Kroniken balio literarioa plazara eraman du Koldo Izagirrek

  • ARGIAk eta Koldo Izagirrek asteazkenean aurkeztu dute 'Zaldi bat ihes garrezko zelaian' liburua, euskal prentsak 1869 eta 2000 urteen artean ekarritako zenbait kronika gogoangarri biltzen dituena. Izagirrek egin du testuen hautaketa, eta Gorka Bereziartuak liburuaren hitzaurrea idatzi. Biek hartu dute hitza Donostiako Udal Liburutegiko aretoan emandako prentsaurrekoan.

Argazkia: Dani Blanco / ARGIA - CC BY-SA

2023ko apirilaren 26an - 14:00
Azken eguneraketa: 16:19
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Kronika “genero hibridoa” dela esan du Izagirrek: “Ez dago fikziorik, baina zentzu artistiko batetik idazten da. Informatzea ez da garrantzitsuena, informatzeko forma baizik; eta kazetariari eskatzen zaion objektibotasuna, hoztasuna, ez inbolukratzea... apurtu egiten da. Ikuspuntu pertsonaletik egindako lanak dira, kazetaritzaren alderdi literarioa”.

Izagirrek azaldu du kazetaritza sortu aurreko generoa dugula kronika, XIV-XV mendeetan bazirela jada, ahozko transmisioari tiraka: “Gurean, kronikak bigarren hibridotasun bat du, idatzia bezain kantatua izatea”.

Kroniken balio literarioa hizpide hartuta, egileak esan du "400 liburu txarrek" ez dutela literatura bat sortuko, "baina hogei kronika xumek literatura bat abiatu dezakete". Ez du sobera azalpenik eman Izagirrek, nahiago izan du testuetako pasarte batzuk irakurri, Donostiako Udal Liburutegian bildutakoen gozagarri. Besteren artean, Mikaela Zarrana, Martin V. Bizkailuz, Jean Pierre Duvoisin, Jean Elizalde, Julene Azpeitia, Tene Mujika, Xipri Arbelbide, Joxemi Zumalabe, Ramon Saizarbitoria, Itxaro Borda eta Kirmen Uriberen testuak topatuko ditu irakurleak liburuan. 89 titulu, orotara: "89 bidaia leku desberdinetara eskaintzen ditu liburuak, billete bakarra erosita".

Juan Luis Zabalari eskerrak eman dizkio Izagirrek, liburuan bildutako kroniken ortografia gaurkotzen eta gaur egungo irakurleari egokitzen hartutako lanagatik.

"Harribitxi sorta ederra"

Editore lanetan ere aritu da Gorka Bereziartua; bere hitzetan, “luxua” izan da prozesuan parte hartu eta “harribitxi sorta eder hau” irakurtzeko aukera izatea. Azaldu du 2009ko urtarrilean hasi zela liburua mamitzen, ARGIAk 90 urte bete behar zituenean. Urteurrenaren harira prestatutako inaugurazio-ekitaldian, Hernanin, euskal prentsaren historiaz hitzaldia eman zuen Izagirrek. Hura izan zen lehenbiziko harria.

Bereziartuak hitzaurrean dio: “Agertu da azkenik liburu hau, zeinean prentsaren helburu informatiboak ohi baino leku handiagoa uzten dion idazketaren alde adierazkorrenari. Emaitza literarioa da, periodistikoa bezainbeste. Hor inguruan ibiltzen baita kronika, inorena ez den urbitarte batean, aingira bezain iheskor, identifikatu nahi dutenentzat papergabe, beti sasiko: subjektiboegia da kontu humanoak kontzeptu zurrunetan lotuta nahi dituztenentzat; eta lokatz gehiegi dakar beti, literatura bulegoetatik kanpo imajinatzeko zailtasunak dauzkatenentzat. Identifikaezintasun horretan aldarrikatu behar da, inoren generoa ez izateari esker darion askatasunean”.

Azken mende eta erdian etengabe baliatu dute euskaldunek kronika, Bereziartuaren hitzetan: “Gerran ikusitakoak eta bizi izandakoak azaltzeko; deserriratzearen berri emateko; barrenak askatzeko; edo besterik gabe, anekdotaren bat kontatzeko. Tradizio luzekoa izan arren, behar bezala prestigiatu gabe daukagu”.

- Zaldi bat ihes garrezko zelaian liburua ARGIAren webgunean duzue eskuragarri. Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura sailaren laguntzaz argitaratu da liburua.

