«Bertsoak ez dira inoiz izan informatzeko bidea»


1992ko otsailaren 09an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Xabier Amuriza, bertso paperen mitifikazioaren aurka:
«Bertsoak ez dira inoiz izan informatzeko bidea»
ARGIA. Lehen, bertso paperek eragin handiagoa izaten zuten gizartean...
X. AMURIZA. Gauza asko esaten dira iraganari buruz eta uste dut asko asmatu egiten ditugula. Bertso paperek egunkari gisa informazioa ematen zutela esaten dugunean, ez dut esango gaizki dagoenik, baina hori gehiegi da. Historia osoan dauzkagunak hartzen baditugu eta denak batera jarrita ere guztira, zenbat informazioa biltzen da? Ez lehen, ez orain, ez inoiz, bertsoak ez dira izango informatzeko bidea. Gertaera batzuk, bai erlijiosoak. bai politikoak, gerrazkoak, ohiturak, ezkontza galduak eta bestelakoak; bertsolari batek bere ikuspegitik zerbait kontatu edo eragina lortzeko egokiak zirela ikusi duenean, bere pentsaeraren arabera bota izan ditu. Txirritaren bertso guztiak jarrita ere, zenbat gertaeraren berri ematen digu? Eta Txirrita 80 urtez bizi izan zen, baina berak ez zuen informazioa zabaltzeko egiten. Xenpelarren kasuan gauza bera. Bertso paperak ez ziren horretarako. Bertsolaritza ez da sekula izan herriaren informazio bidea. Lehen, denbora pasatzeko ere behar ziren gauzak eta horretarako bertsoak oso ondo etortzen ziren.
A. Ez dira garai berdinak...
X.A. Gainera lehen ez zegoen ez irrati, ez egunkaririk eta eskasia horretan, bertso paperek funtzio handia bete zuten. Gaur beste erritmoa eta beste bide batzuk daude. Bertsoak ikasi, kantatzeko eta taldean egiteko batez ere, gaurko abiadan ez dago astirik. Gainera, konpetentzia handia dago jendea beste gauza batzuk ikusten edo entzuten dagoelako baina ez informazioa jasotzeko bakarrik, denborapasa gisa ere. Aurreko baserri edo artzai giroan igandeko apaizaren sermoia izan ezik, ez zegoen beste konpetentziarik.
A. Gaur egun, lehiaketetara bakarrik mugatzen dira bertso paperak...
X.A. Beti izan dira lehiaketak haina lehen, orain bezala, irauten zuten bertsoak ez ziren asko. Horietatik gutxi kantatu izan dira, bertsozaleari gustatu zaizkionak. Hala ere, lehiaketetatik kanpo irauteko ez badago kalitaterik alferrikakoak izan daitezke. Baina hori nola jakin daiteke? Txapelketa asko egin, bertso jarri asko prestatu eta handik urte batzuetara zenbat gelditzen diren, guzti hori denborak esango du.
A. Bertsoak zabaltzeko beste bide batzuk badaude...
X.A. Gaur egun, bertso jarri batzuk kantatzen dira ere, modu desberdinez. Nik kaleratu izan ditut diskoak eta badakit batek baino gehiago entzun eta kantatzen dituela. Nik makina bat bertsozale entzun dut hainbat tokitan, Xalbadorren bertsoak kantatzen eta jende gaztea. Txirritarenak kantatzen. Lehen denek zekitela eta ez zekitela apur bat mitifikatu egin dugu. Umea nintzenean gogoratzen naiz bazeudela batzuk bertso jarriak kantatzen zituztenak eta besteek, berriz, soilik entzun egiten zuten.
Buruz zekitzatenak ez ziren mila izaten. Gaur, zirkunstanzia ezberdinak izanik bertso jarrien funtzioak antzera jarraitzen du. Beharbada, egiteko gogoa edo kontzientzia ez da hain handia. Lehen, ez zegoen pentsatzerik bertso jartzaile ona izan ezik, bertsolari handia izan zitekeenik. Egun, bertso jartzaile ona izan ez arren bertsolari handia izan litekeela sartuta dago, eta ni behintzat ez nator bat horrekin.
Garai batean, bi alderdiak oso lotuta zeuden eta orain lehiaketetan gertatzen da horrelako bikoiztasuna: bestela ezagutzen ez diren bertso jartzaileek irabazten dituzte sari gehienak, eta lehiaketak irabazten dituzten bertsolariak ez dira plazan aritzen.
45

