren gehiegikeria” salatu ditu Azpeitiko Gaztetxeak

Igande arratsean ehunka herritarrek elkarretaratzea egin dute herriko plazan, "Poliziaren gehiegikeria" salatzeko. Azpeitiko Udalak udaltzainei elkartasuna adierazi die, eta, aldiz, Ertzaintzaren esku hartzea "gehiegizkoa" izan zela esan du.


Euskara, katalana eta galiziera ez dira momentuz hizkuntza ofizialak izango Europar Batasunean

Europar Batasuneko estatu kideen gehiengoak atzera bota du euskara, katalana eta galiziera EBn hizkuntza ofizialak izateko eskaera. Finantzazio eta arlo legalean hainbat "zalantza" dituztela plazaratu dute. 


Agharas ekarteak jasandako eraso arrazistak salatu dituzte Barakaldoko txosnek

Agharas migratzaile imazighen elkartearen txosnan pertsona batek hainbat irain arrazista egin zituen. Erasoa salatzeko elkarretaratzea egin dute igandean Barakaldon. 


2025-07-21 | Axier Lopez
Bilboko Aste Nagusian genozidioaren konplize bati agur esan diote: 13 konpartsak ez dute Coca-Cola txosnetan eskainiko

Bilboko Konpartsak osatzen duten 27 taldeetatik hamahiruk erabaki dute AEBetako Coca-Cola multinazionalaren produktu guztiak kenduko dituztela haien txosnetatik, Israel palestinarren aurka egiten ari den genozidioaren konplize izatea leporatuta.


Gazan 19 pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta laguntza zeramaten 25 kamioiri tiro egin diete soldadu israeldarrek

Gazako Osasun Ministerioaren arabera, Israelek 2023ko urrian  zerrendaren aurkako oldarraldia gogortu zuenetik 86 palestinar hil dira gosez, horietatik 76 haurrak. Manifestazioak egin dituzte hainbat herrialde arabiarretan, Gazarako su-etena aldarrikatzeko eta palestinarrek... [+]


2025-07-21 | Behe Banda
barra warroak
Berritu ala hil

Berritu ala hil. Hori esaten diogu geure buruari. Ariketetatik ariketa gabeko alera, narraziotik gertuago, metaforarik gabe, zuzenago. Orain? Orain gehiago behar dugu. Narrazioago, ezmetaforatuago, ariketagabeago.

Pertsonaia bat sortuko dugu. Pertsona bat. Istorio batean... [+]


Eguneraketa berriak daude