‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean
Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek" bultzatuta.
Donald Trump AEBetako presidenteak azken hilabeteetan egindako adierazpenek Groenlandia nazioarteko aktore ugariren jopuntu bilakatu dute. Etxe Zuriko maizter berriak 2016tik 2020ra bitarteko agintaldian erakutsi zuen lehen aldiz Danimarkaren menpeko uhartea anexionatzeko asmoa. Urtarrilaren 20ean ekin zion bigarren agintaldiari, baina kargua hartu aurretik hasi zen Groenlandia jomugan jartzen: abenduaren 22an, Washingtonek uhartean izango duten enbaxadore berria Ken Howery izango zela iragartzearekin batera, sare sozialetan AEBek Groenlandiaren erabateko kontrola edukitzea "guztiz beharrezkoa" dela adierazi zuen, "munduko segurtasuna bermatzeko". Urtarrilaren 7an, berriz, ez zuen baztertu asmo hori erdiesteko "presio militarren eta ekonomikoen" erabilpena.
Groenlandiako Parlamenturako hauteskundeak egingo dituzte asteartean, eta nazioarteko aktore ugarik tentuz jarraituko dute. Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokraten arteko koalizioaren legealdia apirilaren 4an amaitzekoa zen, baina herrialdeko lehen ministro Mute Egedek –independentisten alderdikoa– hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen parlamentuan, Groenlandia garai "oso garrantzitsuan" dagoela argudiatuta. AEBen mehatxuen aurrean, Groenlandia ez dagoela "salgai" aldarrikatu zuen, eta horren erakusle da urtarrilean groenlandiarrek eginiko inkesta baten emaitza: %85ek AEBen parte izateari uko egin zioten.
Independentzia, eztabaidagai
AEBen aurkako jarrera ez ezik, Danimarkarekiko menpekotasuna haustea ere biztanleriaren erdiak baino gehiagok –zehazki, %52ak– babestu du berriki Sermitsiaq bertako hedabideak eginiko inkesta batean. Arku parlamentarioan ere islatzen da joera hori: hauteskundeetara aurkeztu diren sei alderdietatik lau dira independentistak, eta 2021ean eginiko bozetan botoen %80 lortu zituzten alderdi horiek. Asteartean egitekoak direnetan Inatsisartut-aren –Groenlandiako Parlamentua– egiturak aldaketa gutxi jasango dituela espero da: inkesta gehienek gaur egun agintean dagoen alderdia, Inuit Ataqatigiit ezkertiarra, jotzen dute garailetzat, botoen %30 inguru lortuta, Naleraq alderdi independentista gertu geldituta.
Uhartearen independentzia hauteskundeetako gai nagusienetako bat izan da. Javier Arnaut Groenlandiako Unibertsitateko Artikoko Giza Zientzien Departamentuko buruak Berria egunkariari azaldu dioenez, lehen ministroaren alderdiak "ez du posible ikusten gaur egun Groenlandiaren independentzia". 2008an egin zuten groenlandiarrek autogobernua erabakitzeko erreferenduma: 21.355 biztanleren babesa jaso zuen, eta 6.635 aurka agertu ziren. Ondorioz, lurraldeko alor juridikoa eta erabakitzeko eskubidea Groenlandiako Gobernuaren esku geratu ziren. Baina, errealitatean, erabateko independentzia konplexuagoa da, Danimarkak urtero ematen dion 600 milioi euroko diru laguntza lurraldeko ekonomiaren %50 baita, Arnauten arabera.
Nazioarteko agertoki berrian duen lekua
Ez da kasualitatea Groenlandiak Trumpen arreta erakarri izana: auto elektrikoak eta haize errotak eraikitzeko ezinbestekoak diren lur arraroetan aberatsa da uhartea. Bestalde, Artikoko izotza urtzen ari denez, bertako baliabide naturalak errazago ustiatzeko eta haren kokapen estrategikoa baliatzeko aukerak ireki zaizkie lurraldearen kontrola partekatzen duten nazioarteko potentziei: esaterako, 2024ko maiatzean Errusiak iragarri zuen "inoizko petrolio erreserbarik handiena" aurkitu zuela bertan, bilioi erdi upel baino gehiago.
