Energia nuklearraren ekoizpena maximo historikoan: seguru al gaude?
Nazioarteko Energia Agentziaren esanetan 2025ean inoiz baino energia nuklear gehiago produzituko da munduan. Nuklearren bultzada berri baten aurrean gaude, baina erreaktore eta zentraletan izaten diren “gertakariak” ikustea besterik ez dago hartzen ari garen arriskuez jabetzeko. Espainiako Estatuan halako 40 zenbatu ziren joan den urtean, Segurtasun Nuklearraren Kontseiluak eman berri duen datuaren arabera.
Batez ere Txinaren eta Indiaren bultzadaren ondorioz, energia nuklearraren ekoizpenak errekorra onduko du laster, Nazioarteko Energia Agentziak (IEA) txosten batean iragarri duenez. Nuklearretatik lorturiko energia 2025erako maximo historikoan izango da, 2021eko ekoizpena gaindituta.
IEAk espero du 2026an nuklearrek eta “berriztagarriek” lehen aldiz gaindituko dutela ikatza, energiaren ekoizpenean. Batez ere Txinan, Indian eta Hego Korean eraiki diren erreaktore berriek ekarriko dute hazkunde hori, baita Frantziako Estatuan eta Japonen lehendik geldi zeuden hainbat erreaktore berriz martxan jartzeak ere.
Baina nuklearren bultzada berri hori ez da doakoa izango. Urtero zentral nuklearretan izaten diren intzidentziak aztertzea besterik ez dago.
Etengabeko arazoak zentralen barruan...
Berrikitan, Espainiako Estatuak 2023an erreaktoreetan izandako “gertakarien” kopurua jakinarazi du: halako berrogei izan ziren iaz, eta horietatik laurdenak segurtasun sistemei eragin zien. Eta 2024an jadanik izan da susto bat edo beste, esaterako Valentziako Cofrentes zentralean urtarrilaren 15ean gertaturiko larrialdia, non akats baten ondorioz ur hornidura galdu eta erreaktorearen geldialdi teknikoa ezarri behar izan zuen bere jabeak, Iberdrolak.
Frantziako Estatuko zentraletan ere arazoak eguneroko ogia dira. Duela bi aste, EDF konpainiak kudeatzen duen Gravelinesko zentral nuklearrean 3. erreaktorea hozteko ubidearen irakin-neurgailua matxuratuta zegoela konturatu ziren, eta 1. maila eman zion ASN Segurtasun Nazionalerako Agintaritzak gertakariari.
Frantziako Estatuko erreaktoreak 2021. urtetik korrosio arazo ugari izaten ari dira eta Penlyn aurkituriko pitzadurak kontrol-protokoloak are gehiago gainbegiratzera derrigortuko du orain EDF enpresa
Are larriagoa da Normandiako Penly zentralean joan den martxoan aurkituriko panorama. Zentrala geldirik zegoen, baina miaketan ari zirela teknikariek pitzadura handia aurkitu zuten hozte-sistemako hodietako batean, ihes erradioaktiboa eragiteko zorian izan zena. Frantziako Estatuko erreaktoreak 2021. urtetik korrosio arazo ugari izaten ari dira eta Penlyn aurkituriko pitzadurak kontrol-protokoloak are gehiago gainbegiratzera derrigortuko du orain EDF enpresa.
...eta mehatxua kanpoan: lurrikarak, gerrak eta tsunamiak
Mundu osoko zentral nuklearretan gisa bereko kontuak dituzte, eta zenbait kasutan arriskua barruko matxuretatik baino, kanpotik dator.
Ukrainan, Europako handiena den Zaporizhiako zentralean, Errusia eta Ukrainaren arteko gerrarekin bizi duten egoera da horren erakusgarri. Turkian berriz, pasa den urte hasierako lurrikara handiak agerian utzi zuen Akkuyu-n egiten ari diren zentral nuklearraren segurtasuna falta: “Erreaktoreak erregaiz beteak balira, orduan, ikaragarrizko katastrofea izanen genuke”, idatzi zuen Nukleersiz nuklearren kontrako plataformako koordinatzaile Pinar Demircanek.
Japonian, 2011ko Fukushimako hondamendiaren kalteak nola konpondu oraindik ez dakitenean –zentraleko ur kutsatua itsasora jaurtitzen hasi ziren abuztuan–, beste lurrikara eta tsunami alerta bat ekarri zuen 2024ko urteberri egunak: oraingoan mendebaldeko kostaldean, Ishikawa, Niigata eta Fukuiko prefekturetan.
