Landareak: Zumarraga, Kanariar Uharteak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zumar hitzetik datozen toponimo asko ez dut ezagutzen. Itxuraz, Ulmus generoko zuhaitz hau ez da oso ezaguna edo erabilia izan euskaldunon kulturan, bestela non edo han azalduko litzateke ugarixeago.
Hala ere zumar asko ezagutu dugu geure inguruan. Zura ona izaki azken mendeetan erruz zabaldua zen zumarra. Jendea bata bestearen gainean gustora asko bizi den hiribilduetan kale zabaletako modako zuhaitza ere izan zen, hortik ezki, zurzuri, platano... edozein zuhaitzekin osatutako kale zabalari zumardia deitzeko ohitura. Gazteleradunek «alameda» deitzen dutena (alamo, zurzuria, Populus alba).
Zumarra ia erabat galdua da, ordea, geurean. Hemen XX. mendearen 80ko hamarkadan grafiosia gaitzak eraso zuen. Gaitz hau ontto batek sortua da eta zuhaitzak izerdia garraiatzeko erabiltzen dituen tututxoak itotzen ditu. Gaitza berez ez da hiltzailea, tutuak erabat ixterako urte berria dator eta zuhaitzak tutu berriak eraikiak dituenez aurrera egiten du. Gaitzak berez duen hedatzeko gaitasuna xomorroak eraikitzen dituen zulotxoek areagotzen dute zuhaitzak hil arte. Milaka eta milaka zumar hil ziren garai haietan. Iruñean soilik hamabost bat mila hil zirela uste da. Erresuma Batuan hamabost milioi eta AEBetan berrogei milioi hil ziren.
Geroztik gaitzarekiko erresistentzia duten barietateak sortzen saiatu dira muintegi bat baino gehiago. Ezagunena Resista izena eman dioten bat da.
Orain Kanariar Uharteetan iraun duten zumar ugariekin bilduma handi bat sortzeko asmoa dutela jakin dut. Uharte hauetara ez da gaitza iritsi eta bertan jaso eta jagon nahi dituzte galtzeko zori larrian dauden zumar espezie eta barietateak. Zumarragako herriak badu zeinekin anaikidetu...
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.
Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]
Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.
Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]
Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.
Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]