Amaiur, haren adoreak interpelatzen gaitu
Amaiurko gaztelua (1522), Baztanen, erresistentziaren azken gotorlekua izan zen Nafarroako Erresumaren konkista espainiarraren aurrean. Matxinatuek, beren adorearekin, Espainiako erresumari menderatuak ere, haien adoreak interpelatuta, konkistatzaileen aurka altxatzea bilatzen zuten.
Hara hemen Amaiurrek eman digun irakaspen ahaztezina: Gu gai izan bagara Nafarroako Erresumaren konkistatzaileei aurre egiteko, gure herriak ere edozein unetan egin dezake, beti baitago arrazoia zapaltzailearen aurka egiteko.
Zergatik Amaiurrek irauten du gure memoria kolektiboan, gertakizun hartatik 500 urtera? Zergatik bilakatu da porrot...garailea? Azter dezagun hemen dagoen prozesu subjektiboa. Amaiur defendatu zutenen adorea gure subjektibitateari deika ari da konkistatzailearen arauarekin apurtzeko, hots, superego hispano-galoarekiko menderakuntzatik atera, angustia-egoeratik atera (estatu espainiar eta frantsesaren errepresaliak sortzen duen beldurretik libratzea) eta adorera pasatzea justizia lortzeko (bi estatuekiko EH independentea). Gure kontzientzia nazionalari deika ari den eta arituko den interpelazio baten aurrean gaude.
Horregatik izan dira eta izango dira erreferente Euskal Herriaren independentziaren alde borrokatu diren eta borrokan ari diren guztientzat. Menderatzen duen zapalkuntzaren aurka Euskal Herria altxatu ahal izatea historiako hainbat gertakizunetan loratzen den egitatea da: matxinadak, karlistadak, ENAM, etab. Izan ere, Lacanek dioen bezala, ez dago alferrikako adorerik.
Adierazgarria denez, Nafarroako erresumaren lehenaldia eta orainaldia lotzen duen neurrian, aipa dezagun Jorge Oteizak kontatzen duena (Eskerrona Nafarroako Urrezko dominagatik, Egin, 1992/12/3), adibidez adierazten baitu aurreko guztia.
Gure eskultore unibertsalak dio pairatzen dugun identitate-krisia memoria historikorik ez izatean datzala; eta tesi hori argitzen du bi pertsonaien bidez, bat nafarra eta bestea gipuzkoarra, zeinek, elkar ezagutu gabe, bi erabaki berdinak haratu zituzten.
Oteizak, zeinaren familiak Gipuzkoara emigratu behar izan zuen Nafarroako erresumaren konkistaren ondoren, historiako bi une identifikatzen ditu, elkarren artean hainbat mende tarteko: Vatikanoaren itsuskeria Jose Antonio de Agirre katolikoaren aurrean Espainiako Gerra Zibilean eta Julio II.a aita santuaren bula-salmenta Errege Katolikoei, Nafarroa Albako Dukearen aurka altxa ez zedin eta hola Nafarroa exkomunikatu berriaren konkista legitimatzeko.
Julio II.a aita santuak, aipatutako buletako diruarekin, Miguel Angelen obrak Kapera Sixtinoan bere ohore pertsonalerako ordaintzen dituen unea azaltzen du eskultoreak.
Nafarrak, Gerra Zibilaren ondoren Buenos Airesetik, Vatikanoarekin justizia historikoa egitea erabakitzen du. Han egonda Oteizak Caparrosoko beste nafar batekin konektatzen du, Pablo de Radarekin, Plus Ultra (1927) espedizio aeronautiko trasatlantikoko mekaniko heroikoarekin alegia, Vaticanoa bonbardatzeko prest, haren ondorioak ondorio. Argi dago bai bata bai bestea beste Amaiur bat direla.