Danimarkaren menpe segitzen duen Groenlandiako biztanleriaren %88 da inuita, eta beraien hizkuntzan eta kulturan aitzina egite hutsa dute eguneroko desafio. Zuriek kolonizatu zituzten eta gaur egun egoerak bere horretan segitzen du: zurien begietatik bideratuta dagoen... [+]
Eguzki berotan ibili gara azken bi asteetan, eta apur bat freskatzeko beharra ere badugunez, hurrengo geldialdia Groenlandian egingo dugu: Trump, Inuitak, Danimarka, klima larrialdia... ertz asko, geroz eta izotz gutxiago duen irla erraldoain.
Honako abestiak erabili... [+]
Donald Trumpen inperialismoaren eta harrokeriaren adibideetariko bat dugu Groenlandia erosteko daukan xedea. Baina lekukoen beharrak eta nahiak entzun gabe, aspaldi kokatu ziren Artikoko lur izoztu horretan amerikarrak: bertako inuitak haizatu eta Thulé izeneko base... [+]
Agintean dauden alderdiek kolpe gogorra jasan dute emaitzetan: Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistak eta Siumut sozialdemokratak aurreko hauteskundeetan lortutako botoen erdia inguru galdu dute, oposizioko alderdien onurarako.
Groenlandiar jatorriko 411 haur daude tutoretzapean Danimarkan, Gizarte Gaietako, Etxebizitzako eta Adineko Pertsonen Ministerioaren txosten baten arabera. Aitatasun eta amatasun froga psikologikoetan puntuazio baxuak lortzeko arriskua dute guraso groenlandiarrek, frogak ez... [+]
Pitzatu samar dagoen astakirten baten ateraldia bailitzan hartu zen –Europan batik bat, baina baita gainerako bazterretan ere– 2019ko abuztuan Donald Trump, AEBetako presidenteak Groenlandia erosteko azaldu zuen asmoa.
X. mendetik XV. mendearen erdialdera arte bikingoek Groenlandia okupatu zuten, baina hamarkada gutxiren buruan uhartea utzi zuten.
Apirilaren 6an egin dituzten hauteskundeetan, Inuit Ataqatigiit (IA) alderdi independentista sozialistak irabazi ditu hauteskundeak botoen %37rekin, eta gobernuan zen Siumut alderdia gainditu du, independentista eta sozialdemokrata hau. Independentismoak gehiengo osoa lortu du,... [+]
Groenlandia, 982. Erik Thorvaldsson (950-1003), Erik Gorria ezizenez ezagunagoa, munduko uharterik handienera iritsi zen.
Groenlandiako hauteskundeetan alderdi independentistek botoen %70 baino gehiago bildu ohi dute, Nationalia egunkari digitalean irakur daitekeenez.
Norvegia, 986. Bjarni Herjólfsson esploratzaile bikingoa Islandiara abiatu zen negua amaitu zenean, han gurasoekin bat egiteko. Eyrar-en lehorreratu zenean jakin zuen gurasoek etxaldea saldu zutela eta Erik Gorriarekin batera irla utzia zutela, Groenlandiara bizitzera... [+]
Slale webgune estatubatuarrak argitaratu du Groenlandia eta Antartikako glaziarrak NBEaren adituek diotena baino hamar aldiz azkarrago urtuko direla. NASAn urte luzez ibilitako James Hansen da ikerketaren egileetako bat.
Kopenhage-ko unibertsitateko Eske Willerslev ikerlariak 400.000 urte zituzten mamut eta bisonteen ADNak landu izan ditu orain gutxi arte. Horrelako ikerketa batean... [+]
