Danimarka baino askoz ere handiagoa izan arren, Eskandinaviako monarkia horren menpean jarraitzen duen Groenlandian hauteskunde legislatiboak izan dituzte asteartean. Eztabaidagai polarizatzaileena meatze proiektu bat izan da, klima aldaketaren eraginak lehen eskutik ezagutzen dituzten lurraldean, The Guardianen irakur dezakegunez.

Groenlandiako bi alderdi nagusiak aurrez aurre daude lur arraro eta uranioa atera nahi dituen meatzaritza proiektuaren auzian. Kvanefjeld izena du proiektuak. Orain arte gobernuan izan den Siumut alderdi sozial demokrata gobernua baimena ematearen aldekoa da, adieraziz diru-sarrera handiak ekarriko dizkiola uharteko ekonomiari. Oposizioak, IA-k besteren artean, dio uhartean ingurumena hondatzeko erabaki kaltegarria litzatekeela.

Uharte honen kokapen geoestrategikoak eta izotz azpian dauzkan mineral erreserba erraldoiek nazioarteko interesa piztua dute azken aldi honetan. Horren adierazle da AEBetako presidente ohi Donald Trumpek 2019an Groenlandia erosteko proposamena egin izana.

Prozesu independentista blokeatuta?

Estaturik gabeko nazioen errealitate nazionalei erreparatzen dien Nationalia webgunean azpimarratu dute independentistek eserlekuen %80 eskuratu dituztela, baina independentzia prozesua moteldu egin dela bi alderdien arteko tirabirak medio.

Inuit Ataqatigiit alderdiak botoen %36,6 eskuratu du eta agintean zen Siumut (sozialdemokrata eta independentista) gainditu du lehen aldiz, honek botoen %29,4 eskuratu ostean. Hirugarren lekuan Naleraq (independentista zentrista) geratu da botoen %12,0rekin eta laugarren alderdi independentista Legebiltzarretik kanpora geratu da.

Posizio unionistak dituzten alderdietan nagusia Demokratak izan da (liberalak) botoen %9,1ekin eta botoen %6,9 eskuratu ditu Atassut alderdi unionista liberal kontserbadoreak.

Honenbestez, independentismo/unionismo ardatzean, lehenek 26 eserleku eskuratu dituzte eta bigarrenek 5. Bi alderdi independentista nagusiak, independentzia aldarrikatu aurretik, Danimarkatik pixkana autogobernurako eskumenak eskuratzen joan eta ekonomia burujabea eraikitzearen aldekoak direla irakur dezakegu Nationalia-n.

1979an, Danimarkak Groenlandiari bere autonomia onartu zion eta handik ia 30 urtera, 2008an, groenlandiarrek Autogobernu Legearen alde bozkatu zuten. Egitura berriaren arabera, Groenlandiak bere polizia, sistema judiziala, baliabide mineralen jarduerak, abiazioa, mugetako kontrolak, lan ingurunea eta beste eskumen gehiago poliki-poliki bere gain hartuko lituzke. Danimarkako Gobernuak oraindik ere mantentzen du moneta politikaren eta kanpoko aferen kontrola. Groenlandiak munduko energia berriztagarrien kuotarik handienetakoa du, batez ere energia hidroelektrikotik etorrita.

Ez dira gutxi izan asimilazio kulturala helburu, Danimarkara bidali eta beren hizkuntza galarazi dieten gazteen testigantzak.  Kirstine Høeg-ek, adibidez, 22 gazte groenlandiarren kasua aztertu zuen, 50eko hamarkadan bere familietatik erauziak izan ostean, Danimarkara bidali zituztenak. Inguruko herrialdeetako jatorrizko herriekin ere genozidio kulturalera hurbiltzen diren praktikak baliatu zituzten Kanadak, AEBek, edo Eskandinaviar herrialdeek. Hala ere, hizkuntza hauetako asko, ez dira desagertu eta groenlandierak, adibidez, ofizial estatusa du uhartean.

Alderdi independentisten gorakada azken hamarkadan gertatzen ari den fenomenoa da. Horren adibide, duela  hamar urte ARGIAn Ander Perezek eginiko erreportaje hau.