Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!

Prozesu heterokronikoa

Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera doa. Hasiera eta bukaera ditu. Beste kultura askotan ez da horrela, etengabeko zikloak aipatzen dira. Zientziatik, ordea, “denbora” gizakiok asmatutako kontzeptua dela diote. 

Gure inguruan, politikagintza denboraren bilakaera linearen arabera egin ohi da. Marxek berak ere horrela ikusten zuen. Hori dela eta, ohikoa da “garapen”, “abiadura”, “norabidea”, “faseak” entzutea.

Egun, bilakaera historikoa bizkortu da, eta ezaugarri kaotikoak zein ezusteak biderkatu dira. Gauzak horrela, edozein plangintza estrategikok porrot egingo du irudikatutako balizko fase hertsitan oinarritzen bada.

Eraldaketa sustatu nahi duen ekintza soziopolitiko, ekonomiko eta kulturalak (gure kasuan, Euskal Errepublikaren eraikuntza) begirada holistikoa eta malgua eduki behar du eta balizko egoera zein ezuste gehienei erantzuteko gaitasuna eduki behar du. Faseetan oinarritutako “garapena” baino, errealitate alternatiboa eraikitzen hasi behar du lehenengo unetik, prozesu asko eta ezberdinak garaikideak direla jakinik. Haustura-akordioak dinamikak batera jorratu behar ditugu.

Akordioak, orain, premia duten arazo praktiko batzuk konpontzeko; hausturak, orain ere, horiek gabe ez baita sortuko inolako eraldaketarik. 

Borroka poliedrikoa

Joxe Iriartek bere azkeneko liburuan dioenez, globalizazio kapitalistak arazo global berriak sortu ditu, kezkak ere ugaldu dira. Mehatxu handiak eta askotarikoak dira, han eta hemen laguntzeko premia sentitzen dugu.

Mundua inoiz baino konektatuago dago, jendea mugitzen da, ideiek astebetean lurrari bira ematen diote, difusionismo kulturala nagusi. Hizkuntz eta kultura handiak zabaltzen; hizkuntz eta kultura minorizatuak murrizten dira. Kultur-joera guztietan indartsuena: kontsumismo konpultsiboa, bazter guztietara iritsi dena, gizaki gehienon ohiturak errotik aldatzeraino. 

Gure jendartea askoz konplexuagoa da duela 20 urte baino, eta aldaketa ziztu bizian gertatu da. Egoera berri honetan korronte politiko bakar batek nekez lor dezake hegemonia, baina borroka bakoitzari izaera zeharkatzailea ematen badiogu, eraldaketa bideragarria da.

Belaunaldien arteko zubia sortzen duten borrokak izaten dira sendoenak. Hola, ulergarria da langile-klasearen aldeko borroka eta nazio zapalduen aldekoa izatea ezker eraldatzaile eta iraultzailearen euskarri indartsuenak. Orain belaunaldien artekoak ere badira, antifaxismoa, feminismoa, ekologismoa eta antibelizismoa, besteak beste. 

Euskal Errepublikaren eraikitze-prozesuan jardun poliedrikoak izan behar du ardatz. Azken finean Errepublika berri baten sorkuntzan bizitza sozialaren arlo guztiak arautu behar dira.

Ekintzaile “kuantikoak”

Fisika kuantikoa ulertzea gutxi batzuen eskura dagoen jakinduria da. Halere, badaude kontzeptu batzuk denok uler ditzakegunak. Ezagunena: ubikuidade kuantikoa, hots, partikula bat une berean bi tokitan egon daiteke.

Ohartzen ez bagara ere, horrelako fenomeno kuantikoak  gure egunerokotasunaren muina dira. Esaterako, gutariko edonoren oreka biologikoa gure burmuinak kudeatzen dituen gertaera kuantikoen bidez lortzen da, milioika datuak batera koordinatzen.

Antzeko gaitasuna ere badugu gure bizitza soziala, politikoa eta kulturala kudeatzeko. Nolabait gizakiok arlo horietan ere gaitasun kuantikoak ditugu, egoera, izaera, gertaera, jokabide ezberdinak batera kudeatzeko gai izaten baikara.

Ekintza politikoari dagokionez, mundu berriak behartuta, Euskal Herri berriak bultzatuta herritar aktibook militantzia kuantika horri heldu behar diogu. Arlo bakoitzean eta une bakoitzean egokituz. 

Euskal Errepublikaren eraikuntzan ez dago faserik, ez dago etaparik, eraikuntza has daiteke orain, hasi behar dugu orain, Euskal Herriko edozein txokotan, euskal herritar bakoitzaren eskutik, kolektiboki antolatzen, autodiziplinaz, gogotsu jarduten, ekinez eginez, oraina eta geroa besarkatuz.

Independentziaren aldeko herritarren kopurua gutxitu dela diote, baina oraindik independentziaren alde gaudenok independentziaren aurka daudenak baino gehiago gara. Hortaz, joka dezagun argi, egin dezagun bizkor, jarrai dezagun tinko, irudikatzen duguna gorpuz daitekeelako; izena duenak izana izango duelako.

Patxi Azparren, antropologia sozial eta kulturalean lizentziaduna