«Liburuan erabili dudan lengoaia galdu egingo da»

Mailuix Legorburu idazleari elkarriketa bere azken eleberriari buruz
«Liburuan erabili dudan lengoaia galdu egingo da»
Mailuix Legorburu «Zozoaren kanta» eleberria eta literaturari buruz:
Mailuix Legorburu gazteak duela hainbat urtetako baserri giroa ispilatu digu «Zozoaren kanta» bere euskarazko lehen eleberrian. Lorazaina ofizioz, garai bateko usain eta koloreak berpiztu nahian aritu da. Bigarren bat ere prest du, idaztea plazer handia duen hendaiarrak. «Zozoaren kanta»z jardun dugu lerrootan, atzera begira aurrena, eta aurrera begira gero, uzta berria aletuz.
ARGIA. Nola sortu zen «Zozoaren kanta» eleberria?
MAILUIX LEGORBURU. Hamabi bat urtetik eskribitzen aritu naiz; batzuetan istorio labur batzuk egin, eta gustukoak ditudanetarik segitzen ditut. Horrela hasi nuen eta hilabete t'erdian idatzi, zeren eta hasten naizenean eta gustukoa dudanean aguro egiten baitut. Egitea ez da zaila, gero da argitaratzea. Kasu honetan, Maiatzek laguntza osoa eman dit.
Liburuan badira gauzak egia direnak eta besteak nahasiak. Esaten den bezala, gezur guztietan bada egia parte bat.
A. Garai bateko baserri munduaren suntsitzea agertzen da. Hori al da kezka nagusia?
M.L. Kezketatik bat. Nik liburuan aipatzen dudan mundu hori duela 80 urtekoa da, eta ordutik hona, jendea, gero eta gehiago, zaharrak dira, eta zaharrak joaten diren arabera ez dira gazteak heltzen mundu horretara. Aldaketa eta suntsitzea hortik dator. Izango dira gauzak hobeki joango direnak eta beste batzuk galduko direnak; galtze hori beti domaia izaten ahal da.
Hitz egiteko manera hori ere gorde nahi nuen, nola ez den akademiko horretarik. Ni ez naiz profesor jende horietarik ikasia, txikitatik famili sinple batetik heldu naiz eta lengoaia hori enplegatzen dugu.
Bada liburuan bakartasunaren eta pertsonaien arteko harreman isilei buruzko aipamen zabala bestalde, hori nahi nuen erakutsi, nola elkarrekin biziz posible den batek bestea ezagutzea.
A. Liburuan darabilzun euskara, Lapurdi muga aldekoa, istorioa kontatzeko halabeharrezkoa zenuen, beraz?
M.L. Istorioaren arabera ezagutu dudan jendeek lengoaia hori erabiltzen zuten eta hori nahi nuen berriz jarri. Galduko dela uste dut, gazteak ikastea ez da posible. Orain iduri du dena pixkat nahasi eta bakartzen dela. Baina bestalde, eskribitzeko eta, behar da, norma batzuek elkar ulertzeko.
A. Galtzear dagoenaren testigantza moduan uler daiteke zure lana?
M.L. Bai horixe. Iduritzen zait behar direla atxiki lengoaia horiek, badela tokia guztientzat. Orain berrituz lehengoa atxiki behar dugu.
A. Zer nolako ikuspegia duzu egungo euskal literaturaz?
M.L. Lan asko egiten dira, baina bakoitza bere aldetik, ez da mugimendu oso bat eta behar dira horiek denak bildu eta elkarrekin bertze moduko zerbait sortu.
A. Iparraldeko literatura besteen gainetik baztertzen al da?
M.L. Ideia horiek aditzen dira, baina hori horrela dela esatea gauza bat da. Gero behar litzateke indarrak hartu hori antolatzeko, ez da aski esatea.
A. Lana benetan argitaratzea izaten dela aipatu didazu.
M.L. Iruditzen zait asko aritzen direla eskribitzen; badira lanak hasten dituztenak baina finitu gabe uzten dituztenak. Batzuetan jendea deskuraiatzen ahal da. Gero, ez da aise argitaratzea eta hor ere bada deskuraiatzeko manera.
A. Liburua Durangoko Azokan plazaratu zenuen. Zer nolako oihartzuna antzeman diozu?
M.L. Nik egin dudan moduan, nire lengoaia hori bakarrik enplegatuz, ez dut komertzialki pentsatua, eta seguru naiz horrela aritzen direnak ez dutela komertzialki egiten. Hori plazer bat da, eta argitaratzeak arras gehitzen du plazer hori, zer lana finitua da. Saltzea beste zerbait izaten da, baina.
A. Bigarren eleberria prest omen duzu. Zerbait aurreratzerik ba al duzu?
M.L. Presentatuko dut eta ikusiko dut norbaitek hartzen nauen hala ez. Gaia guztiz diferentea izango da. Bakartasun horren gainean eta, zer ikusia badu beste lanarekin, baina bestela ez. Oraingo denboran pasatzen da, gaurko arazo eta gauzekin.
A. Egungo kontuak eskribitzeko joera indartzen ari da eleberrigintzan. Horretara joko al duzu?
M.L. Hori inportantea da. Interesgarria da lehengo gauzak nola pasatu diren oraingo begiratzearekin aztertzea, baina behar dira oraingo gauzak ikusi ere, interesatuz. Ez da begiratze bera ematen ahal, zeren eta orain bizitzen den gauzari ez baita begiratzen ahal lehenago bizi eta nola pasatu den jakinda bezala.
A. Zeintzuk dira zure testu gustukoenak?
M.L. Maite dut errusiar literatura, iruditzen zait jendearen pertsonalitatea horiek dutena hobekien ikusia.
A. Hemengoen artean, berriz?
M.L. Koldo Ameztoiren kontuak eta asko gustatzen zaizkit, baditu irri egitekoak, eta tristeak, denetarik; eta hori dut gustuko.
J.J. Petrikorena
46-47

CKulturaLiteraturaIdazleakLEGORBURU3
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazLEGORBURU3
EgileezPETRIKOREN1Kultura