Polloeko mausoleo frankistan hobiratutako hamazpi milizianoak omendu dituzte

  • Eusko Jaurlaritzak eta Donostiako Udalak omenaldia egin diete 1939an frankisten beste hainbat gorpuzkinekin batera hobiratutako errepublikarrei. Iazko maiatzean identifikatu zituen hamazpi lagunen izenak Aranzadi Zientzia Elkarteak. Erabateko erreparazioa egiteko, mausoleotik gurutze frankista kentzeko eskatu dute biktimen elkarteek.

'Duintasuna' eskulturaren erreplika bat jarri dute Polloen eta agurra dantzatuz omendu dituzte hildako errepublikarrak. Argazkia: Irekia

2023ko martxoaren 13an - 08:38
Azken eguneraketa: 11:42

Duintasuna izeneko eskulturaren erreplika jarri eta agurrarekin eta lore eskaintzarekin omendu dituzte, igande honetan, Polloeko mausoleo frankista batean dauden hamazazpi errepublikarrak. Ekitaldian, Donostiako Udaleko eta Eusko Jaurlaritzako ordezkariez gain, biktimen senideak eta beste hainbat herritar ere izan dira.

Mausoleoa 1939an eraiki zuten agintari frankistek, hasiera batean bando frankistako hildakoak lurperatzeko, eta ia gaur arte iraun duen plaka bat ere jarri zuten: "Espainiaren eta Jainkoaren idealak" defendatzeagatik hil zirela zioen. Toki horretan sarritan egin dituzte ekitaldi frankistak guardia zibilek zein espainiar militarrek.

1940an beste hobi batzuetatik atera eta mausoleoan sartu zituzten miliziano errepublikarrak, gutxienez beste ehun gorpuzkinekin batera

Eneko Goia Donostiako alkatearen esanetan, "frankismoak gure herrian egindako kaltea gogoratzeko eta konpontzeko espazioak berreskuratzen jarraitzen dugu". Lehen pausoa plaka frankista kentzea izan zen, eta orain beste plaka bat jarri dute eskultura dagoen tokian, hildako errepublikarren izenekin.

Nolanahi ere, biktimen elkarteek eskatu dute gurutze frankista ere kentzeko, eta berriki, Elkarrekin-Podemos talde politikoak gauza bera eskatu du Eusko Legebiltzarrean: "Gorpuzkiak ezin badira deshobiratu, gutxienez gurutzea kendu behar da", azaldu du Jon Hernández legebiltzarkideak.

Iragarkiak prentsa frankistan

Aranzadik, lehendik zeuden susmoei segika eta EH Bilduk egindako proposamen batetik abiatuta, 2022ko maiatzean hamazpi errepublikarren izenak identifikatu zituen, PCE, CNT eta UGTko eta herri milizietako kideak denak, Donostiako Udalak eskatutako azterketa egin ondoren: "Azterketak argitu du aukera handiak daudela bertan miliziarren gorpuzkinak egoteko", ondorioztatu zuen.

Dirudienez, behin mausoleoa eraikitakoan, 1940an beste hobi batzuetatik atera eta bertan sartu zituzten, gutxienez beste ehun gorpuzkinekin batera. Gainera, mausoleoan dauden beste hamalau lagunen inguruan ere zalantzak dituzte, ez baitago argi zergatik hobiratu zituzten toki horretan.

Mausoleoa gurutze frankista handi batek hartzen du oraindik, eta hori ere kentzeko eskatu diete Donostiako Udalari eta Eusko Jaurlaritzari. Argazkia: Aranzadi.

Bost metroko zabalera duten alde banatan, metro bateko sakoneran pilatzen dira hezurrak mausoleoan, eta gaur gaurkoz, arkeologoek ezinezkotzat dute errepublikarren gorpuzkinak berreskuratzea.

Ikerketa egiteko Donostiako udal artxiboko eta hilerriko iturriak erabili dituzte; baita garaiko prentsa frankistan, El Diario Vasco, La Voz de España eta Unidad egunkarietan publikatutako iragarkiak ere, senideak "gonbidatuz" gerran hildakoen gorpuzkiak mausoleoan uztera. Aranzadiren txostenean agertzen denez, 1946an "azken abisua" eman zen toki aldaketak egiteko.

Donostiako memoria historikoari buruzko jardunaldia

Martxoaren 16an, ostegunarekin, Aranzadi elkarteak Donostiako memoria historikoari buruzko jardunaldia egingo du Miramar jauregian, Donostiako Udalarekin lankidetzan.

Hainbat adituk hartuko du parte hitzaldietan, hala nola: Arazadiko ikerlaria den Javier Bucesek, Egia, Justizia eta Erreparazioa sustatzeko NBEn kontalari Fabián Salviolik, eta zigor zuzenbidean aditua den Jon Mirena Landak. Horrez gain, frankismoko errepresaliatuen senideen arteko mahai-ingurua ere egingo dute.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Oroimen historikoa
2025-05-07
Carme Puig Antich. Lekukoaren zuzia
“Saiatzen zara hau eta hura egiten, baina hortxe da beti Salvadorren heriotzaren zauria”

Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]


Nazien kontzentrazio esparruetara deportatutako 253 euskaldun omendu ditu Eusko Jaurlaritzak

Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]


Memoriaren herbarioak

Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.


Mikel Gardoki omendu dute, haren erailketaren 50. urteurrenean: «Egia jakiteko garaia da»

50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.


Naziek deportaturikoen oroimena, diru-zorro batean

1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


2025-03-26 | Axier Lopez
Espainiako Guardia Zibilaren historia bat
Hemendik alde egiteko arrazoiak

Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]


Faxisten izenak hildako biktimen zerrendetan mantenduko ditu Gogorak

Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]


2025-03-17 | Ahotsa.info
Lore eskaintza Angel Berruetaren oroimenez

Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.


2025-03-07 | Uriola.eus
Iker Egiraun, Etxebarrieta Memoria Elkartea
“Bizi dugun testuingurua urteetan emandako borroken ondorioa dela sinbolizatu nahi dugu”

Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.


Legebiltzarrak 1936ko biktimen legea aldatu du, Erorien Monumentua birmoldatzeko

33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]


Memoria bala bat da buruan

1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]


2025-02-28 | ARGIA
1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.


Martxoak 3a “askatasunez” oroitzeko aldarria egin dute

ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]


1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Eguneraketa berriak daude