Iragan baten konkista
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Dagoeneko ohartuko zinetenez, iragana orainaldiko gatazken joko-zelai da, izan ere, eztabaida historiografikoek ezin diote aktualitateari iskin egin. Euskal Herrian, esate baterako, agerikoak dira euskalduntze berantiarraren teoriak zein Nafarroaren konkistaren izaeraren inguruko eztabaidek dauzkaten inplikazio politiko eta identitarioak.
Espainian antzera gertatzen da. Han duten eztabaida historiografiko gogorrenetako bat Errekonkistaren ingurukoa da. Iberiar Penintsulako lurralde zabalak 711. eta 1492. urteen artean Al-Andalusen, hau da, erresuma musulmanen, mende egon ziren. Bada, Errekonkista esaten zaio iberiar penintsularen iparraldeko erresuma kristauek Al-Andalusen aurka egindako kanpaina militarrei eta mendez mende gertatutako konkista prozesuari.
Kontua da, Errekonkista kontzeptua historikoa baino historiografikoa dela. Antza denez, ez zen erabiltzen XIX. Mendean Estatu-Nazio espainiarra eraikitzen hasi zen arte. Nazionalismo espainol kontserbadore eta katolikoak nazio identitatea sortzeko etsai komun bat baliatu zuen, Espainia “islamaren aurkako borrokan eraiki” zelakoan. Erdi Aroko erresuma kristauen patu historiko komuna, tartean Nafarroako Erresumarena ere, musulmanek bidegabeki ebatsitako lurraldea berreskuratzea litzateke. Geroago, historiografia eta irakaskuntza frankistak Errekonkistaren narrazioa berrerabili eta sakondu zuen nazionalismo espainolari kutsu epikoa emateko.
Alejandro Garcia Sanjuan historialariaren arabera, hiru jarrera historiografiko daude Errekonkistaren inguruan. Kontzeptuarekin kritikoak direnek diote Errekonkista kontzeptua alboratu behar dela, duen kutsu ideologiko estrukturalagatik. Halaber, Erdi Aroan ez bide ziren kontziente patu historiko nazional baten partaide zirenik, eta gainera, prozesu oso luze eta konplexua izan zen, etenez eta atzerakadez josia; esate baterako, erresuma kristauen arteko gatazkak edo musulmanen eta kristauen arteko aliantzak ohikoak izan ziren.
Beste batzuen ustez, aldiz, Errekonkista egitate historiko eztabaidaezina da. Izan ere, garai hartan hitza bera erabili ez bazuten ere, erresuma kristauetako eliteek justifikazio ideologikoak baliatu zituzten beren espantsionismo militarra legitimatzeko, esanez, besteak beste, Bisigodoen Erresumaren ondorego zuzenak zirela. Ondorioz, Errekonkista hitzari duen karga ideologiko atzerakoia kendu nahi diote, aurreiritzirik gabe erabili ahal izateko.
Alabaina, hori gertatzetik urrun, Errekonkistaren inguruko diskurtso atzerakoiak, historiagintza akademikoan gutxiengoan egon arren, gero eta gehiago erabiltzen ari dira gizartean zein politikan. Azken hamarkadatan, herrialde arabiar eta musulmanetatik lan-indar merkea inportatzen dugu eta fundamentalismo islamikoaren gorakadak zirrara handia eragin du Mendebaldean. Eskuin muturrak bi fenomeno horiek baliatu ditu, Errekonkistaren sinboloekin batera, arrazismoa eta xenofobia zabaltzeko; ez bakarrik Espainian, baita Frantziako Errepublikan ere. Han Eric Zemmourrek Reconquête! Izena jarri dio bere mugimenduari. Ez da kasualitatea.
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
1991n Alpeetako glaziar batean aurkitu zutenetik, hotzak hain ondo kontserbatutako Ötziren gorpuzkinak informazio iturri oparoa izan dira. Berriki Communications Biology aldizkarian aditzera eman dutenez, momia naturalaren kaxa torazikoa digitalki berregin dute, eta Homo... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]