Goizegi al da nostalgiaz hitz egiteko?

Behe Banda

2025eko urtarrilaren 13an - 07:09
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Negua beti gertatu izan zait malenkoniatsu. Leihotik begira eta oroitzeko garaia, besterik ez. Udazkenaren eta udaberriaren tarteko burokrazia saihestezina, paramentu bertikal batean zuriz margotzea ostera gainean nahi dena islatzeko. Ez da nire kontua bakarrik, elurra bustia dela ahazten dutenei ere gorritzen zaizkie hatz-mamiak noizean behin. Nostalgiak laburbiltzen du garaia, inoiz izan ez duzun beheko suaren parean eskuak berotzea, sekula ere gustatu ez zaizkizun polboroiak irensten dituzun bitartean.

Zinez da boteretsua nostalgia. Ez da kontu berria, badakit, badakit, eta amarauna ikusezina osatzen du, digu. Orpo eta behatz lotzen dituen hari ikusezina, itsaskorra, anabasa, oztopoa. Errotuta dagoen hura zirikatzen duena. Baina hau ez da saiakera antropologikoa, oraingoz bederen, sareetan gora eta behera begira dagoenaren hausnarketa baizik.

Nostalgia ez da iraganeko garai sinpleak faltan sumatzea; nostalgia, gehienbat, inoiz gertatu ez den aldi baten desira da

Etengabeko irudi zaparradan asko, asko asko, dira azken aldian agertzen zaizkidan arte klasikoko kontuak: Notre Dame Parisekoa zein Amiensekoa, Coloniako katedrala, Burgosekoa, Bernini, Borromini eta beste hamaika izen italiar. Nahaspila, berdin du arte grekoa, gotikoa, barrokoa ala neoneoneoneoklasikoa. Funtsa, zera, mezua, hamaika argazkian behin loratzen den burutazio inozoa: Zergatik ez dugu horrelakorik eraikitzen dagoeneko?

Erantzuna, antza, begi-bistakoa irakurle ororentzat: emakumeengatik, marikoiengatik, mairuengatik, migratzaileengatik, wokengatik… Propaganda erreakzionarioa, esan gabe doa. Mezu hau sareetan modu ia-ia industrialean hedatzeko ardura hartu dute zenbait kontuk, eta jarraitzaile andanak babesten ditu. Ezin faxistei esan antolatzeko gaitasunik ez dutela. Al César lo que es del César.

Ez da kontu makala, zuk zutabe (korintio) hau irakurri bitartean jende mordoak Versailleseko argazkiak ikusi eta zintzotasun osoz galdetu dio bere buruari zergatik ez denentz horrelakorik egiten. Beste garaiak errazagoak izan zirelako, antza. Nostalgia ez da iraganeko garai sinpleak faltan sumatzea; nostalgia, gehienbat, inoiz gertatu ez den aldi baten desira da.

Argazkietan denak ematen du erraza, susmagarria gertatzen zait. Zuri beltzean argazkiei arazoak ere ezabatzen ei zaizkie. Historia gure (subjektu eliptikoa, red flag) hanka sartzeetatik ikasteko irakasten zaigula errepikatu izan da behin eta berriro, baina inork ez du izan nahikoa ausardiarik akats entzutetsuez hitz egiteko. Ondorioa begi bistakoa da; benetako memoriarik izan ezean hutsuneak betetzeko joera larregizkoa, fill in the gaps historikoa.

Baina hau ez da saiakera historikoa, oraingoz bederen, katedral eta jauregien ateo baten hausnarketa baizik. Ordena klasikoen, marmolezko eskulturen eta frontoi erraldoien artean nostalgia pozoidunik sar ez dezaten abisua da. Azken finean, historikoki aurrera egiteko modu ezagun bakarra ditxosozko jauregi, eliza eta gazteluei su ematea izan da.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Literatura
Bizitzaz eta beste

Agur Karibu
Marian Porcel
Elkar, 2025

---------------------------------------------------------------------
 
Zaila da nobela hau definitzea, abenturazkoa da, iniziatikoa, filosofikoa, ekologista; baina horiek baino gehiago, edo horien guztien ondorioz, nobela... [+]

Atera daitezela herriko plazara

Ekain amaieran iragan da Banka eta Urepeleko eskola publiko uztartuetako urte hondarreko ikusgarria. Eskola gehienetan bezala, Bankako ama-eskolako irakasleak eta Urepeleko lehen mailako bi irakasleek, hirurek elkarrekin, urtero antolatzen dute haurren emanaldi nagusia:... [+]


