Putaren bakarrizketa eroetxean

• Egileak: Franca Rame eta Dario Fo.
• Itzultzailea: Xabi Martinez De Lezea.
• Aktorea: Laura Penagos.
• Noiz: apirilaren 12an.
• Non: Zizurkilgo Atxulondo Kultur Etxean.

-------------------------------------------------------------

Izebergaren punta soilik ikusten bada, eta ez badakigu zerk itotzen gaituen, erraza da epaitzea nor dagoen ero.

Emakume bat, bakarrik: migratzailea, proletarioa, puta. Ezpainetakoa musuetara zabalduta, eskuetako zorroa, lentzeria, eranzten dituen takoiak, hautsitako mediak, nekatuta dauden begiak eta egiak; egiak besterik ez. Eroetxeko lau paretaren artean harrapatuta dago, etengabe kontrolatzen ari zaion kamera bat eskuinean eta mila begi aurrean, berez, ispiluaren atzean leudekeenak. Interrogatorio bat, baina ikusleak erantzunak baino ez ditu entzungo. Eta erantzunak “gaixoaren krisialdiaren” zergatia azaltzen duten lekukotzak dira. Egiak, egiak besterik ez.

Sormen lan honek hausnarketara gonbidatu nahi du hartzailea. Umorerako une laburrak badaude ere, deserosoak ez esatearren, kritika da gailentzen dena. Izenburu erakargarri bezain probokatzaileak hamaika ertz ukitzen ditu: sexualitatea, bortxaketak, soldatapeko lana, boterea, mespretxua, bakardadea, gaixotasuna, ezinegona… Bidaia sakon bezain gogorra ekarriko dio ikusleari. Eta galderak: eroaren testigantza kontatu nahi dute ala horren bidez ikuslearen begirada zorroztu eta zoramena botereak definitzen duela ikusarazi? Hau da, botereak nahiago duela icebergaren punta seinalatu eta azpian dagoena ur azpian mantendu. Une batean protagonistak dio: “Zer da puta bat? Lanik egin gabe bizitzeko gakoa aurkitu duen hori dela diote. Nik nahikoa lan egin dut, ba. Neskame izan nintzen eta larrua jo zidaten. Fabrika batean egin nuen lan eta berdin. Eta larrua jotzen uzten bazara gustatzen zaizulako da. Tentela! Ba ez, ez zait gustatzen. Bai, badakit, errazegia da. Oso erosoa da errua gizonei botatzea edo gizarteari. Nire amak esaten zidan: neska batek ezin du ohoretua izan, hiltzen utzi beharko litzateke aurrena. Eta nik hori egin dut, hiltzen utzi. Zortzi ordu fabrikan lanean eta ordu extrak. Orduan hasi nintzen krisialdiarekin”.

Proposamen interesgarria da 1990eko lan bat euskal eszenatokietara ekartzea eta orain ere lekurik baduela ikusaraztea. Euskaraz aurkezteak gurera dakar kontatzen duen errealitatea, eta gure gaur egungo gizartean ezin hobeto txertatzen da.

Eszenaratzeak badu modernotik, eta formatu txikikoa izan arren xarma handia du: gela txiki hartako itxitasuna islatzen du espazio ireki batean, eta kontrolaren klaustrofobia sentiarazi. Atzealdean pantaila bat dago, eta kamera grabatzen ari dena proiektatzen du; hau da, protagonista bera. Horrek bosgarren pareta bat eskeintzen dio agertokiari, momentu bereko bi ikuspegi islatuz uneoro.
Antzezlana amaitzean solasaldia eskaini du Laura Penagos aktoreak. Prozesuaren berri emateaz eta bere ideiak kontatzeaz gain, publikoa animatu (ez behartu) nahi izaten du hitz egitera. Antzerkia katarsia eta kritikarako gunea izan daiteke, edonolako istorioak ikusi, ikuslearengan kontzientzia piztu eta oihartzuna zabaltzen dituena. Antzezlan honek arrastoa uzteko aukera asko du.