«Liburuan erabili dudan lengoaia galdu egingo da»


1994ko maiatzaren 15ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Mailuix Legorburu idazleari elkarriketa bere azken eleberriari buruz
«Liburuan erabili dudan lengoaia galdu egingo da»
Mailuix Legorburu «Zozoaren kanta» eleberria eta literaturari buruz:
Mailuix Legorburu gazteak duela hainbat urtetako baserri giroa ispilatu digu «Zozoaren kanta» bere euskarazko lehen eleberrian. Lorazaina ofizioz, garai bateko usain eta koloreak berpiztu nahian aritu da. Bigarren bat ere prest du, idaztea plazer handia duen hendaiarrak. «Zozoaren kanta»z jardun dugu lerrootan, atzera begira aurrena, eta aurrera begira gero, uzta berria aletuz.
ARGIA. Nola sortu zen «Zozoaren kanta» eleberria?
MAILUIX LEGORBURU. Hamabi bat urtetik eskribitzen aritu naiz; batzuetan istorio labur batzuk egin, eta gustukoak ditudanetarik segitzen ditut. Horrela hasi nuen eta hilabete t'erdian idatzi, zeren eta hasten naizenean eta gustukoa dudanean aguro egiten baitut. Egitea ez da zaila, gero da argitaratzea. Kasu honetan, Maiatzek laguntza osoa eman dit.
Liburuan badira gauzak egia direnak eta besteak nahasiak. Esaten den bezala, gezur guztietan bada egia parte bat.
A. Garai bateko baserri munduaren suntsitzea agertzen da. Hori al da kezka nagusia?
M.L. Kezketatik bat. Nik liburuan aipatzen dudan mundu hori duela 80 urtekoa da, eta ordutik hona, jendea, gero eta gehiago, zaharrak dira, eta zaharrak joaten diren arabera ez dira gazteak heltzen mundu horretara. Aldaketa eta suntsitzea hortik dator. Izango dira gauzak hobeki joango direnak eta beste batzuk galduko direnak; galtze hori beti domaia izaten ahal da.
Hitz egiteko manera hori ere gorde nahi nuen, nola ez den akademiko horretarik. Ni ez naiz profesor jende horietarik ikasia, txikitatik famili sinple batetik heldu naiz eta lengoaia hori enplegatzen dugu.
Bada liburuan bakartasunaren eta pertsonaien arteko harreman isilei buruzko aipamen zabala bestalde, hori nahi nuen erakutsi, nola elkarrekin biziz posible den batek bestea ezagutzea.
A. Liburuan darabilzun euskara, Lapurdi muga aldekoa, istorioa kontatzeko halabeharrezkoa zenuen, beraz?
M.L. Istorioaren arabera ezagutu dudan jendeek lengoaia hori erabiltzen zuten eta hori nahi nuen berriz jarri. Galduko dela uste dut, gazteak ikastea ez da posible. Orain iduri du dena pixkat nahasi eta bakartzen dela. Baina bestalde, eskribitzeko eta, behar da, norma batzuek elkar ulertzeko.
A. Galtzear dagoenaren testigantza moduan uler daiteke zure lana?
M.L. Bai horixe. Iduritzen zait behar direla atxiki lengoaia horiek, badela tokia guztientzat. Orain berrituz lehengoa atxiki behar dugu.
A. Zer nolako ikuspegia duzu egungo euskal literaturaz?
M.L. Lan asko egiten dira, baina bakoitza bere aldetik, ez da mugimendu oso bat eta behar dira horiek denak bildu eta elkarrekin bertze moduko zerbait sortu.
A. Iparraldeko literatura besteen gainetik baztertzen al da?
M.L. Ideia horiek aditzen dira, baina hori horrela dela esatea gauza bat da. Gero behar litzateke indarrak hartu hori antolatzeko, ez da aski esatea.
A. Lana benetan argitaratzea izaten dela aipatu didazu.
M.L. Iruditzen zait asko aritzen direla eskribitzen; badira lanak hasten dituztenak baina finitu gabe uzten dituztenak. Batzuetan jendea deskuraiatzen ahal da. Gero, ez da aise argitaratzea eta hor ere bada deskuraiatzeko manera.
A. Liburua Durangoko Azokan plazaratu zenuen. Zer nolako oihartzuna antzeman diozu?
M.L. Nik egin dudan moduan, nire lengoaia hori bakarrik enplegatuz, ez dut komertzialki pentsatua, eta seguru naiz horrela aritzen direnak ez dutela komertzialki egiten. Hori plazer bat da, eta argitaratzeak arras gehitzen du plazer hori, zer lana finitua da. Saltzea beste zerbait izaten da, baina.
A. Bigarren eleberria prest omen duzu. Zerbait aurreratzerik ba al duzu?
M.L. Presentatuko dut eta ikusiko dut norbaitek hartzen nauen hala ez. Gaia guztiz diferentea izango da. Bakartasun horren gainean eta, zer ikusia badu beste lanarekin, baina bestela ez. Oraingo denboran pasatzen da, gaurko arazo eta gauzekin.
A. Egungo kontuak eskribitzeko joera indartzen ari da eleberrigintzan. Horretara joko al duzu?
M.L. Hori inportantea da. Interesgarria da lehengo gauzak nola pasatu diren oraingo begiratzearekin aztertzea, baina behar dira oraingo gauzak ikusi ere, interesatuz. Ez da begiratze bera ematen ahal, zeren eta orain bizitzen den gauzari ez baita begiratzen ahal lehenago bizi eta nola pasatu den jakinda bezala.
A. Zeintzuk dira zure testu gustukoenak?
M.L. Maite dut errusiar literatura, iruditzen zait jendearen pertsonalitatea horiek dutena hobekien ikusia.
A. Hemengoen artean, berriz?
M.L. Koldo Ameztoiren kontuak eta asko gustatzen zaizkit, baditu irri egitekoak, eta tristeak, denetarik; eta hori dut gustuko.
J.J. Petrikorena
46-47

CKulturaLiteraturaIdazleakLEGORBURU3
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazLEGORBURU3
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.


Oiher Urrutia. Marra gorriak argi
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]


Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.


Teknologia
“Bestea”

Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.

Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?

Zapalduen... [+]


2025-06-18 | Mati Iturralde
Gizatasunaren amaiera

Duela urtebete, toki honetan bertan, existitzen ez zen herri bati buruz idatzi nuen, eta existitzen ez den herri horrek Palestinako genozidioa geldiarazten lagunduko zuela amestu nuen. Argi dago ez dugula lortu. Urtebete geroago, oraindik ere, haurren hilketa masiboak eta herri... [+]


Salbuespenak

Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]


Zein ama ospatu?

Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]


Eguneraketa berriak daude