Ondorioz, hango zentral nuklearretako egoerak kezka handia sortu zuen, tartean munduko handiena den Kashiwazaki-Kariwakoak. 2011tik geldirik zegoen zazpi erreaktoreko zentral hori, baina berriz irekitzeko baimena lortu berri zuen urtarrilaren 1ean lurrikara gertatu zenean. Tepco konpainiak azaldu zuenez 2. eta 7. erreaktoreetan erregai nuklearraren igerilekuetako ura kanpora isuri zen astinduaren ondorioz, baina instalazioetatik atera gabe.
Nuklearren lobbyak azpilana egin du Europar Parlamentuak energia atomikoari “berde” etiketa eman diezaion, eta AIEk bere txostenean dio etorkizunean iturri “garbiek” aseko dutela munduko elektrizitate eskari guztia. Baina “garbi” dagoen bakarra da horrek bere ordaina izango duela lehenago edo beranduago.
Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Bilboko bi Epaitegiek neurri hori onartu dute. Bilboko epaile dekano Aner Uriartek neurria emakumeak babesteko eta ez birbiktimizatzeko helburuarekin hartu dela esan du, baina Bilboko Abokatuen Elkargoak salatu du kolokan jartzen dituela ikertuen... [+]
XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean... [+]
"Migrazio zirkularra" sustatu nahi du PSOEren gobernuak, langile batzuek behin-behineko hainbat lan egiteko migra dezaten Espainiako Estatura, eta gero euren jatorrizko herrialdeetara itzul daitezen.
Karibeko bi irletan kolonialismoaren loriarako dauden monumentu, iker eta izendapenak ezbaian jartzen hasi dira herritarrak eta gobernua. Lehen pausua eman dute agintariek eta erabaki dute herrialdearen armarritik Cristobal Colonen lehen espedizioaren hiru karabelak kentzea.
Neska gazteak agertzen dira irudietan eta Telegram bidez zabaltzen dituzte. Irailaren 1ean kanpaina bat abiatuko dute sare sozialen bidez, gobernuak neurriak hartu ditzan.
Iruñeak bat egiten du irailaren 16tik 22ra egingo den Mugikortasunaren Europako Astearekin, mugikortasun iraunkorra eta espazio publiko partekatuari buruzko hausnarketa sustatzeko diseinatutako jardueraz betetako programa batekin. "Konbinatu eta mugitu"... [+]
Espainiako Estatuan egindako ikerketa baten arabera, erretiro-adina atzeratzeak ondorio kaltegarriak dakartza, ez bakarrik lehenago hiltzeko arriskua duen langilearentzat berarentzat, baita diru-kutxa publikoarentzat ere: 8.564 eurotan baloraturiko galera soziala izango luke... [+]
Hil arte bizirik sentitzearen beharraz ari da Olatz Mercader. Gaixorik egon izan delako bere bertsio gutxitua hurbilegi ikusi duenak badaki zein garrantzitsuak diren konpromisoa, grina eta desioa.
Denok dakigu askatasuna kontzeptu zaila dela, ertz askotarikoa, hitzez definitzen zaila. Maiz mugagabetasunarekin definitu ohi dugu, baldintzamendurik gabe erabaki ahal izatearekin, ondoriorik ez edukitzearekin, edota ekintzen ardurarik hartu behar ez izatearekin. Baina ez denez... [+]
Sentsibilizazio saioen, hitzaldien eta sare sozialen bidez aktibismo antikapazitista egiten du Juncal Cepedak (Irun, Gipuzkoa, 1986). Txikitan ez du erreferente desgaiturik izan, eta besteei laguntzeko eta erreferenteak sortzeko egiten du dibulgazioa. Sare sozialen bidez,... [+]
Caminando Fronteras gobernuz kanpoko erakundearen arabera, iaz 6.007 pertsona hil ziren Kanarietako Bidean itota. 2023an 39.910 migratzaile iritsi dira Kanariar Uharteetara. Espainiako Estatuko presidente Pedro Sánchez hurrengo egunetan Gambia, Senegal eta Mauritaniako... [+]
Ertzaintzak 27 urteko gizon bat atxilotu du Donostian, abuztuaren 18ko goizaldean, Aste Nagusiko azken gauean, Parte Zaharrean emakume bati sexu erasoa egitea egotzita. Eraso matxista horrez gain, beste batzuk ere publiko egin dira hirian azken asteotan, eta horiek guztiak... [+]
Irailarekin batera badator ikasturte berriaren hasiera eta milaka haur eta nerabek ikastetxeetarako bidea hartuko dute berriz ere, batzuk pozik, beste batzuk ez hainbeste, baina denek euren azterketak eta lezioak motxilan dituztela. Beste hainbeste espero zitekeen euskal... [+]
Juan Mari Aburto alkateak jai apartak izan direla esan arren, kale saltzaileek Aste Nagusian etengabeko tentsioa, jazarpena eta presentzia polizial neurrigabea bizi izan dutela kritikatu dute. Beren eskubideak babesteko neurriak adostu nahian uztailetik Bilboko Udalarekin... [+]