Inkestan parte hartu duten 96 ikastetxeetatik gehienak Haur eta Lehen Hezkuntzako zentroak dira (75) eta gehienek catering enpresen bidez funtzionatzen dute (63). Ikastetxeen %86ak aitortu du jantokiko zerbitzuarekin gorabeherak eta kexak izan dituztela, janariari lotuta. Kritika nagusiak honakoak dira: janariaren kalitate txarra (“fruta egoera txarrean iristen da; batzuetan, arrainaren zati bat alferrik galdu behar da egosteko moduagatik, itsatsi eta hondatu egiten da”), kopurua eskasa dela, haragi eta arrain gutxi eskaintzen dela, eta fruta gutxi ematen dutela eta barietate urrikoa (“gehienetan sagar eta mandarinak baino ez dira banatzen, ez da sasoiko beste frutarik eskaintzen eta esneki azukredunak barne hartzen dira”).

Inkestako ondorioen arabera, “haurrentzat eta, bereziki 5 urtetik beherakoentzat, osasungarriak eta egokiak ez diren elikagaiak sartzen dira (saltxitxak, ketchupak…)”. Menuetan aurrez abisatu gabeko eta justifikaziorik gabeko etengabeko aldaketak daudela ere salatu dute gurasoek.

Guraso elkarte baten ondorengo iritziak kritika orokortua islatzen duela dio txostenak: “Jantokiko zerbitzuaren barietate eta kalitate eskasak azken denboraldi honetan okerrera egin duela aipatu nahi dugu; kalitate eskaseko elikagaiak, arrain izoztuak, menu aldaketak (beti ere kostuak merkatzeko), fruta ez oso askotarikoak, kantitate urriak, eta abar”.

Zer diote Hezkuntza Sailak eta catering enpresek?

Inkestan parte hartu duten guraso elkarteen erdiak, 42 elkartek, dituzten kexen berri eman diete Eusko Jaurlaritzari edota catering enpresei. 42 horietatik 26k baino ez dute erantzunik jaso: Hezkuntza Sailetik jasotako erantzuna “Horrekin gaude” izan da kasu guztietan; enpresen aldetik berriz, “aurrekonturik eza eta prezioen igoera” argudiatu diete. Egoeraren berri izan arren, neurririk ez dela hartu salatu du Bizkaiko Ikasleen Guraso Elkarteak, nahiz eta araudiak dioen catering enpresek hartzen dituzten konpromisoen artean dagoela jakinarazten zaizkion gorabeherak ahalik eta lasterren konpontzea.

“Ikastetxerik ez, sukalderik gabe”

Bestalde, Euskal Herriko Ikasleen Guraso Elkarteak kanpaina du martxan, “gure eskola eta institutuetan in situ sukaldeak eskatzeko”. Eskolako Organo Gorenaren bidez ikastetxeko zuzendaritzari lehenik, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailari ondoren eskaera egitera animatzen ditu guraso elkarteak. Horretarako argudioak ere ematen ditu kanpainan: elikagaien xahuketa nabarmen murrizten du (menuak egunean bertan birkalkulatu daitezkeelako, eskolara joan diren ikasleen arabera); menuak zerbitzatu baino denbora gutxi lehenago egiten dira; elikagai fresko, sasoiko, lokal, jasangarri eta kalitatezkoekin egitea errazten du (ez baita gauza bera ehunka edo milaka menu sukalde industrial batean prestatu eta garraiatzea, edo eskolan bertan mahaikideei egokitutako menua prestatzea); sukaldaritza tresna pedagogikoa izan daiteke ikasleekin lantzeko; eta sukaldea duten ikastetxeetako familiek hobeto baloratzen dute menuen kalitatea.

Hain justu, eskolan sukaldea jartzeko eskaera egin eta berriki lortu duen Beasaingo Murumendi eskola elkarrizketatu du Gure platera, gure aukera plataformak: elikadura osasungarria helburu, sukaldea lortzea lehen pausoa izan dela azaldu dute, eta bertako ekoizleekin harremana mantentzea eta kalitatea hobetzea dela egin duten apustua.