Hastapena
Ring, ring! Telefono dei bat. Ze bitxia, ez dut zenbaki hau ezagutzen. Egun on, Imanol. Xabier Letona naiz, ARGIAkoa. Lehengoan liburu aurkezpen hartan elkartu ginen, gogoratzen? Zer nahiko dute orain? Egin zidaten elkarrizketa hura joan zen astean argitaratu zen. Ze arraroa! Historiari buruzko kolaborazio bat egitea proposatu nahi genizun. Hara! Hau bai ez nuela espero. A ze ilusioa! A ze poza! Baina lanez leporaino nabil, nola egiten ahalko diot aurre aldiro-aldiro idazteko enkarguari? Pentsa ezazu eta aste bete barru berriz ere deituko dizut.
Pozarren idatziko nuke, baina nola baliatu nezake utzi didaten leihotxo hau? Egia da herritarren eta historialarien arteko zanga handiegia izaten dela sarri. Askotan, sasi-historialariek eta konspirazionistek, historiaren kontakizun interesatuak egiten dituztenek, historia zientifikoak baino oihartzun gehiago izaten dute. Bolizko dorretik jaitsi eta ikertzaileon artean sortzen diren eztabaida historiografikoak irakurleei helarazteko aukera izan daiteke. Niri ere ez litzaidake gaizki etorriko, historiografian dauden korronte ezberdinen arteko talkak eta eztabaidak hausnartzeko balioko lidake.
Hala ere, zeri buruz idatzi beharko nuke? Gizartearentzako interesagarri suerta daitezkeen gaiak landu nitzake. Izan ere, zertarako balio du historiak, ez bada herritarren intereseko gaiak lantzeko? Beti maitatu izan dut historia konprometitua; hau da, zientifikoki zorrotza dena eta ikuspegi kritikoa daukana, jakina, baina gizartearekin etengabeko harremanean dagoena. Alabaina, oreka zaila dago hor: gizartearen interesezko gaiei ez zaie entzungor egin behar, baina aldi berean mitifikazio politikoei men egin gabe.
Aukera izan daiteke, baita ere, historia sozialaren aldeko aldarria egiteko. Historia politiko berriaren eta korronte postmodernoen aldean historia soziala gainbeheran dago azken hamarkadotan. Testuinguru akademiko neoliberal eta neokontserbadore berriaren ondorioz, historia sozialari determinismo marxistaren menpekoa izatea leporatu zitzaion. Zaharkitua dagoelakoan, gutxietsirik dagoen korrontea dela ematen du. Agintari handien eta kontakizun nazionalen historiaren aldean, beti gustatu izan zait jende arruntaren, sektore zapalduen eta gatazka sozialen inguruko historia. E.P. Thompson maisuak esan zuen bezala, azken finean, historia erradikala.
---
Tira, bai. Animatuko naiz! Ring-ring: Kaixo! Xabier? Bai, ni naiz; Imanol. Bada bai, proposamena pozarren onartuko dut. Baina bi astetan behin, ongi iruditzen bazaizue.
Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
1991n Alpeetako glaziar batean aurkitu zutenetik, hotzak hain ondo kontserbatutako Ötziren gorpuzkinak informazio iturri oparoa izan dira. Berriki Communications Biology aldizkarian aditzera eman dutenez, momia naturalaren kaxa torazikoa digitalki berregin dute, eta Homo... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.