Zer egin dezakete administrazio publikoek euskararen alde?
Jada ez naute harritzen Eusko Jaurlaritzatik datozen proposamenek, azken urteotan idatzi bakoitzak aurrekoa gainditzen badu ere, fikzioaren eta baikortasun muturrekoaren lanketari dagokionez.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Patxi Lopezen (h)agintaldian hasitako joerari jarraikiz, euskararen etorkizuna norbanakoen borondatearen eta, batez ere, gazteen “aukera librearen” mende omen dago, administrazio publikoak “ia eraginik ez luketen” begirale eta herritarron diruen banatzaile “neutral” bilakatuta.
Ahoa bete hagin uzten naute, ostera, euskalgintzako gero eta eragile gehiagok. “Eta hemendik aurrera zer?” txostena babestu zutenek bai, eta Euskararen eguneko adierazpen bitxi hau sinatu dutenek ere bai, “Euskara hazkunde nabarian jarri dugu… gazteen hizkuntza izatera igaro da…
Europako hizkuntza zaharrena izatetik (domina noiz galdu du ba?) hizkuntza modernoa izatera igaro da… euskararen zabalkundea gizarte osoaren nahi eta ahaleginari esker gertatu da… konpromiso publiko eta pribatuari esker… hizkuntza (zein?) gizarte-elkarbizitzaren funtsezko osagai egin dugu…” eta gisa bereko hauteskunde-kutsuko esaldi eztabaidagarriz josita egon arren.
Adierazpeneko esaldi badaezpadakoei heltzeko gogorik ez zait falta, baina luzeegi joko luke. Hori bai, Administrazio publiko gorenak luzatzen digun galderari erantzuten saiatuko naiz, hau da, zer egin dezakete Administrazio Publikoek euskararen alde? Eta zehazkiago, zer egin dezake Eusko Jaurlaritzak euskararen alde? Jaurlaritza baita ondoen ezagutzen dudan administrazioa…
1. Bere ardurei heldu behar lieke Jaurlaritzak, eta ez herritarron artean zozketatu. Jaurlaritzak kudeatzen ditu herritarron diruak, ezartzen ditu arau askotarikoak, herritarroi zuzenean eragiten diguten baliabide askoren jabe da (EITB besteak beste), hortaz, galdera egokitzetik hasi beharko luke.
2. Aurreak erakusten duenez atzea nola dantzatu, euskararen normalizazioaren branka behar luke Jaurlaritzak, baina inondik ere ez da horrela. Popa erakusten diote EAEko erakunde publiko nagusiari hainbat gizarte ekimeneko erakundek eta udal txiki askok, kasurako.
3. Jaurlaritzan bertan euskararen normalizazioak aurrera egingo badu, langileekin elkarlanean jardun beharko lukete agintariek, baina ez dituzte sindikatuak ezertarako aintzat hartzen.
Asko jota urtean behin deitzen den Euskara Planen Jarraipenerako Batzordean ere, sail guztietako ordezkari politikoei bai, baina langileen ordezkari bakarrari egiten zaio leku, atera kontuak!
4. Herritarrok (langileok barne) euskara erabiltzearen aldeko hautua egin dezagun nahi badu, oztopo izateari utzi eta bidelagun bilakatu beharko litzateke Jaurlaritza alor askotan. Adibidez: sindikatuen ordezkariokin bizpahiru astez behin biltzen dira Jaurlaritzako ordezkari gehienetan erdaldunak. Helarazten diguten dokumentazioa ere erdara hutsez dator beti, behin eta beste behin euskaraz helarazteko eskatzen diegun arren. Ertzantza, Osakidetza, edota Justiziari buruz zer esan?
5. Itzulpengintza masiboaren bitartez mozorrotzen du Jaurlaritzak erdara ia hutsezko langintza. Horregatik ere, oso gutxi aurreratu da euskararen erabileran Administrazio nagusiaren ohiko jardunean. Egungoak (inon aplikatzen badira) baino itzulpen eta erabilera irizpide askoz ausartagoak ezarri behar lituzke Jaurlaritzak, sailez sail, eta erakunde autonomotik autonomora.
6. Gazteek lehendik ere ardura gutxi zituztenez (errebalidak gainditu, euskaldun eleanitz bilakatu, gizarte hobea eraiki, lan duin bat aurkitu, bizitzaz pixka bat gozatu …) euskararen normalizazioaren ardura ere leporatu diegu behin betiko, antza denez. Hori bai, euren izerdi hutsez burutu beharko dute balentria. Izan ere, erdarazko dozenaka telebista, baina (ez beti) euskarazko kate kaxkar bakarra eskaintzen zaie. Irrati-kateen eskaintza duinagoa bai, baina oso urria eta internetekoa zer esanik ez…
Ikastaro, kirol-jarduera, jardunaldi, antzerki, zinema, literatura, sukaldaritza, musika, komiki eta abarren eskaintzari dagokionez ere zer esan? Gazte gaixook zein hizkuntzaren aldeko apustua egingo duten (egiten ari diren) asmatzea ez da ariketa zaila, asmatu barik, begiak eta belarriak piztu besterik ez baita egin behar. Esan gabe doa, aipatutako horien guztien eskaintzan eta kalitatean erraz eragin dezake Jaurlaritzak, horretarako dirua bainoago, borondaterik izango balu.
Euskara eta hizkuntza-elkarbizitza sendotzeko, “nork bere neurriko eta nork bere ahalen araberako”konpromiso bat hartzea bada xedea, zertara dator erakunde publikoak, arduradun politikoak, gizarte ekimeneko erakundeak eta herritar xumeak galdera beraren inguruan dantzan jartzea? Nori egiten dio mesede Urquijoren PP, Mendiaren PSOE, UGT, CCOO edota Vocento “euskaltzale porrokatuen” sinadurak biltzea, bihar bertan euskaldunon subordinazioa betikotzeko lanean jarraituko badute?
Nork, dagozkion ardurei heldu eta erantzun behar die behingoz, agintean daudenetatik hasita.
JJ Agirre, euskara teknikaria eta ELAkidea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]