Euskaraldia? Zergatik ez?


2020ko azaroaren 23an - 12:58
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Hizkuntza eta politika nahasi behar ez direla entzun izan dut maiz, euskara ateratzen dela kaltetua. Baieztapen hori etsaiek sartu diguten ziriaren parte da, gure hizkuntza arriskuan bada, haiek hala erabaki dutelako baita. Herri kolonizatuetan aberastasun ekonomikoak lapurtzeaz gain, zapalkuntza politiko eta kulturala ematen da, biziki argi baitute hizkuntza eta nazio kontzientziaren arteko lotura. Eta herri honetan gure hizkuntzaren zapalkuntza gertatu dela begi bistakoa da, hau da, politikaren bitartez gure hizkuntza ordezkatu dutela.

Ez dugu ahantzi behar 1800 urtean euskalduntze tasa azkarra zegoela frantziar estatuaren menpe dugun Euskal Herriaren zatian. Horrela, Baxe Nafarroako biztanleen %94.5a, lapurtarren %79.5a eta xiberuarren %92a zen euskalduna (1600 urtean %98, %86 eta %98 urrenez urren).

Hortik euskararen zapalkuntzaren historian grabatuak baina gutxi ezagutuak gelditu diren erranaldiak iritsi ziren:

Mauleko suprefetak bigarren mailako hezkuntzaren helburua honela definitzen zuen: “Tirer de l’ignorance un peuple qui, n’ayant qu’un idiome particulier, ne pouvait guère établir de relations avec le reste de la nationI ( ignorantziatik atera herri bat, zeinak hizkuntza partikular bakarra duenez, ezin duen harremanik sortu nazioaren gainerakoekin). Hara! Hezkuntza zentroak erabili dituzte beraz, hizkuntza ordezkatze prozesua eramateko, eta frantses nazio kontzientzia ez duen herri bat asimilatzeko. Hori dena, ezjakin batzuk omen ginelako…

1802an Serviez prefetak eskolei buruz ere erran zuen: “Un grand moyen de franciser les basques” (euskaldunak frantsesteko baliabide handi bat).

"Beste herrien menpe izanen garen bitartean, kolonizazio prozesuak aurrera jarraituko du. Horrek ez du kentzen, askapen nazionala lortu bitartean hizkuntza politika ausartek ezin dutela odol hustea arindu"

1849an Jean Hayet abadeak ikastetxe bat ireki nahi zuen honela argudiatuz: “Cet établissement aurait le double avantage de mettre l’instruction à la portée de bons mais pauvres montagnard basques et cet avantage amènera le second: la langue française prendra la place du basque” (ikastetxe honek abantaila bikoitza izanen du, menditar on baina txiroei heziketa eskaintzea eta honen bitartez: frantses hizkuntzak euskararen tokia hartuko du). Hemen ere, euskaldunak menditar ezjakin eta txiroak dira, eta heziketa eta hezkuntza frantsesa ekarriko dizkigute! Benedikatua bedi salbatzaile hori!

Eta denok dakigu erabaki horiek zein ondorio ekarri dituzten gaur egungo Xiberoa, Lapurdi eta Baxe Nafarroako euskal hiztunen kopuruan..

Zoritxarrez beste herrien menpe izanen garen bitartean, kolonizazio prozesuak aurrera jarraituko du. Horrek ez du kentzen, askapen nazionala lortu bitartean hizkuntza politika ausartek ezin dutela odol hustea arindu. Baina Euskal Herrian agintzen duten politikari gehienak, kolonizazioan parte hartzen ez badute, koldar hutsak dira gutxienez. Eta elkarbizitzaren naiz errespetuaren izenean ez dute neurri eraginkorrik hartzen.

1995ean, abenduaren 3a euskararen eguna izendatu zuten ofizialki agintean ziren politikariek, hizkuntza politika eraginkor bat egun baten ospakizunarekin ordezka bailitzan. Urteak joan ahala herritar gehienek egun hori ospatzeari ekin zioten.

Bide beretik, politikarien koldarkeriari jarraikiz, ekimen desberdinen bidez herritar zintzoak baliatu izan dituzte berreuskalduntze prozesua aurrera eramateko, ondoren beraien atxikimendua emanez. Hori da Euskaraldiarekin gertatzen dena. Euskararen egoeran beraiek duten erantzukizuna bigarren mailara pasatzen da, karga guztia herritarrengan gelditzen den bitartean.