GaiezKulturaBertsolaritBesteak
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaAMURIZA1
PertsonaiazAMURIZA1

Azkenak
Javier Milei eta bere arreba eroskeria trama batekin erlazionatu dituzte filtraturiko audio batzuek

Argentinako hainbat hedabidek Desgaitasun Agentzia Nazionalaren buru den Diego Spagnuoloren audioak zabaldu dituzte. Argentinako Gobernuan eroskeria dagoela aitortu eta azaldu du horietan Spagnuolok, eta ustelkeria kasu horren buruetako bat Argentinako presidente Javier Mileiren... [+]


2025-08-28 | Gedar
Bere historian lehen aldiz, 110.000 milioi euroko kapitalizazioa gainditu du Iberdrolak

Europako energia-enpresarik handiena da jada, eta bi handienetako bat munduan.


Frantziako Gobernuaren aurka “guztia blokeatzeko” deia indartzen ari da

Irailaren 10a izanen dute protestarako lehen hitzordua. 2018 urteko Jaka Horien mugimenduaren segipen gisa ikusten dute anitzek deia, nahiz eta alderdi politikoak eta sindikatuak dinamikari lotu izanak ezberdintzen dituen biak. François Bayrouren austeritate politikaren... [+]


Udazken beroa Frantzian?

2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.

Horri gehitu behar... [+]


Alemaniak derrigorrezko zerbitzu militarra “beharrezkoa” denean ezarriko lukeen lege proiektua onartu du

Europako azken urteetako joerari jarraiki, derrigorrezko zerbitzu militarraren harrabotsa Alemaniara heldu da: SDP Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata buru duen Defentsa Ministerioak borondatezko soldadutza ezarriko lukeen lege proiektua onartu du, "beharrezkoa" denean... [+]


Nafarroako lau pilotari ijitori omenaldia egin diete Mañuetako pilotalekuan

Flamenco On Fire jaialdian ospatu dute ijito komunitatearen, flamenkoaren eta pilotaren arteko harremana. Iruñeko Alde Zaharreko Mañueta pilotalekuan antolatu dute jaialdia, eta bertan omenaldia egin diete lau pilotari ijitori.


2025-08-28 | Jon Aleman Astitz
Supremazismo espainiarren “kontsentsu linguistikoa”

Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.

Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]


2025-08-28 | Iñaki Lasa Nuin
Gure jaiak

Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]


2025-08-28 | LAB sindikatua
38 urteko garraiolari bat hil da Erriberrin

LABek jakin ahal izan duenez, Iruñeko garraiolari bat hil da asteazken goizaldean Erriberrin, lanerako zerabilen kamioia bidetik atera eta irauli ostean.


Polizia “talde zaurgarri”?

Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]


Hainbat ekintzailek bidea moztu diote Israel-Premier Tech txirrindularitza taldeari Espainiako Itzulian, Gazako genozidioarengatik

Hainbat lagun errepidera atera dira Palestinako banderak eta Gazako genozidioaren aurkako mezuak eskuan, eta Israelgo taldeko txirrindularien taldekako asteazkeneko erlojupekoa oztopatu dute. Etaparen ondoren argitaratutako ohar batean, taldeak manifestarien "ekintza... [+]


Martxoaren 15 eta 22an iraganen dira Ipar Euskal Herriko udal hauteskundeak

Bozketa arauei dagokionez hainbat aldaketa bideratu zituen maiatzaren 21ean bozkaturiko legediak. Bozkatzeko prozedura argiturik, abuztuaren 27an eman du hauteskundeen agendaren berri Frantziako Gobernuaren bozeramaileak.


Gabriel Aresti omentzen arteak bateratuz

LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.


Estefi Etxebeste
“Mentalki ongi prestatzea dirudiena baino garrantzitsuagoa da harri-jasotzean”

Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.


2025-08-27 | Patxi Azparren
Askapen prozesu heterokroniko, poliedriko eta “kuantikoa”

Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!

Prozesu heterokronikoa

Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]


Eguneraketa berriak daude