Leire Alonso Allué (Burlata, 1991) eta Iosune de Goñi García (Burlata, 1993) izan dira Izotzetan Islatuak liburuaren editoreak.“Iosune eta biok idazle lanetan ibiliak gara baina lehen aldia izan da editoretzan”, azaldu du Alonsok. Argitaletxearen lehen argitalpenaren inguruko sentsazioen inguruan galdetu diegunean, “editore begirada” erabiltzen ikasi dutela azpimarratu du, baita idazleei haien lanak aukeratuak izan direla komunikatzea zeinen pozgarri zaion ere. Diotenez, idazle hasiberrien ilusioa eta poza nabariak izan dira lehen proiektu horretan, nahiz eta COVID-19aren pandemiak berau aurkezteko ekitaldiak baldintzatu.

Alonsok Liberoamericaren Liberoamericanas, 140 poetas contemporáneas (Liberoamerikarrak, 140 poeta garaikide) lanean parte hartu zuen, eta Liberoamerikan editore lanak egitea proposatu ziotenean gustu handiz onartu zuen erronka: “Editore izatea proposatu zidatenean aukera polita iruditu zitzaidan literatura aniztasunetik, feminismotik, gaztetasunetik eta horizontalki egiteko, elkarlanean eta elkarrengandik ikasiz”. Dioskunez, Liberoamericanas, 140 poetas contemporáneas lanean hainbat hizkuntza landu ziren, eta horrek beste hizkuntza batzuetan liburu edo bilduma osoak argitaratzeari ateak zabaldu zizkion. “Euskararen kasuan, bilduma bat egitea erabaki zen, erdarazko lanean bezala idazle desberdinak bilduz baina euskal literaturaren testuingurura egokituta”, azaldu du Alonsok. Hortik sortu zen 24 gazteren literatura piezak jasotzen dituen Izotzetan islatuak. Euskal idazle gazteen bilduma.

Argitaletxeak ezinbestekoak ditu baliabide ekonomikoak bere lana egiteko, eta proiektu honek ez ditu bestelako argitaletxeek izan ditzateketen diru baliabideak, beraz askotan ezin dituzte nahi beste lan argitaratu. “Gauza gehienetan ezin dugu argitaletxe handi batek bezala lagundu, propagandarekin eta argitaletxearen izenarekin kasu, baina ilusio nahikoa daukagu”, azaldu du Alonsok.

Zentzu horretan “zailtasunak” ikusi arren, askotan ohiko argitaletxeekiko dauzkaten ezberdintasunak “aukera paregabeak” direla adierazi du editoreak: “Lan motaren eta idazle perfilaren arabera, askotan gurekin argitaratzea eskatu dute; idazle batzuentzat gurea bezalako aukerak izatea oso garrantzitsua da”.

Idazle gazteen akuilu

Izotzetan islatuak bildumaren parte izan dira Oihana Arana eta Maddi Zabalo, eta eskerturik daude Liberoamerikak gazteei emandako aukerarekin. Zabaloren kasuan Izotzetan islatuak libururako idatzitako pieza bere argitalpen bakarra da momentuz. Eguzki berriren baten berotan poemaren egilea da. Argitalpen horren aurretik, Urruzuno literatur lehiaketan ibilia izan da lau urtez jarraian. Liberoamerika argitaletxearekin aukera “ezberdin” bat izan duela adierazi du, nahiz eta bertan ere idazleen arteko aukeraketa bat gauzatzea beharrezkoa izan. “Gazte denen antzera, esperientzia eta baliabideak falta nituen, ez nuen lekurik nik sortutakoa plazaratzeko”, eta hargatik argitaletxeari ekimena sortu eta argitaratzeko aukera eskaini izana eskertzen dio. Literaturan ibiltzeaz gain musikan ere ibilia da Zabalo, eta momentu honetan horretan dauka bere energia guztia jarrita.

Aranaren kasua ezberdina da. Zabalorekin batera ibili izan da Urruzuno lehiaketan, baina 2020an eleberri bat idazteko enkargua heldu zitzaion Fernando Morillo idazlearen eskutik, Gaumin argitaletxean argitaratzeko. Hortik sortu zen Portuak eleberria, Aranaren lehen argitalpena. Ez ditu horiek argitalpena bakarrak ordea, aurten argitaratu baitu bere azken lana: Lazunak azazkaletan (Susa, 2021) poesia liburua. “Portuak eleberria proposamen batetik sortu zen eta Lazunak azazkaletan, aldiz, nik idatzi dut eta neronek eman diot forma”, adierazi du Aranak. Hala ere, bere kasuari ezohiko deritzo: “Ez da oso ohikoa nire adinarekin bi liburu argitaratuta izatea”.

Gazte idazleen bilaketa egitearen beharraz mintzatu da Alonso: “Unibertsitateko edo institutuko ikasle askok idazten dute, baina askotan laguntza faltaren ondorioz idazteari uzten diote edota haien lana ezkutuan geratzen da”. Zentzu horretan, “saltoa emateko aukera” bezala deskribatzen du Liberoamerikaren jarduna. Lehiaketetatik irteteko modu bat da Liberoamerika argitaletxeak eskaintzen duen aukera. “Lehiaketa formatua ez duen zerbait idaztea eta zure lana argitaletxe batera bidaltzea oso zaila da”. 2021eko urtarrilean deialdi berri bat zabaldu zuen argitaletxeak, euskal idazle gazte gehiagoren lanak jasotzeko.

Alonso eta de Goñiren ustetan espazioak behar dira idazle gazteen literaturak argia ikusi dezan. “Bada oso lan polita egiten ari den jendea, baina ez dago aukera nahikoa”, azpimarratu du lehenak. Liberoamerikarekin, faltan diren aukera horien sorkuntzan jarraitzeko asmoa agertu dute.

Feminismoari garrantzia

Liberoamerikaren baloreen artean dago feminismoa; ikuspegi feminista egunerokoan izan behar den zerbait dela baitute. Literatura alorrean dabiltzan emakume gazteek bultzada behar dutela azpimarratu nahi izan dute. Alonsoren hitzetan, “emakume gazteek emakume nagusiagoek edo adin bereko gizonezkoek baino bultzada handiagoa behar dute literatura mundura salto egiterakoan”. Arrazoi hori dela eta, ezinbestekotzat dute ikuspegi feministaren txertaketa literatura alorrean.