«Bertsoak ez dira inoiz izan informatzeko bidea»


1992ko otsailaren 09an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Xabier Amuriza, bertso paperen mitifikazioaren aurka:
«Bertsoak ez dira inoiz izan informatzeko bidea»
ARGIA. Lehen, bertso paperek eragin handiagoa izaten zuten gizartean...
X. AMURIZA. Gauza asko esaten dira iraganari buruz eta uste dut asko asmatu egiten ditugula. Bertso paperek egunkari gisa informazioa ematen zutela esaten dugunean, ez dut esango gaizki dagoenik, baina hori gehiegi da. Historia osoan dauzkagunak hartzen baditugu eta denak batera jarrita ere guztira, zenbat informazioa biltzen da? Ez lehen, ez orain, ez inoiz, bertsoak ez dira izango informatzeko bidea. Gertaera batzuk, bai erlijiosoak. bai politikoak, gerrazkoak, ohiturak, ezkontza galduak eta bestelakoak; bertsolari batek bere ikuspegitik zerbait kontatu edo eragina lortzeko egokiak zirela ikusi duenean, bere pentsaeraren arabera bota izan ditu. Txirritaren bertso guztiak jarrita ere, zenbat gertaeraren berri ematen digu? Eta Txirrita 80 urtez bizi izan zen, baina berak ez zuen informazioa zabaltzeko egiten. Xenpelarren kasuan gauza bera. Bertso paperak ez ziren horretarako. Bertsolaritza ez da sekula izan herriaren informazio bidea. Lehen, denbora pasatzeko ere behar ziren gauzak eta horretarako bertsoak oso ondo etortzen ziren.
A. Ez dira garai berdinak...
X.A. Gainera lehen ez zegoen ez irrati, ez egunkaririk eta eskasia horretan, bertso paperek funtzio handia bete zuten. Gaur beste erritmoa eta beste bide batzuk daude. Bertsoak ikasi, kantatzeko eta taldean egiteko batez ere, gaurko abiadan ez dago astirik. Gainera, konpetentzia handia dago jendea beste gauza batzuk ikusten edo entzuten dagoelako baina ez informazioa jasotzeko bakarrik, denborapasa gisa ere. Aurreko baserri edo artzai giroan igandeko apaizaren sermoia izan ezik, ez zegoen beste konpetentziarik.
A. Gaur egun, lehiaketetara bakarrik mugatzen dira bertso paperak...
X.A. Beti izan dira lehiaketak haina lehen, orain bezala, irauten zuten bertsoak ez ziren asko. Horietatik gutxi kantatu izan dira, bertsozaleari gustatu zaizkionak. Hala ere, lehiaketetatik kanpo irauteko ez badago kalitaterik alferrikakoak izan daitezke. Baina hori nola jakin daiteke? Txapelketa asko egin, bertso jarri asko prestatu eta handik urte batzuetara zenbat gelditzen diren, guzti hori denborak esango du.
A. Bertsoak zabaltzeko beste bide batzuk badaude...
X.A. Gaur egun, bertso jarri batzuk kantatzen dira ere, modu desberdinez. Nik kaleratu izan ditut diskoak eta badakit batek baino gehiago entzun eta kantatzen dituela. Nik makina bat bertsozale entzun dut hainbat tokitan, Xalbadorren bertsoak kantatzen eta jende gaztea. Txirritarenak kantatzen. Lehen denek zekitela eta ez zekitela apur bat mitifikatu egin dugu. Umea nintzenean gogoratzen naiz bazeudela batzuk bertso jarriak kantatzen zituztenak eta besteek, berriz, soilik entzun egiten zuten.
Buruz zekitzatenak ez ziren mila izaten. Gaur, zirkunstanzia ezberdinak izanik bertso jarrien funtzioak antzera jarraitzen du. Beharbada, egiteko gogoa edo kontzientzia ez da hain handia. Lehen, ez zegoen pentsatzerik bertso jartzaile ona izan ezik, bertsolari handia izan zitekeenik. Egun, bertso jartzaile ona izan ez arren bertsolari handia izan litekeela sartuta dago, eta ni behintzat ez nator bat horrekin.
Garai batean, bi alderdiak oso lotuta zeuden eta orain lehiaketetan gertatzen da horrelako bikoiztasuna: bestela ezagutzen ez diren bertso jartzaileek irabazten dituzte sari gehienak, eta lehiaketak irabazten dituzten bertsolariak ez dira plazan aritzen.
45

GaiezKulturaBertsolaritBesteak
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaAMURIZA1
PertsonaiazAMURIZA1

Azkenak
2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Eguneraketa berriak daude