Aurreko guzia erranda, adierazi nahi dut Euskaraldian parte hartzea erabaki dudala. Euskaraldiak herritar zintzoengan kontzientzia hartze bat suposa dezakeelako, eta euskaldunok ditugun konplexuak baztertzea ahalbidetu dezakeelako. Baina konpromiso pertsonal eta kolektiboen gainetik, euskal nazio askapen mugimendua indartu behar dugu. Euskararik gabe Euskal Herririk izanen ez den bezala, Euskal Herririk gabe, nekez izanen delako euskara.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Tortura argitara atera ezinik oraindik Euskal Herrian

Ondo jakina da Euskal Herriak bere buruaren jabe izateko beharrezko duen botere politikoa ukatua duela Espainia eta Frantziako estatuen aldetik. Euskal Herrian, bertan bizi, lan egin eta euskaldun izan nahi duen biztanleriari, herritar gisa bizi-proiektu duin eta ziurra garatu... [+]


Teknologia
Whatsappa utzi

Ez naiz buruan ideia hau darabilen bakarra, asko gara munduan Whatsapp eta Telegram mezularitza aplikazioak hartzen ari diren botereaz kontziente bide hori jorratu nahi dugunak.

Familia, lagunak, komunitateak, lana, komunikabideak... Mezularitza aplikazioekin dena dugu... [+]


2025-07-16 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Hondakinak

Hondakinak etorkizuneko material berriak dira. Iragarki marketineroa izan daiteke, baina diseinu eta eraikuntzaren ikerketa munduan sormen bideak irekitzeko aukerak ekarriko ditu, dudarik gabe. Europako hondakinen legedia zorrotz jarriko dela iragartzean, nolabait ulertarazten... [+]


2025-07-16 | June Fernández
Meloi saltzailea
Torre-Pacheco

Twerk klasean gertatu zen, Bilbon. Merkataritza-gune batean dago dantza eskola, eta gortinek ez dituzte kristalak erabat tapatzen. Emakumezko lau ikasleok eta irakasleak luzaketak egiten geundela, gure short labur eta top-ak jantzita, bi mutiko hasi zitzaizkigun kristalaren... [+]


2025-07-16 | Aingeru Epaltza
Garikoitzen itzala

Herria astekariaren ez hain aspaldiko aleak irakurtzea aski da antzemateko Mixel Garikoitzek Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako gizarte nagusiki katolikoan utzitako arrastoaren sakonari.

Ibarreko Garakoitxeko semea, bertze ordezkaririk ez du Iparraldeak Erromako... [+]


Nagusikeria

Berriz gertatu da. Bartzelonako Unibertsitateko ikerlari batzuek (emakumeak) salatu dituzte beren nagusiarengandik (gizona) jasandako sexu erasoak eta nagusikeria edo botere-gehiegikeria. Eta berriz ere, ospe handiko gizonaren aldeko adierazpena bultzatu dute, baita... [+]


Espektakuluen tranpa

Semea futbol talde batean jolasten da eta, kurtso amaieran jokatutako hamaika torneoren artean, Athletic Cup-era gonbidatu dute bere ekipoa aurten. Txapelketak laurehun talde eta 5.000 futbolari inguru batu ditu; haur eta nerabe, senideak eta lagunak kontatu gabe. Itzelezko... [+]


Atera daitezela herriko plazara

Ekain amaieran iragan da Banka eta Urepeleko eskola publiko uztartuetako urte hondarreko ikusgarria. Eskola gehienetan bezala, Bankako ama-eskolako irakasleak eta Urepeleko lehen mailako bi irakasleek, hirurek elkarrekin, urtero antolatzen dute haurren emanaldi nagusia:... [+]


2025-07-16 | Karmelo Landa
Zenbait traba eta bide bat

Gauzak ez dira horrela, baina horrelaxe daude, bai. Euskal erreferente politiko ofizialak Espainiara eta Frantziara begira daude Euskal Herrira bainoago. Estebanek eta Otegik etengabe kontseiluak ematen dizkiote Sánchezi gobernagarritasun modu berriaz eta Espainiako... [+]


EIRE euskal unibertsitate-irakasleen elkartearen amaiera

Erakundeek, beren helburua bete ondoren ere, bizirik irauteko ahalegina egiten dute, Max Weber-ek zioen modura. Baina porrotaren kontzeptuaren eremutik haratago joan eta jakinduria eta ausardia behar dira elkarte bat amaitzeko, Alan Badiou gogoratuz.

Euskal Herrian ere... [+]


2025-07-14 | Rober Gutiérrez
25 urteko bidaia

Sortze beretik proiektu batekiko lotura profesionala egon denean eta atxikimendu emozionala hain handia denean, zaila izaten da berari buruz hitz egitea. Bai Euskarari ziurtagiriak 25 urte bete ditu, eta bizi izandako oroitzapenak eta esperientziak metatzen zaizkit oroimenean... [+]


Eguneraketa berriak daude