Itzaleko eskuak
- 1963an astekaria berrargitaratzen hasi zenetik hona ia 2.200 zenbaki kaleratu dira, eta beste mordo bat horien aurretik. Hitz asko behar izan dira horiek guztiak betetzeko, eta pertsona asko hitz horiek idazteko.
Aldizkaria sortu zuten berberak izan ziren testuak idatzi eta sinatzen lehenak. Aita kaputxinoak, alegia. Eta kaputxinoak ez zirenak, ez zebiltzan urruti. Intza’r Damaso anaia, Donosti’ar Gabriel anaia, Anbrosio anaia, Legateko artzaia –ez ardiak zaintzen dituena, fededunak zaintzen dituena baizik– Goñi’tar Julian apaiza... 1934an, dantzara joateko aholkuak, esaterako, “Mariaren alaba batek eta A.I.k” sinatu zituzten.
Astekari suspertuan, Zeruko Argia’tar belaunaldi bikaina hasi zen idazten: Kintana’tar Frantzisko Xabier, Andonegi’tar Ziriako, Bidani’tar Ladislao, Arregi’tar Rikardo, Ugalde’tar Martin, Oteitza’tar Gorka –artikulua itzuli zioten; izena zergatik ez?– Etxaniz’tar Nemesio, Saizarbitoria’tar Erramun... Azken horrek Jarrai antzerki taldean jarduten zuen, aktore lanetan, eta hainbat taldekide ekarri zituen astekariaren orrietara, nagusiki “Gazte naiz” atalera: Xabier Lete, Arantxa Gurmendi, Iñaki Beobide... Horietako batzuek, gainera, garbi adierazi nahi zuten nondik zetozen; Jarraiko Agirrek, esaterako.
Aktoreena baino harrobi are oparoagoa idazleena izan da. Besteak beste, Laura Mintegik, Joseba Sarrionandiak, Koldo Izagirrek, Mariasun Landak, Itxaro Bordak, Anjel Lertxundik edo Bernardo Atxagak idatzi dute, batzuek beste batzuek baino maizago, hasi berritan batzuk, bide joria ibili ondoren besteek.
Bertsolariak ere ez dira falta astekarian idatzi dutenen zerrendan. Basarrik zabaldu zuen bidea, bere bordatxoa lehenengoz Zeruko Argian eraiki zuenean. Bertsolariek izan duten eta duten garrantziaren adierazgarri izan zen joan den ekainaren 6an Donostiako Victoria Eugenian 90. urteurrenaren karira burututako bertso saioa. Andoni Egaña, Xabier Paya, Iñaki Murua, Amets Arzallus, Sustrai Colina eta Uxue Alberdi aritu ziren saioan, guztiak Argiako kolaboratzaileak.
Horietako batzuk sagardotegian izan ziren astekariko beste hainbat kolaboratzaileren artean. Azken urteetan Argiak kolaboratzaileak sagardotegira gonbidatzen baititu haien lana eskertzeko.
Badira, ordea, astekarian idatzi arren, egileen zerrendan ez daudenak. Arrazoiak arrazoi, 90 urtetan sinatu gabeko testu asko pilatu dira Argiaren orrialdeetan. Horiek ez dute sekula sagardorik edango Argiaren kontura. Baina haiei esker ere lortu du Argiak 90 urte betetzea.
Baina 60ko hamarkadako ibilbide berrian ezizenak ugaldu egin ziren. Moda kontua izango zen beharbada, edota frankismo garaiko badaezpadako neurria. Amuntsa, Ezkibel, Yodabe, kakute Errialde edo Herialde –haizeak nondik jotzen zuen–, Basajaun... Goitizen batzuk erreferente bihurtu ziren eta benetako izena baino ezagunagoak dira gaur egun, Luis Alberto Aranberriren “Amatiño”, adibidez. Beste batzuek errealismoaren kamuflajea aukeratu zuten ezizena aukeratzeko orduan, esaterako, Mari Karmen Garmendiak testuak “Miren Olarreaga” izen-abizenez sinatzen zituenean. Jokaldia errepikatu zaleren bat ere bazen: “Txillardegi” Jose Luis Alvarez Enparantza dela jakina da, baina gutxik dakite Zeruko Argian idazten hasi zenean “Larresoro” ezizena erabiltzen zuela.
Ezizenak erabiltzeko ohitura pixkanaka apalduz joan zen, baina horrek ez du esan nahi erabat desagertu zenik. Duela urte batzuk, besteak beste, “Joxe Mollarri” sinadura azaltzen zer tarteka eta, aurrerago, “Lukas Martinez”; Argiako azken bi zuzendarien ezizenak, hurrenez hurren. Eta gaur egun ere bada ezizena erabiltzen duen ohiko kolaboratzaile bat.Baina horretarako arrazoiak izango ditu eta irakurleak asmatu beharko du zein den.
Hernaniko San Joan jaietan magrebtarren kontrako eraso gehiagoren berri eman dute Hernaniko Txosna Batzordeak eta Amher SOS Arrazakeriak. Salatu dute herrian asteak daramatzatela "jarrera, gezur eta ekintza antolatu arrazistak" bizitzen, eta ohartarazi dute: "Hau... [+]
Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.
Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.
Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.
Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua".
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Beethovenen 'Missa Solemnis'
- Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
- Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]
Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.
Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.
-------------------------------------------------------
Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]
Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]
Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.
1978ko sanferminetan gertatutako Poliziaren kargak argitzea, horiei buruzko dokumentuak desklasifikatzea eta gertakarietan hildako German Rodriguez biktima gisa aitortzea eskatzen diote Espainiako Gobernuari Kongresuak onarturiko dokumentuaren bidez.