Isilune batetik nator

Agian ondo egongo zen gaurko eguna ospatu ahal izatea.. Ez horrelako egunak bereziki gustuko ditudalako, izan ere ez zaizkit gustatzen. Nirea istorio desberdina izango balitz… aita bat izango nuke, eta ez aitaren papera hartu ordez, neska nintzenean sexu-abusuak egin zizkidan gizona. Publikoki azaltzen dudan lehen aldia da, baina nik ere ez isiltzea erabaki dut. Nire isiltasuna hain da zaharra, luzea eta mingarria, lau haizetara aldarrikatu behar baita ordaina bilatzeko.

Pixkanaka-pixkanaka, haurtzaroaren aurkako sexu-abusuen errealitatea ahanzturen, ikusezinen, isiltzen direnen putzu ilunetik azaleratzen ari da. Errealitate hori agerian geratzen bada, ezarri zieten isiltasuna haustea erabaki duten biktimei esker da, funtsean. Eta errealitateak dio bost haurretatik batek sexu-abusuak jasan dituela edo jasango dituela 16 urte bete baino lehen. Edo, nahi izanez gero, haurren eta nerabeen %20. Gehienetan, erakunde publiko edo pribatuetan, bereziki erlijiosoetan, gertatzen diren sexu-abusuek prentsan eragin handiena dute. Baina abusu horietako asko haur bati segurtasun gehien eman beharko liokeen espazioan gertatu dira eta gertatzen ari dira: etxean.

Ni, ume gehienak bezala, basoko otsoen kontra ohartarazi ninduten, eta inork ez zidan azaldu otsoak sarriegi etxe barruan bizi direla. Zifrek, ordea, agerian uzten dituzte lotsa kolektiboak, eta esaten dute sexu-abusuen %80 eta % 85 artean familia eta konfiantzazko inguruneetan jazotzen direla. David Finkelhor soziologo iparramerikarraren arabera, psikoterapiara joaten diren bezeroen esperientzietan eta sexu-abusuen biktimen tratuan espezializatutako zentroetan oinarrituta, kliniko eta gizarte-langile askok ondorioztatu dute aitaren eta alabaren intzestua gero eta handiagoa dela, eta proportzio epidemikoak lortzen ari dela. Gauzak horrela, familiaren esparrua arrisku handiko ingurune bihurtzen da, eta horrek ondorio fisiko eta emozional larriak sortzen ditu umearengan. Baina, puntu hau aitortzea familiaren erakunde sakrosantua zalantzan jartzea denez, nahiago dugu beste leku batera begiratu.

Duela urte batzuk mugimendu feministak leherrarazi zuen emakumeen aurkako indarkeria esparru pribatuko gaia zelako ideia. Eta mahai gainean arazo potolo bat jarri zuen, gizarte osoari aurre egiteko eskatzen ziona. Familia patriarkalaren milaka urteko pentsamenduaren eskemarekin hautsi behar izan zuen. Honen arabera, emakumeak pater familiaren jabetzakoak dira. Gaur egun, berriz ere, pentsamoldeak astindu behar dira, seme-alabak ere ez baitira gurasoen jabetzakoak. Gurasoek eskubidea eta betebeharra dute seme-alabei ongizatea, maitasuna, zaintza, babesa, hezkuntza, kultura... emateko. Baina, inola ere ez dute legitimitaterik babesik gabe uzteko, tratu txarrak emateko edo sexu-abusuak egiteko. Eta, hori gertatzen denean, familia bateko edozein kidek haurren eskubidearekiko errespetuaren mugak gainditzen dituenean, komunitate osoak, gizarte osoak beharrezkoak diren mekanismoak aktibatu behar ditu haur hura babesteko, erantzukizun publikoko arazo eta haurren eskubidearen aurkako atentatu bihurtu delako.

Ildo horretan, Noemi Pereda Beltrán psikologoak adierazi du haurren gaineko sexu-abusua osasun publikoko arazo larria dela, eta, kasu gehienetan, biktimaren garapen egokia oztopatzen duela, eta haren egoera fisiko eta psikologikoan eragin negatiboa duela. Adituak gaineratzen duenez, sexu-abusuaren bizipenak eragin ohi dituen ondorio psikologikoak ohikoak eta askotarikoak dira, bai haurtzaroan zehar, bai helduarora arte irauten dutenak. Esperientziagatik ziurta dezaket hori horrela dela: haurtzaroan sexu-indarkerien biktima garenok ondorio ugari, sakonak eta iraupen luzekoak izaten ditugu.

Haurren eta nerabeen %10ak soilik azaltzen ditu abusuak helduarora iritsi aurretik, eta, hori egiten dutenean, kolokan dagoen babes-sistema osoa aurkitzen dute. Prozesu horrek biktimari abusuak sortutako kalte berdinak edo handiagoak eragin diezazkioke. Honi birbiktimizazio edo biktimizazio sekundarioa esaten zaio. Haurrak laguntzeko prestaketarik ez duten familiak –batez ere abusua familia barrukoa denean eta abusuen kontakizuna bonba bat bezala erortzen denean familiaren jangelaren erdian–, laguntzarik eta bidaiderik izaten ez dutenak. Abusu-kasuak jakinarazten ez dituzten eskolak. Hala, Save The Childrenen Ojos que no quieren ver txostenaren arabera, Estatu espainiar osoan, biktimak abusuak azaldu dituen ikastetxeen %15ak baino ez die agintariei jakinarazi. Psikologiako eta gizarte zerbitzuetako profesionalak, prestakuntza espezifikorik gabe. Sistema judizialak benetako infernu bat pasarazten die biktimei, bataz beste lau aldiz deklaratzera behartuz, beren kontakizuna gaitzesten duen sistema batean. Eta abar.

Gizarte baten osasuna eta etika, pertsona ahulenak eta, bereziki, adingabeak bizi, garatu eta artatzen diren baldintzen arabera neurtzen bada, ZIU fasean gaudela ondorioztatu beharko dugu. Premiazko neurriak hartu behar dira egoera hau iraultzeko. Erakunde publikoek hainbat eremutako (hezkuntza, psikologia, justizia, gizarte-zerbitzuak) profesionalak koordinatzeko guneak sortu behar dituzte haurrak babesteko. Aldi berean, biktimei, familiei eta biktimekin lan egiten duten profesionalei arreta, laguntza eta aholkularitza eskaini beharrean dago. Era berean, haurrekin lan egiten duten erakunde publiko edo pribatuek haurren aurkako tratu txarrak eta abusuak prebenitzeko eta horien aurka jarduteko protokoloak hornitu, ezagutu eta abian jarri behar dituzte, eta prestakuntza egokia duten profesionalak lehen lerrora ekarri.

Nire hitza biktima guztien lekukotzari batu nahiko nioke, ni baino lehen isiltzeari utzi diotenen egia aldarrikatu asmoz. Eta beraien ahotsak nire isiltasunari hitzak jarri zizkion bezala, orain nirea izan dadila oraindik hitz egin ezin duten eta sexu-abusuak intimitatean pairatzen dituzten biktimentzako bozgorailua. Nahi nuke gu denok, jadanik dike gabeko ahots-ibai garenok, kontzientzia lokartuak argitu eta astintzea. Batez ere, betetzen duten posizio sozial eta politikoagatik, haurtzaro osasuntsu eta babestua izateko neurriak hartzeko ahalmena eta betebeharra duten pertsonena.