Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu dituztela.
Azkenaldian, Bilboko Udalak hartutako neurriak eztabaidagai bihurtu dira hiriko euskaltzaleon artean: euskaraz idatzitako auzo aldizkarien egoera, auzoetako jaietako laguntzen murrizketa, Azkuna Zentroaren pribatizazioaren norabidea, 2024ko azaroan Euskararen Ordenantza berri baten proposamenari ezezkoa, epe laburrean gertatutakoak dira guztiak, baina norabide berean doazenak: kultur ondarearen merkantilizazioa, euskarazko eta herritik sortutako kulturaren ahultzea, lau urteko Planaz harago, estrategia bateratu falta… Udal Gobernu honek badaki zer itxura eman nahi dion euskarari: Basque Fest. Postaletan agertzen den euskara, show bihurtutako euskara. Erakusteko, baina ez bizitzeko. Egiten ari den folklorizazio horrek, ordea, ez du elikatzen euskararen benetako erabilera. Horrek ez du laguntzen gazte batek bere lehen poesia bilduma euskaraz argitaratzeko bidea aurkitu dezan. Ezta auzoko plaza batean euskarazko sormen adierazpenak antolatzeko aukera eduki dezan edo ekimen herritarretik jaiotako guneen sustapena ere.
Udal Gobernu honek badaki zer itxura eman nahi dion euskarari: Basque Fest. Postaletan agertzen den euskara, show bihurtutako euskara. Erakusteko, baina ez bizitzeko
Horren adibide garbia da Bira kulturgunea. Herritik sortutako proiektua, komunitate baten ahaleginarekin eraikia. 2016tik hona, 285.000 euroko ekarpena egin dute birakideek, eta urte bakoitzean 45.000 euro inguruko aurrekontu xumearekin aritu dira. Iaz, 303 egunetan 290 kultur ekitaldi antolatu zituzten: literatura, filosofia, bertsolaritza, musika, gazteentzako programazioa, eta beste hainbat. Eta hori guztia euskaraz, herrigintzatik eta profesionaltasunez. Baina 2024ko eta 2025eko udalaren dirulaguntzak nabarmen jaitsi dira. Horrek esan nahi du datorren ikasturtean ezin izango diotela ordura arteko programazioari eutsi. Egitura profesionala desagertu egingo da, eta militantziatik soilik jardun beharko dute. Bira, de facto, desagertzera doa gaur egun ezagutzen dugun moduan, aditzera eman dutenez. Uda hasierarako notizi latza.
Bitartean, Bilboko Udalak Azkuna Zentroaren kudeaketa are gehiago pribatizatzen jarraituko du, tokiko sortzaileentzat gero eta zailagoa den bitartean hirian bertan lekua aurkitzea. Euskara eta auzoetako kultur adierazpenak baztertuta geratzen ari dira, espazio horiek ez direlako errentagarriak. Euskara gero eta gehiago bultzatzen da ekitaldi puntualetako minimoetan, baina gero eta gutxiago egunerokoan. Soilik etekin ekonomikoari begira hartzen diren erabakietan.
Aspaldiko kontua da. Bilbok ez du Euskara Ordenantza eguneraturik 1997az geroztik. Kasualitatez Guggenheim inauguratu zenetik. 28 urte dira. Izan ere, ordenantza sendorik gabe, ezinezkoa da paisaia linguistikoa arautu eta euskalduntzea, baita euskarazko kultur sorkuntza sustatzeko atzera ezinezko bihurtu daitezkeen neurriak bermatzea ere, kultur bekak, auzoetan lehiaketak, euskaltegien sareen sostengurako plan bat marraztea, kirola, lana, aisialdia, merkataritza… erdalduntze makinariari aurre egiteko oinarri bat jartzea, azken finean.
Beraz, galdera honakoa da: nola eraiki nahi dugu Bilbo euskalduna, baldin eta euskarazko kultura sortzeko egiturak desagertzen badira? Ez da nahikoa “euskaraz bizi nahi dugu” esaldia lelo bihurtzea, erabakietan islatu behar da. Eta gaur egun, erabaki horiek ez doaz bide horretatik. Euskarak ez du berezko sailik ere, ez du Euskara zinegotzirik Bilbon; Euskara, Herritarren Arreta eta Partaidetza, 2030 Agenda eta Nazioarteko Gaiak aterpe berean estalita agertzen da gure hizkuntza. Hor ere zokoratua.
Euskararen presentzia eta prestigioa auzoetan, gazteen artean, sorkuntzan eta plazetan bermatu nahi badugu, ezinbestekoa da udal aurrekontuetan euskarazko kulturari lehentasunezko lekua ematea. Ezin dugu onartu herritik sortutako egitasmoak itotzen diren bitartean, erakusleihoetarako “Basque experience” ikusgarriak lehenestea.
Udalak ez baina euskaltzaleok batik bat, kultur sormena eta euskarazko programazio itzela dituen Bira kulturguneak aurrera egin dezan, Euskaltzale bat, euro bat kanpainatxo bat arnasgune bat babesteko?
Julen Orbea Bereikua
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]
Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]