Urriaren bukaeran hondeamakinen argazkiak ikusi nituenean gustu txarreko txantxa bat zela pentsatu nuen, baina ez, errealitate gordina zen. Inoiz ez nuke pentsatuko horrelako proiektua inori bururatu zekiokeenik.

Aralar parke naturala eta Europako Batasunaren babes bereziko eremua da eta bere gainean errespetatu beharreko arautegi luze eta zabal bat idatzita dago. Garrantzizkoa izanik ere ez dut lege eta araudien gaia aztertuko, fiskaltzak berandu baino lehen egingo duela espero dut.

Batzuek dioten bezala, Aralar ez da Yellowstone, jakina, baina pistak egin nahi dituzten eremua Gipuzkoan eta Euskal Herrian pistarik gabe gelditzen zaigun eremu bakarretakoa da. Aralarkoa paisaia humanizatua dela diote, eta hala da, Aralar orain dela 6.000 urte segur aski baso zabal bat izango zen. Egun ezagutzen dugun Aralarko paisaia artzaintzari zor diogu eta ni ere sinistuta nago artzaintza mantendu eta lagundu behar dugula, beti ere Aralarko oreka zainduz. Nire uste apalean, honez gero,  Aralarren egin dira egin beharreko pista guztiak. Pista gehiago eginez gero natura eta artzaintza tradizionalaren arteko oreka galdu egingo da.

Pisten bultzatzaileek gizartea desmobilizatzea lortu dute argudio faltsu eta maltzur batekin, pisten kontra bazaude artzaintza eta nekazaritza munduaren aurka zaude, sinple bezain makurra.

Pisten aurka gauden asko nekazaritza mundua gertukoa dugu eta asko nekazaritza mundukoak dira. Hala ere bada argitu beharreko funtsezko ideia bat, Aralar ez da herrietako ohiko landa eremua. Baserriak, larre eta baso pribatuak haranean behera gelditzen dira. Aralar, Mankomunitateko 15 herrietako biztanle guztiona (Tolosan bizi arren ni lazkaotarra naiz) da eta urteetan artzainek eta ganaduzaleek larre horiek erabili dituzte beren lanbideak aurrera ateratzeko, eta primeran iruditzen zaigu denoi. Aralar beti egon da herrietatik aparte baina azken hamarkadetan bertaraino gerturatzea asko samurtu da, Nafarroatik Igaratzaraino (1200 m.) kotxez erraz iritsi zaitezke, Amezketatik Ariñateraiño (950 m.) eta Ataundik Enirio (900 m.) eta Intzensaoraino (850 m.) eta orain Goroskintxuraino (900 m.) ere berdin. Pista hauek guztiak egon arren inork ez du zalantzan jarriko Aralarren artzaintza ogibide gogorra ez denik.

Aralarko balio naturalen babesa eta artzainen bizi baldintzen hobekuntzaren arteko ekuaziotik pista berriak lehenbailehen atera beharko genituzke. Balizko soluzioen artean egon beharko ez litzatekeen bakarra da hobetsi eta onartu dena, pista erraldoi berriak egitea.

Pisten obrak bertan behera utzi eta azterketa serio eta sakona egiteko unea da. Galdera hauen erantzuna jakitea lehentasunezkoa iruditzen zait: Zenbat artzain eta abeltzain daude Aralarren? Horietatik zenbatek du artzaintza ogibide bakarra edo nagusia? Zein baldintzatan daude erabiltzen dituzten bordak? Zenbat ardi, behor eta behi daude? Aralarko larreak zenbat animalia jasateko gai dira? Nolakoa da Aralarko ekosistema ezberdinen (larreak, basoak,  akuiferoak...) osasuna? Zer egin dezakegu artzain eta ganaduzaleen bizi baldintzak hobetzeko Aralarko ondare natural eta arkeologikoa, eta paisaia kaltetu gabe (diru laguntzak handitu, bere produktuen merkaturatzea erraztu, irisgarritasuna lehuntzeko inpaktu ekologikorik gabeko neurriak aztertu...)?...

Eta bada denon artean erantzun beharreko nahitaezko galdera. Zer nolako Aralar nahi dugu gure ondorengoentzat?

Argi gelditu ez bada, berriz ere azpimarratu nahi nuke ez nagoela-gaudela artzainen kontra, proiektu honen kontra baizik. Pisten kontra gaudenontzat emozionalki gogorra suertatzen ari zaigu jarrera hau hartu izana. Gehienon kasuan familiarteko edo lagunak tartean daudelako. Nire kasuan, zenbait aspaldiko ikasle edo egungo ikasleen gurasoak eta zinez diot hoberena desio diedala, ezagutzen ditudalako eta estima handian ditudalako baina gainontzeko artzainenganako nire nahiak berdinak dira.

Albiste hau Tolosaldeko Atariak argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra