Negua beti gertatu izan zait malenkoniatsu. Leihotik begira eta oroitzeko garaia, besterik ez. Udazkenaren eta udaberriaren tarteko burokrazia saihestezina, paramentu bertikal batean zuriz margotzea ostera gainean nahi dena islatzeko. Ez da nire kontua bakarrik, elurra bustia dela ahazten dutenei ere gorritzen zaizkie hatz-mamiak noizean behin. Nostalgiak laburbiltzen du garaia, inoiz izan ez duzun beheko suaren parean eskuak berotzea, sekula ere gustatu ez zaizkizun polboroiak irensten dituzun bitartean.
Zinez da boteretsua nostalgia. Ez da kontu berria, badakit, badakit, eta amarauna ikusezina osatzen du, digu. Orpo eta behatz lotzen dituen hari ikusezina, itsaskorra, anabasa, oztopoa. Errotuta dagoen hura zirikatzen duena. Baina hau ez da saiakera antropologikoa, oraingoz bederen, sareetan gora eta behera begira dagoenaren hausnarketa baizik.
Nostalgia ez da iraganeko garai sinpleak faltan sumatzea; nostalgia, gehienbat, inoiz gertatu ez den aldi baten desira da
Etengabeko irudi zaparradan asko, asko asko, dira azken aldian agertzen zaizkidan arte klasikoko kontuak: Notre Dame Parisekoa zein Amiensekoa, Coloniako katedrala, Burgosekoa, Bernini, Borromini eta beste hamaika izen italiar. Nahaspila, berdin du arte grekoa, gotikoa, barrokoa ala neoneoneoneoklasikoa. Funtsa, zera, mezua, hamaika argazkian behin loratzen den burutazio inozoa: Zergatik ez dugu horrelakorik eraikitzen dagoeneko?
Erantzuna, antza, begi-bistakoa irakurle ororentzat: emakumeengatik, marikoiengatik, mairuengatik, migratzaileengatik, wokengatik… Propaganda erreakzionarioa, esan gabe doa. Mezu hau sareetan modu ia-ia industrialean hedatzeko ardura hartu dute zenbait kontuk, eta jarraitzaile andanak babesten ditu. Ezin faxistei esan antolatzeko gaitasunik ez dutela. Al César lo que es del César.
Ez da kontu makala, zuk zutabe (korintio) hau irakurri bitartean jende mordoak Versailleseko argazkiak ikusi eta zintzotasun osoz galdetu dio bere buruari zergatik ez denentz horrelakorik egiten. Beste garaiak errazagoak izan zirelako, antza. Nostalgia ez da iraganeko garai sinpleak faltan sumatzea; nostalgia, gehienbat, inoiz gertatu ez den aldi baten desira da.
Argazkietan denak ematen du erraza, susmagarria gertatzen zait. Zuri beltzean argazkiei arazoak ere ezabatzen ei zaizkie. Historia gure (subjektu eliptikoa, red flag) hanka sartzeetatik ikasteko irakasten zaigula errepikatu izan da behin eta berriro, baina inork ez du izan nahikoa ausardiarik akats entzutetsuez hitz egiteko. Ondorioa begi bistakoa da; benetako memoriarik izan ezean hutsuneak betetzeko joera larregizkoa, fill in the gaps historikoa.
Baina hau ez da saiakera historikoa, oraingoz bederen, katedral eta jauregien ateo baten hausnarketa baizik. Ordena klasikoen, marmolezko eskulturen eta frontoi erraldoien artean nostalgia pozoidunik sar ez dezaten abisua da. Azken finean, historikoki aurrera egiteko modu ezagun bakarra ditxosozko jauregi, eliza eta gazteluei su ematea izan da.
hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Susa, 2025
Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.
2015eko urtarriletik maiatzera bitartean, 25 urterekin ikasketak amaitu ondoren, Irati Astobieta laguna eta biok Txilen, Argentinan eta Uruguain zehar ibili ginen Kalabazan Ibiltaria proiektuaren barruan. Poesia xuxurlatua tresna poetikoa baliatuz euskal poemak ahotik belarrira... [+]
Israelgo Estatuaren aldeko funts batek Espainiar Estatuko makrojaialdi gehienak erosi ditu. To. Hondartza ondoan noria eta guzti duen jaialdia zein hardcoreta tatuajedunak joaten direna, 1.400 miloi euroko trukea, Palestinako kolonia israeldarretan etxebizitzak eraikitzeko... [+]
Tapakia
Maite gurrutxaga
Erein, 2025
-----------------------------------------------------------
Tapakia liburu honen azala ikusten badugu, bertan sagu pipertu bat ikus dezakegu lehortzen ari den tapaki zuri-zuri baten ondoan. Gero, normalean kasu gutxi egiten diegun... [+]
Azkenaldian liburu batekin gozatzen aritu naiz. Oso denbora laburrean bi aldiz irakurri dut; lehendabizikoan gozamen hutsez eta bigarrengoan arkatza eskuan. Rodrigo Villalobos arkeologo espainolaren Hoces de piedra, martillos de bronce lanak historiaurreko gizartea arakatzea du... [+]
Zuzi iraxegia. euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa
Amaia Alvarez Uria
Testu zaharrak, 2024
----------------------------------------------------------------
Liburua esku artean izan aurretik ere arnas luze bat atera zitzaidan barru- barrutik: “ze... [+]
Ekainaren 7an izango da Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarrekin antolatzen duten Ziburuko Euskal Liburu eta Disko Azoka. Seigarren edizio honetan Aurelia Arkotxa izango da omendua eta egitarau oparoa ezagutzera eman dute prentsaurrekoan. Ziburuko Azokaren uhina inguruko... [+]
Orain denak aita santua baino frantziskotarrago bihurtu zaizkigunez, komeni da gogoratzea gure klasiko ez-sotanadunez. XVII. mendean izan zen bat, haren grazia zen Arnaut Oihenart. Eta ezin gaitezkeenez murgildu haren lan guztietan, gaur goretsiko dugu O.ten gaztaroa... [+]
Aurreko tertuliako galderari erantzuteko beste modu bat izan zitekeen, akaso modu inplizituago batean, bigarren solasaldi honetako izenburua. Figura literarioaz gaindi, pertsonaia zalantzan jartzeko, edo, kontrara, pertsonaiaren testuingurua ulertzeko saiakera bat. Santi... [+]
Miresmen adina gaitzespen sortzen duen pertsonaia da, oraindik ere, Jon Mirande, hura hil eta 50 urte pasatxora. Karrikiri elkarteak eta Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialak (IHEO) Jon Miranderekin dantzan izeneko jardunaldiak antolatu dituzte idazlearen jaiotzaren 100... [+]
Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa
Amancay Gaztañaga
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Amancay Gaztañagak Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa kaleratu du Alain Martinezen ilustrazioek lagunduta... [+]
Bizilagunen obren zarata gogaikarriak esnatu nau gaur ere. Burkoan burua bildu, eta saiatu naiz beste hogei minutuz lo egiten, baina ez zegoen zulagailu hura isilduko zuenik. Jaiki eta apirila hasieran egin nuen eginbeharren taulari begiratu diot; hala zioten errotuladore... [+]