Hara hemen Amaiurren interpelazioari buruzko inkesta kualitatibo honen une batzuk, zeinek gure imajinario kolektiboan irauten duten eta erabaki historiko honen gaurkotasun betikoari buruz, adore-ekintza iraunkor honi buruz, hitz egiten duten.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Portugaletera bazoazte, autobidea utzi eta hiriko sarrerako bi erreiko bide bazterrean 40 ardiko artaldea ikusiko duzue agian. Makilarekin zaindari dute alboan artzaina, iluntzetan itxituran sartu eta egunez pisu-lantegi arteko zelaietan bazkatzen du artaldea. Bere izena izan... [+]
“Ez dakit” esaldi itzela da, baina zenbat kostatzen den esaten ikastea! Irakasleoi, batez ere, ikasleek eta gizarteak orojakileak garela sinistarazi digutelako. Beraz, eskola-emaileoi ezjakintasuna aitortzeak lotsa eta larria eragiten digu, gure ahultasun hori... [+]
Ikasturte hau, zalantzarik gabe, ekitaldi handien ikasturtea izan da. Horrek hainbat hausnarketa eragin ditu kalean, eragile sozialetan zein sareetan. Eragin baino gehiago, azaleratu; egon bazeudelako lehenago ere. Esan beharrik ez dago: aisialdia ez da erantzukizun politikotik... [+]
Lagunen arteko erlazioak fluidoen fisikaren pean daude, amodio erlazioak baino gehiago, Zygmunt Bauman gorabehera. Ez du gura esan amodio harremanak, egun, solidoak direnik. Likuadora-ren soziologoak saiakera gomendagarria idatzi zuen horretaz, Maitasun likidoa, azpitituluz Giza... [+]
Maiatzean Korsikan egon nintzen topaketa batean, hezkuntza artistikoa eta hizkuntzen irakaskuntza aipagai, gure antzerki taldean hezkuntza eta antzerkia anai-arreba bikiak baitira ekinean. Ikastaroan, luzaz mintzatu ginen linguista batekin, etorkinei frantsesa eta ingelesa... [+]
Pasa den astean kontabilitatea egiteko software libreko programa instalatu nuen ordenagailuan. Ez dakit lurralde guztietan berdin izango den, baina Bizkaian jarduera ekonomiko bat garatzen dugunok Batuz atarian egin behar ditugu fakturak. Batuz ataria ondo dago, baina... [+]
Kooperatiben mugimenduak euskal nortasunaren sakoneko afektu bat esnatzen du gehienetan. Kontzeptuarekiko gertutasun, harrotasun, lurraldetasun bat. Eta bizirik dabil, kooperatibek gaurkotasun handia irabazi dutelako, ez da iraganeko historiako ekimen euskaldun bat... [+]
Zezenketaren kontrakoa naiz, baina debekua heltzen den bitartean, jarraituko dut zezen-plazetan gozatzen”. Lagun baten iruzkin zinikoa gogorarazi dit Jose Luis Ábalos PSOEko ministro ohiaren azken polemikak.
Izan ere, Koldo ustelkeria kasuaren testuinguruan... [+]
Prekaritateak prekaritate, Euskal Herriko ezkerreko militanteak, oro har, ez gara txarto bizi. Udako oporrak dira horren adibide, asko baikara atseden plan bikaina dugunok; ikastaldi aroko gure ekologismoari, ordea, keroseno kiratsa dario. Zein baino zein hegaldi garestiagoak... [+]
“Ea hurrengorako ikasten duzun…”. Horrela agurtzen zuen amak onkologoa, kariñoz eta lotsarik gabe, kontsultatik ateratzen ginen bakoitzean. Hamar bat kontsulta egingo genituen bospasei urteren bueltan, eta agurra beti bera izaten zen. Emakume atsegina... [+]
Wesley Clark AEBetako jeneralak azaldu zuen moduan, 2001eko plana zen bost urtetan zazpi herrialde hartzea: Afganistan, Irak, Somalia, Sudan, Libano, Siria eta Iran. Ez dira bost urte izan, baina denak, azkena Siria, erori dira, Iran izan ezik.
Iranek erasoak Sirian, Iraken... [+]
2016. urtean Ping elkarteak urtero Nantesen antolatzen duen Summer Lab-ean izan nintzen. Gurean ere halakorik badugu, adibidez uztaileko lehen astean Tabakalerako Medialabean ematen dena.
Nanteseko Summer Lab-ean OSHW (Open Source Hardware / Kode Irekiko Hardwarea) inguruan,... [+]
Irango hiru gune nuklearrei eraso diete AEBek pasa den asteburuan. Donald Trump eta aiatolaren arteko pultsuan eta Netanyahuren rolean zentratu dira hedabideak albistea ematerakoan, ez ordea bertoko zein diasporako herritarren larritasunean: Teheranetik ihes egiteko bultzakada,... [+]