Baina baina, a zer maiatza joan zaigun. Sekula ikusi gabekoak izan ditut muturraren aurrean. Eta eskerrak etxetik urruti joaterik ez genuen esp-etxealdian izan garen sasoian, bestela direnak eta ez direnak topatuko genituen...
Aurtengo maiatza pattala izaten ari da, eta horrek eragin handia izan du, nire inguruan behinik. Sasiakaziaren (Robinia pseudoacacia) loraldia izan zen lehen iragarpena. Lore horrekin esaera badut: “Sasiakazia lore, antxoa urre”. Aspaldiko urteetako eskasena. Aurten uste dut biak izan direla ez urre, baizik urri! Hurrengoa sagarrondoena (Malus domestica), hori ere mehatza, bakana. Sagarrondoaren loraldiarekin ere urtero berritzen dugun esaera bada gure etxean: “Martxokoa ez balitz hobe, apirilekoa urre eta maiatzekoa ezer baino hobe”. Aurten ia loraldi osoa maiatzean izaten ari da, eta berandu, hilaren azken hamar egunetan ere oraindik loratzen. Hilaren hamabigarrenean beste gauza xelebre bat ikusi dut, egundo ikusi gabea: sagarrondoa eta gaztainondoa (Castanea sativa) elkarren aldamenean eta biak loretan. Hor dituzue argazkiak, Bizi Baratzea webguneko Instagrameko eta Facebookeko harietan.
Izerdi gorabehera bitxiak ibili dira. Nire ustetan, aurten negurik izan ez izanak eragin gogorra izan du, eta landareek ederki asko antzeman! Hotza derrigorrezkoa da loraldi bikaina nahi bada. Hotzik ez, loraldirik ez, edo, izatekotan, seko eskasa. Aurtengo sagastien atarramentua.
Negua negu, maiatzak berea ere egin nahi du, eta hor etorri da hilabetearen erdi-erdiko hamabostaldian ilgora, 11tik 25era. Maiatzaren ilgora beti izan da seinalatua: haltza (Alnus glutinosa) maiatzeko ilgoran botatzen da. Gezurra dirudi, baina izerdi betean, urteko hazkunde handiena duen tartean, hostogintzara erabat emana dagoenean, orduantxe epaitu eta bota behar da. Izan ere, haltzaren zura malgua nahi dugu, bihurkorra, moldagarria... Izerdiz betetako zura izango da, eta erabat gogortu gabe dagoena. Horrela erraz okertuko dugu. Adibide ederrena gurdi-gainekoa da. Gurdian daramagunari gainean jartzen zaion pieza da. Aurreko ezpatan ziri batekin eusten da, eta atzekoaren kontra gurtetxeari lotzen zaio. Lotzeko bi edo hiru lagunen artean makur-makur eta estu-estu egiten da, gurdiko karga, garo edo gari, ote edo inaurkin, belar edo lasto, halamoduzko gurdibideetako balantzetan gal ez dezan. Haltzaren malgutasun hori harrigarria da, ikusi arte sinestezina. Maiatzeko ilgorakoa. Malguetan malguena. Atzeko eta aurreko ezpata, eta han eusteko ziriak sasiarkaziazkoak. Malgutasuna urrun dutenak, zurrun eta sendo zutik behar dutenak. Negu-neguan, izerdirik gabe eta ilbeheran botatako sasiarkaziazkoak. Zurrunetan zurrunenak.
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten da batez ere, bide ertzera zintzilik diren orri muturretan kulunka, gustuko... [+]
Tarteka bada ere, inoiz ikusiko zenuten hego beltzeko “erle erraldoi” eta potolo bat zuen inguruan hegan. Hala bada, ziur izan intsektuen artean ikusgarrienetako bat ikusi duzuela. Eta ziur izan, baita ere, ez duzuela inongo arriskurik, itxura itzeleko erlastar honek... [+]
Ukenduak egiten dituen orok solstizio bueltako data hauetan zeruari begiratu dio: bateko beroa eta besteko ekaitzak, sendabelarrak noiz bildu erabakitzen komeriak izan dira. Ikusten denez, San Joan eguna ez da edozein egun, indar eta sinbolismo bereziko eguna dugu. Edozein... [+]
Eguna mozten hasten den hilabetea, ekaina. Festa aparretan gabiltza baina xorro-xorro, hau esku artean duzunerako dagoeneko hamalau minutu moztu da egun argia. Gu gure eroan, batzuek bere txoroan, ez gara jabetzen baina landareak bai ederki asko! Eguna mozten hasi da eta ez dio... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Sugea eta eguzkia: pertsona askoren buruan banandu ezinak diren bi hitz. Sugea entzuten dugun aldiro, egun bero eta argi bat irudikatzen dugu. Buruak hala funtzionatzen baitu: asoziazio horiek egiten ditu duen informazioarekin. Eta ez da arraroa, bestalde; izan ere, sugeak... [+]
Portugaletera bazoazte, autobidea utzi eta hiriko sarrerako bi erreiko bide bazterrean 40 ardiko artaldea ikusiko duzue agian. Makilarekin zaindari dute alboan artzaina, iluntzetan itxituran sartu eta egunez pisu-lantegi arteko zelaietan bazkatzen du artaldea. Bere izena izan... [+]
Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen zuena. Gorbel arrea eta gorbel gorria izaten ziren eta gu bezalako... [+]