Izena duen guztia omen da
Mendebalde osoko aurreneko zibilizazioaren historia misterio laino batez bildurik dago. Ustez, Tartessos izan zuen izena eta Kristo aurreko IX. eta V. mendeen artean garatu zen; Iberiar penintsularen hego-mendebaldean, Guadiana eta Guadalquivir ibai-harroen artean. Greziako eta Erromako iturri klasikoek (Hekateok, Herodotok, Rufo Festo Avienok...) aipatu zuten lehen aldiz eta Herkulesen zutabeez bestalde kokatu zuten, hots, Gibraltarreko itsasartea eta gero.
Alabaina eztabaida handia dago kultura tartesikoaren inguruan. Izan ere, ikerlari batzuen aburuz Tartessos ez zen existitu. Uste horren bultzatzaile nagusiak Alvaro Fernandez Flores eta Araceli Rodriguez Azogue dira, 2002 eta 2005 artean El Carambolo aztarnategia indusi zutenak. Haien ustez, lurralde horietan kultura materialak kolonia feniziarren ezaugarri tipikoak ditu, eta beraz, ezin daiteke esan Tartessos zibilizazio beregain eta burujabea izan zenik, feniziarren kolonia huts bat baizik. Korronte tartesoeszeptikoak sona handia izan du, batik bat 2011n Huelvan egin zuten kongresua eta gero, eta haren oihartzunak Sevillako Museo Arkeologikoraino iritsi dira. Izan ere, han ikusgai dagoen El Caraboloko altxorra pieza “feniziartzat” izendaturik dago.
Ikerlari gehienak, ordea, ez datoz bat tartesoeszeptizismoa-rekin. Adituen arabera, kultura material tartesikoak ezaugarri bereizgarriak ditu. Gainera, aurten Casas del Turuñuelo aztarnategian arbelezko taulatxo bat aurkitu dute, ustez, tartesierazko abezedario bat grabaturik daukana. Hala ere, zibilizazio hura existitu bazen, ez dakigu zer izen zuen eta nola esaten zioten beren buruari; Tartessos exonimo bat baitzen, hau da, kanpokoek jarritako izena.
Kristo aurreko 500. urtearen inguruan, bat-batean, Antzinaroko iturriek Tartessosi erreferentziak egiteari utzi zioten. Zenbaiten aburuz, tsunami handi batek haren itsas-portuak suntsitu zituen eta horrek gainbehera ekarri zuen. Horregatik, Tartessosen azkena Atlantidaren mitoarekin lotu izan da sarri. Beste batzuen ustez, Mediterraneoko itsas-potentzien oreka aldaketa batek gainbehera ekonomikoa ekarri zuen. Greziak, Tartessosen aliatu komertzialak, Mediterraneo mendebaldean influentzia galdu zuen eta Kartagoren eraginpean geratu bide zen. Izenaz eta izanaz gain, Tartessosen bukaera ere misterioetan bildurik dago.
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
1991n Alpeetako glaziar batean aurkitu zutenetik, hotzak hain ondo kontserbatutako Ötziren gorpuzkinak informazio iturri oparoa izan dira. Berriki Communications Biology aldizkarian aditzera eman dutenez, momia naturalaren kaxa torazikoa digitalki berregin dute, eta Homo... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]