Bikoiztu egin dituzte fortunak munduko bost aberatsenek azken hiru urteetan
Egunero milioi bat dolar xahutuko balitu bost aberats horietako bakoitzak, 476 urte beharko lituzkete aberastasun guztia agortzeko. Era berean, 2020tik hona, munduko 5.000 milioi pertsonaren erosahalmena murriztu egin da. Oxfam GKEaren aurtengo txostenaren emaitzak dira.
Hiru estatubatuar eta frantses eta hegoafrikar bana daude bost aberatsenen zerrendan: Jeff Bezos –Amazonen burua–, Larry Elison –Oracle software enpresaren jabea– eta Warren Buffet –inbertsore eta espekulatzailea–; Elon Musk –SpaceX eta X sare sozialaren jabea–; eta Bernard Arnault –luxuzko artikuluen sektoreko enpresaria–.
Munduko bost pertsona aberatsenak diren horiek, 2020tik 2023ra, %114 handitu dute haien aberastasuna, epe berean munduko 5.000 milioi pertsonak galdu dutenaren kontura.
Datu esanguratsu bat eman du Oxfamen aurtengo txostenak: egunero milioi bat dolar gastatuko balute aberats horiek, 476 urte beharko lituzkete aurrezkirik gabe geratzeko. Egungo norabideari jarraituta, bestalde, 229 urte beharko lirateke munduko pobreziarekin amaitzeko.
Munduaren banaketa
Harridurarik ez: Ipar Hemisferioan dago munduko aberastasuna. Nahiz eta populazio osoaren bostetik bat baino ez den bertan, ondasunaren hamar dolarretik zazpi Ipar Hemisferioan daude.
Aktibo finantzarioetan, aberatsenetan aberatsenetan, %1ak du munduko finantzen %43a.
Monopolioen bataila
Botere monopolioen arriskuaz ohartarazi du Oxfamen txostenak. Adibide batzuk eman dituzte horretara. Esaterako, farmakoen sektorea aztertu dute: 1995etik 2005era, 60 enpresa farmazeutiko hamar enpresa erraldoi izatera pasatu dira. Hazien merkantzian, bestalde, bi multinazionalek soilik maneiatzen dute munduko merkatuaren %40a. Eta azkenik, harritzekorik ez, interneten: %90ak Google erabiltzen du eta interneteko publizitate gastua aztertuta, lau dolarretik zazpi Meta, Alphabet eta Amazonek jasotzen dute.
Ordainsari apalak
Jasotako datuen arabera, Oxfamek salatu duenez, munduko 1.600 enpresa handienen %0,4k soilik ordaintzen die “duin” haien langileei. Horrez gainera, enpresa handiek politiketan eragiteko gero eta indar handiagoa dutela ere azpimarratu du erakundea.
Kapitalismoaren desberdinkeria azeleratzen nola ari den erakusten ari da urtez urte Oxfam. 2014an ARGIAn informatu genuen nola 85 pertsona aberatsenek munduko 3.600 milioi herritarrek adina zeukaten. 2016an, 62 ziren. 2017rako, 43 ziren. 2019an 26 ziren munduko herritarren erdiak adina zutena. Gero pandemia etorri zen, hamar pertsona aberatsenek bikoiztu egin zuten beren fortuna eta 2022rako, hamar pertsona aberatsenek 3.600 milioi txiroenek baino sei aldiz gehiago daukatela nabarmentzen zen. Bi urtetan –2019ko abendutik 2021eko abendura– munduan sortu den aberastasunaren bi heren –%63– %1 aberatsenaren eskuetan geratu dela nabarmendu du 2023ko txostenak.
"Gure herria izugarrizko irabazi-iturria da turismotik negozioa egiten dutenentzat. Bertako langileok, berriz, horren albo-kalteak jasaten ditugu: miseria eta esplotazioa", seinalatu dute mobilizazioa deitu duten Kontseilu Sozialistak eta Etxebizitza Sindikatu... [+]
Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Field Guide to the Patchy Anthropocene: The New Nature (Adabakien Antropozenoen gida-liburua: Natura berria) liburua frantseseraturik, Atlantikoaren alde honetan dugu Anna Tsing antropologo amerikarra uda hastapen honetan. Antropozenoari –gizakion jarduerengatik Lurrean... [+]
Uda giroan Baxenabarre eta Zuberoa gainetan egonen denak kausituko ditu ardi, behi zein zaldiak bere inguruan. Ehunka direlako maiatz-ekainean behealdeko etxaldeak hustu eta kabalak bortura igortzen dabiltzan laborariak. Artzainen artean ere, uda bortuko etxolan pasako duenik... [+]
Plantillak baiezkoa eman dio aurreakordioari, eta, printzipioz, urte hau amaitzean itxiko dute fabrika.
Gasteizko lorezainen grebak lau hilabete bete ditu, langileek salatu dute Enviser enpresak eta Gasteizko Udalak blokeatu dutela auzia, bilera berririk ez dutelako egin uztailaren 7tik.
Auzitegi Gorena 2018an hasi zen ikertzen 2002 eta 2010 artean Kolonbiako presidente izan zena, hainbat paramilitarri ordainketak egiteagatik. 2020an 67 eguneko etxeko atxiloaldia bete zuen auzi berarengatik, eta orain Bogotako Auzitegi Nagusiak ebatziko du Kolonbiako lehen... [+]
Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]