Sorzabalen epai “historikoaren” aurrean torturaren izaera “sistematikoa” azpimarratu eta ekinbide judizialak iragarri dituzte
Larunbatean prentsaurreko bateratua eman dute Egiari Zor Fundazioak, Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokiak eta Iratxe Sorzabalen abokatu Aiert Larrartek. Ostegunean ezagutu zen sententzia mugarria dela adierazi dute hirurek. Larrartek adierazi du Estrasburgoko epaitegira joko dutela Sorzabalek ezarrita duen zigor bakarra indargabetu asmoz. Behatokiak jakinarazi du Espainiako epaitegiak egin ezean nazioartera joko dutela torturen egileak epaitzea helburu. Egiari Zor fundazioak “erantzun irmoa” eskatu die erakundeei.
Aiert Larrarte abokatuak hartu du hitza lehenbizi, eta Sorzabalen egoera juridikoa azaldu du, hasteko. Auzitegi Nazionalean hiru epaiketa izan ditu Sorzabalek, bitan errugabe jo dute, eta batean kondenatu, 24 urteko espetxealdira. Hori ari da betetzen egun Zaballako espetxean. “Hiruetan frogak berdinak izan dira, torturapean lortutako frogak”, ziurtatu du abokatuak. Aurreko epaiketan Sorzabal errugabetu zuen epaitegiak, baina torturarik ez zuen onartu; iragan ostegunean ezagutu zen epaian bai, ordea.
Eskerrak torturaren aurka aritu direnei
Kondenatua izan zen epaiaren aurka helegitea aurkeztu zuen Sorzabalen defentsak, lehenik Espainiako Epaitegi Gorenean eta ondoren Konstituzionalean, baina ez ziren onartuak izan. Larrartek jakinarazi du Estrasburgoko Giza Eskubideen Epaitegira joko dutela Sorzabalen askatasunaren bila, azken sententziaren aurretik hartuta zuten erabakia. Zentzu horretan, abokatuak azaldu du azken sententziak Sorzabalen adierazpenak torturapean lortutakoak direla onartzeak ez duela “automatikoki” ondoriorik izango, eta lan egiten jarraituko dutela.
Osteguneko sententzia urte eta modu askotan torturaren aurka lan egin duten pertsona eta eragile askoren lorpena da, Larrarteren ustez. “Eskerrak” eman dizkie horiei guztiei abokatuak, bere izenean eta Sorzabalenean.
“Historikoa”
Egiari Zor fundazioaren izenean Pilar Garaialek eta Ainara Estebanek hitz egin dute. Osteguneko epaia “historikoa” da fundazioaren ustez, “bere eduki eta irmotasunagatik”. Gogoratu dute epaiak “frogatutzat” ematen duela Guardia Zibilak Sorzabal torturatu zuela (elektrodoen erabilera aipatzen du hitzez hitz). Fundazioaren esanetan, frogatuta gelditu da ere inkomunikazio aldia “tortura praktikatzeko beharrezko koladeroa” izan dela, eta horrek “agerian” uzten dituela zuzenbide estatuaren eta ikertzeko betebeharrari muzin egin dion sistema judizialaren “zuloak”. Bozeramaileek gogoratu dute Sorzabalek sexu indarkeria ere jaso zuela, “logika matxista eta heteropatriarkalen” ondorioa dena.
“Ez da iragana”, esan du fundazioak torturaz, ondorioak orainean eta etorkizunean eragiten dutela azpimarratuta.
Erakundeei interpelazioa
Sententziaren aurrean, erakundeei “aho batezko erantzun irmoa” exijitu die Egiari Zor fundazioak. “Giza eskubideetan hezteko beharrari buruzko diskurtsoak, indarkeria tresna politiko gisa deslegitimatzeko pedagogia egiteko beharrari buruzkoak... edukirik gabe geratzen dira halako gertakari larrien aurrean gure agintariek erantzun gisa isiltasuna aukeratzen dutenean”.
Sorzabalentzat eta beste “milaka” torturatuentzat “aitortza eta erreparazioa” eskatu du fundazioak. Horri begira, EAEko Aitorpen Legea aldatzea eta epeak zabaltzea eskatu dute, “1999tik aurrera torturatuak izan ziren pertsonek lege-babesa izan dezaten”.
Egileak epaitu
Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokiaren izenean Iratxe Urizarrek hartu du hitza. Ezkutatzeko saiakeren aurrean azkenik “egia inposatu” dela adierazi du: “Tortuta sistematikoa” izan da. “Egitate” horri tiraka hainbat galdera luzatu ditu: “Nortzuk izan ziren torturatzaileak? Non dira elektrodoak aplikatu zizkieten horiek? Non, sexualki eraso zutenak? Hilko zutela mehatxatu zutenak? Non daude egitate hauen egileak?”.
Guardia zibil horien aurkako salaketak iragarri ditu Behatokiak, eta azaldu du aukera ezberdinak aztertuko dituztela salaketak “eraginkor” izan daitezen. Ohartarazi du torturak 2021ean izan baziren ere ez luketela preskribatu beharko, eta azaldu du Espainiako epaitegiek ekimena hartzen ez badute, Nazio Batuen Erakundera joko duela.
Ondoko bideoan, prentsaurrekoa osorik:
Giza eskubideen urraketa horietan duten erantzukizuna aitortu gabe jarraitzen dutela seinalatu du koalizio subiranistak.
Epaiak dio 2001ean Sorzabalek egindako autoinkulpazioa "tratu txarren ondorioa" izan zela, eta beraz, "baliogabea" dela. 1995ean Irunen lehergailu bat jarri izanagatik atxilotu zuten 2001ean, eta bost egunez inkomunikatuta atxiki zuten, gogorki torturatuz.
Oraingoz Nafarroan, 53 izango dira estatuaren biktima aitortuak eta horietatik 27 torturaren biktimak. Floren Beraza, Txaro Buñuel, Cecilio Ruiz, Patricia Perales eta Izaskun Juarez dira aitortutako torturatu berriak.
Felipe Gonzálezen garaian Espainiako Barne ministroa zen José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute, Ipar Euskal Herriko errefuxiatuen aurka abiatu zuen estrategiagatik. ZEN Zona Especial Norte Planaren barruan egindako ekintzen erantzule nagusietako bat... [+]
MARTA PIKAZA GARAIGORTA (Laudio, 1968) Euskal Herriko Torturatuen Sareko kideak eta eskualdeko beste torturatu batzuek ekin diote Aiaraldean ekimena antolatzeari. Egingo dituzten urratsak eta helburuak azaldu dituzte.
Euskal Herriko Bilgune Feministak deituta elkarretaratzea egin dute Hernanin Iratxe Sorzabali elkartasuna adierazi eta "babes osoa" emateko. Inkomunikatuta egon zen uneak berriz ere epailearen aurrean kontatu behar izatea, "bizi izandakoak utzitako ondorioen... [+]
Ia mende batez, Euskal Herrian ez da belaunaldirik tortura ezagutu ez duenik. 1960tik 5.379 lagun dira ofizialki, baina askoz gehiago dira, publikoki torturatu gisa agertzeak min egiten duelako oraindik ere. Eta seguruenik, oinarri-oinarrian ez delako ezer aldatu. Polizia... [+]
Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]
Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
“Ahots propioa duen sare bezala” gorpuztuta, eta torturatuen aitortza eta erreparazio publiko, sozial eta ofiziala helburu, otsailaren 15ean eratu eta aurkeztuko du bere burua Euskal Herriko Torturatuen Sareak. Tortura jasan duten 700 pertsona baino gehiagorekin... [+]
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.
Nazioarteko... [+]