Laura Macaya
“Indarkerian esku hartzeko marko hegemonikoek ez diete onik egiten emakumeak suspertzeko prozesuei”

Urte luzeak daramatza Laura Macayak indarkeria jasan duten emakumeei lagun egiten, arlo instituzionalean, militantzian, bai eta beste justizia-eredu batzuetatik abiatuta ere. Horri guztiari buruzko liburu bat kaleratu berri du: Gatazka eta abusua ez dira gauza bera (Katakrak,... [+]


Agustin Kardaberaz
‘Euskararen berri onak’: dagoenean dale, ez dagoenean bale

Parranda dezente egindakoa naiz Kardaberazen –Hernanin izen hori zeukan kalean, alegia–, baina ez nuen asko espero festa egin ahalko nuenik inoiz Kardaberazekin: a ze dibertimendua 1761ean argitaratu zuen Euskararen berri onak. Idatzi zituen beste lan gehienak ez... [+]


Hitzak mailu

SIMULAKRO BAT
Leire Ugadi
Elkar, 2025

---------------------------------------------------------------------

Hitzak hautsi egin dezake, kolpatu, arrakalatu eta apurtu. Simulakro bat (Elkar, 2025) izendatu du Leire Ugadik (Urduña, 1996) simulakro hutsetik harago... [+]


2025-07-09 | Jon Alonso
Nobelak idazteko artea

Atzo jakin dut euskal prentsatik Jean Reno aktoreak lehen nobela idatzi duela. Berri hori euskaraz jasotzeak munduko hiritar edo paleto global bihurtzen ote nauen oso ongi jakin gabe, nobelak idazteko arteaz egin dut gogoeta.

Tokitan dago “nobelaren heriotza”... [+]


Beste liburu denda bat galzorian, alokairuaren garestitzeagatik: Hendaiako La Grande Illusion

Bikote batek duela kasik hiru urte zabaldu zuen denda Hendaia erdigunean, Errepublika plazan, proiektu independente bat abiatzearen ilusio handiz.


Joxe Azurmendi idazle eta pentsalaria hil da

Joxe Azurmendi (Zegama, Gipuzkoa, 1941-2025) idazle, filosofo eta saiakeragilea zendu da. Literatura eta pentsamenduaren arloan lan itzela egindakoa, intelektual gisa ez ezik, euskararen eta kulturgintzaren aldeko mugimenduetan engaiaturik eman zuen bizitza osoa. Besteak... [+]


Igeri ala ito

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Elkar, 2024

------------------------------------------------------------------

Helduentzat bigarren liburua du Karmele Mitxelenak. Lehenengoa ipuin liburua izan zen, eta honetan ere nabari zaio ipuingile eskua; izan ere,... [+]


Arlote alprojak edo langabe arruntak?

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Igela, 2025

------------------------------------------------------------

George Orwell Abereen etxaldea (Animal farm, 1945) eta 1984 (1949) eleberriengatik ezagutzen dugu, euskarara itzuliak biak. Baina horien aurretik Down... [+]


2025-06-25 | Castillo Suárez
Alferrikako bidaia

Lehengoan batera elkarrizketatu gintuzten Gonzalo Hermo poeta galiziarra eta neu. Kontatzen nion niri ere gustatuko litzaidakeela esatea nire aurrekoak marinelak izan zirela, baina nire familian denak dira galdatzaileak. Gainera, eremu industrial batean bizi naiz, itsasotik... [+]


Oraindik gara mitiko

Antzinako berri-berriak
Kae Tempest
Igela, 2022

-----------------------------------------------------------------

This poem was written to read aloud / Poema hau ozen irakurtzeko idatzi zen.

Horrela hasten da Kae Tempesten Antzinako berri-berriak liburua, lehen... [+]


“Ezin dugu prekaritateaz hitz egin metafora ulertezinekin”

Ane Zubeldiak (Hondarribia, 1994) eta Eider Adeletxek (Pasaia, 1995) osatzen dute Mejillon Tigre kolektiboa. 2016tik 2019ra Autobiographikal saioa egin zuten, hainbat emakume poeten lanak biltzen zituen zuzenekoa; eta ordutik beste hainbat proiektu ere egin dituzte bakarka... [+]


Eguneraketa berriak daude