Desintentsifikazioa: Esne behi kopurua erdira gutxitu duen baserria
Hamarkadak daramatzate Karrantzako Vista Alegre baserrian behi esnea ekoizten; laugarren belaunaldia da gaurkoa. Baina baserriaren eboluzioak izan du berezitasunik: esne ekoizpenean azken urteotan eman den intentsifikatze prozesuaren aurrean, kontrako norabidea hartu eta behi kopurua gutxitzea eta ekoizpen ekologikorako jauzia ematea izan da haiek aukeratutako bidea. 40-45 burutik 20-25era jaitsi dira pixkanaka, eta hautu horri esker, bi langiletik zazpira pasatu dira azken urteotan. Nola den hori posible? Proiektuko kide Helen Groome-k kontatu digu haien esperientzia.
Duela 35 urte arte eredu konbentzionalean ziharduten Vista Alegren, eta sistemak ekoizpena handitzea eskatzen zien. “Horretarako bi aukera besterik ez genituen: behi gehiago jartzea, edo behi bakoitzari esne gehiago ateratzea”, dio Groomek. Eskualdean lurrerako sarbidea mugatua da, eta behi buru gehiago izateak forraje eta pentsu gehiago erostea ekartzen zien. Zenbat eta pentsu gehiago erabili, behiek ere gaixotasun gehiago dituzte, eta antibiotikoen erabilera igotzen da… Gurpil zoroan sartzea ekarriko zien ekoizpena handitzeak, eta ez zeuden horretarako prest.
“Urteotan pixkanaka joan gara aldatzen, eta geroz eta behi gutxiago zeudenez, bakoitzarentzako belar gehiago zegoen, pentsu gutxiago ematen hasi ginen…”. Noski, behi bakoitzak esne gutxiago ematen zuen, lehen egunero 30 bat litro ateratzen bazituzten, orain 20-25 bat ateratzen dituzte. “Baina errazagoa da esnearen kalitatea mantentzea eta animalien osasuna zaintzea”. 2011n azken pausoa eman eta ekoizpena ekologikora pasatzeko hautua egin zuten. Bi urteko prozesuaren ondoren, ziurtagiria lortu zuten.
Eraldaketa eta salmenta haien gain
Baserrian eman duten beste aldaketa garrantzitsua salmenta izan da. “Lehen, esne guztia industria enpresa handiei saltzen genien, baina 2011n gure gaztandegi txikia eraiki eta esnea gu geu eraldatzen hasi ginen”, azaldu du ekoizleak. Haien esnea soilik erabiltzen dute, eta ekoizpenaren %80 inguru eraldatzen dute. Esne pasteurizatua, jogurt naturala eta lau gazta mota egiten dituzte. “Lehen ez genekien nora zihoan gure esnea, orain badakigu esneki guztiak hemendik asko jota 100 kilometrora doazela”, gehitu du.
Izan ere, banaketa ere haien gain hartu dute: denda ekologiko eta txikietan, kontsumo taldeetan, Bilboko merkatuan eta antzeko tokietan zuzeneko salmenta egiten dute, bitartekariak ekidinez. “Balio erantsia mantentzeko egiten dugu horrela, inoiz ez dugu saldu supermerkatu edo saltoki handietan”, dio. Horrez gain, genero ikuspegitik ere izan du aldaketarik baserriak: “Lehen taldea %100 maskulinoa zen, gaur egun zazpitik bi emakumeak gara, eta hiru ere egon izan gara”. Adibide ederra da Vista Alegrekoa zentzu askotan, eta intentsifikaziora jo gabe lehen sektorean mantentzea ezinezkoa dela dioten horientzat eredu. “Urteetan EHNE Bizkaian agroekologiaren alde lanean aritu nintzen, bada, orain, hau da gure lana, horrelako proiektuak posible direla ezagutaraztea”, amaitu du.
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]