 


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Kazetaritza
2025-03-19 | Jesús Rodríguez
Infiltratuak, legez kanpo

2022ko ekainaren 7an, Directa-k serie luze bateko lehen polizia infiltratuaren kasua argitaratu zuen. Martxoaren 5ean, Belen Hammad fikziozko izena erreta geratu zen, polizia-argotean dioten bezala. Jada hamar dira Directa, El Salto eta El Diario-k azken hiru urteetan argitara... [+]


2025-03-18 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Trumpen ‘Kultur Iraultzak’ beste gotorleku bat suntsitu du

USAIDen inguruko txolopotearen ondoren, espero beharrekoa zen. Baina, hala ere, urte askotan haien jarraitzaileak izan garenok, samin-puntu batekin hartu dugu albistea. Martxoaren 15ean, Trump administrazioak, kolpetik, erabat itxi baitu United States Agency for Global Media... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-10 | ARGIA
Badator Bizi Baratzea Orria, ARGIAren aldizkari berri eta berezia

Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]


Eskuin muturrarekin lotura duen alemaniar batek egin zuen Manheim hiriko auto harrapaketa, ez etorkin batek

Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]


“Hitzarmen duin bat lortzeko” mobilizazioak iragarri dituzte ‘Diario de Noticias de Álava’ko langileek

Lan baldintzen "prekarietatea" salatzeko kontzentrazioa egin zuten asteartean egunkariaren egoitzaren aurrean. Abenduaren 2tik sindaura greban daude langileak eta mobizlizazioak "areagotzea" erabaki dute orain.
 

 


Amaia Portugal. Entzule pribilegiatuaren berriemaile
“Bruselan kazetariak oso ohituta daude hizkuntza asko entzuten, ez diote euskarari arretarik ematen”

Urtea baino gehiago da Olatz Simonek –EITBko berriemailea Parisen, garaian–, orrialde hauetan bertan ohartarazi zigunetik Bruselak kazetariari lanbideaz erakusten dionaz. Eta halaxe joan gatzaizkio galdezka Amaia Portugali. Bruselan gure irrati publikoak duen... [+]


2025-03-05 | ARGIA
Gaztea Sariak bertan behera geratu dira, langileen eta zuzendaritzaren arteko gatazkagatik

Langileek salatu dute zuzendaritzak ez diela lan baldintzen gaiari heldu nahi izan eta enpresak nahiago izan duela Gaztea Sariak ekitaldia bertan behera utzi, “horrek sortutako albo-kalte ekonomiko eta sozial guztiekin”, arazoari irtenbidea eman baino.


Txema Monterok EAJ birsortzea proposatu du, ‘Deia’-k zentsuratutako artikulu batean

Joan den asteartean La Vanguardia-n argitaratutako artikuluan egin zuen proposamena Txema Montero abokatu bizkaitarrak. 30 urtez Deia egunkariko kolaboratzailea izan da eta lehenik hara bidali zuen bere artikulua, baina egunkariak ez zion argitaratu.


Kapitalismoaren aurkako artikuluak debekatu ditu Bezosek ‘The Washington Post’-en

Hemendik aurrera egunkarian soilik "norbanakoen askatasuna eta merkatu librea" sustatzen dituzten iritziak jasoko direla adierazi du enpresaburuak. Iritzi artikuluen zuzendariak hedabidea utzi duela ere argitaratu du. 


Txapa Irratia bere 40. urteurreneko ospakizunetan murgilduta dabil

Egitarau mardula prestatu dute Bergarako irrati libreko kideek: musika, literatura eta tailerrak. Besteren artean, martxoaren 29an Txapa Eguna egingo dute.


Karlos Zurutuza
“Idaztean, lehentasuna da elkarrizketatua bizirik ateratzea”

Karlos Zurutuza (Donostia, 1971), kazetari ezaguna da ARGIAko irakurlearentzat, elkarrizketa eta erreportaje ugari egin baititu aldizkari honetan. Atzerriko gatazka guneetako bizipenak ekarri ohi ditu berarekin: Kurdistan, Balutxistan, Iran... hamaika leku landu ditu, batez ere... [+]


Diario de Noticias de Álava egunkariko langileen salaketa
“Adimen artifiziala horrela erabiltzea kazetaritzari eta irakurleari iruzur egitea da”

Diario de Noticias de Álava (DNA) egunkariko langileak sinadura greban daude, eta aspaldi ari dira beren lan baldintza “miserableak” eta horiek kazetaritzaren kalitatean duen eragina salatzen. 2013tik soldatak izoztuta dituzte, eta ordutik erosahalmenaren %30... [+]


Eguneraketa berriak daude