Indigenen Munduko Jokoak egiten ari dira Brasilen protesten erdian
20 herrialdetako 2.000 kirolari baino gehiagok hartu dute parte Brasilgo Indigenen Munduko Jokoetan. Helburua dominak irabaztea baino, gizartea indigenen kulturaz kontzientziatzea da antolatzaileek azaldu dutenez. Haatik, Indigena eta lur jabe eta nekazari handien arteko tentsioa handia da Brasilen, The Guardian egunkariak bildu duen bezala.
Indigenentzako Eliza Katolikoaren Kontseilu Misiolariaren (CIMI) arabera, 138 indigena hil zituzten iaz; 2013rekin alderatuta %130 gehiago. Gatazka lurraren jabetzaren ingurukoak dira, eta zapatuan bertan, Mato Grosso estatuan indigena bat tiroz hil zuten nekazari eta kamioilariekin izandako protesta batean. Eguenean, berriz, 100 ekintzaile indigenek tokiko gobernuaren eraikina okupatu zuten protesta gisa eta estatuko nekazal produktuei boikota egiteko dei egin zuten.
Brasilek 200 milioi biztanle ditu eta horietatik %0,5a indigenak dira. Betidanik izan dira gatazkan gobernuarekin eta europar jatorrikoekin lurren eta euren eskubideen inguruan. Azken urtean tentsioak gora egin du indigenen lurrak mugatzeko kongresuan eztabaidatzen ari den Konstituzioaren zuzenketa baten harira.
Lege aldaketak erabakitzeko aukera gabe uzten ditu indigenak
Indigenen lurrak zeintzuk diren erabakitzeko boterea gobernu federaletik legebiltzarrera bideratzea du helburu zuzenketak. Gaur egun indigenen agentziak eta gobernuak egiten du lan hori, nahiz eta bere funtzionamendu geldoak indigenen eskubideen aldeko taldeen kritikak jaso dituen. Edonola ere, legebiltzarrak boterea eskuratuz gero indigenen lurren jabetza kolokan egongo litzateke, izan ere legebiltzarreko politikari asko nekazal-industriak babestuta daudela salatu dute.
Nekazal industriak ezinbesteko ikusten du zuzenketa “inork ez dituelako defendatzen lurjabeen eta ekoizleen eskubideak”. Padre Ton indigenen parlamentuko frontea zuzendu zuen Langileen Alderdiko (PT) legebiltzarkide ohiak uste du zuzenketa onartuz gero gatazkak areagotu egingo dela. “Gobernua ahula da une honetan, eta nekazal lobby-ei men egingo die”, adierazi du, “gutxik defendatzen dituzte indigenen eskubideak”.
900 milioi inguru eskatzen dizkio Energy Transfer Partners enpresak AEBetako Greenpeace erakunde ekologistari, 2016 eta 2017an oliobidearen aurkako protestetan kalteak eragin izana leporatuta. “Epaiketa honetan porrot eginez gero, Greenpeace justizia klimatikoaren aldeko... [+]
XVI. mendean Francisco de Orellana espainiar konkistatzaileak Amazonas ibaian gora nabigatu zuenean, ibaiaren alde banatan hiri handiak zeudela esan zuen. Inork gutxik sinistu zion orduan, eta are gutxiago hurrengo mendeetan, konkistak berak suntsitutakoaren arrastorik aurkitu... [+]
Melvin Picón (Coban, Guatemala, 1979) maia q'eqchi' komunitatekoa da, eta Guatemala iparraldeko Alta Verapaz departamendutik etorri da Euskal Herrira, Mugarik Gabe gobernuz kanpoko erakundearekin elkarlanean. Jatorrizko herrien defentsarako hamaika elkarte eta... [+]
Joan den martxoaren 23an, Seuil frantses argitaletxe ospetsuak abiarazi zuen literatur sail berri bat, “Ahots autoktonoak” deitua. Un livre dans ma valise (Liburu bat nire balizan) webgunean, Laurence Baulande sailaren zuzendariak azaldu zuen orduan egitasmoaren... [+]
Peltierrek 47 urte daramatza kartzelan, FBIko bi agente hiltzea egotzita. Presoak beti defendatu du bere errugabetasuna, eta nazioarteko hainbat erakundek eskatu izan dute bera aske uzteko.
Kantuta Killa eta Wari Rimachi, Ayllu Mayu Wasi komunitateko bi indigenari barre egin zieten Bien de mañana programan. Erasoak salaketa asko eragin ditu, eta programak barkamena eskatu behar izan du.
Urriaren 14ean egingo dute konstituzioa aldatzeko bozkaketa. Lehen Ministro Anthony Albanesek “nazioa elkartzeko aukera” gisa definitu du erreferendumaren eguna.
“Ekuadorreko amazonas” bezala ere ezaguna da parke nazionala –2.000 zuhaitz, 204 ugaztun, 610 hegazti, 121 narrasti eta 250 arrain espezie aurkitu dituzte bertan–. Yasunidos eragilea izan da galdeketa egitearen alde eta zonalde natural hori ustiatzearen... [+]
Ekuadorko hainbat probintzietan barrena ibiliko da karabana abuztuaren 20ra arte, Yasuní biosferako erreserba aberatsean petrolio ustiaketa proiektuaren aurka egiteko. Egun horretan herri-galdeketa egingo dute, eta esplotazioaren aurkako bozkak lortu nahi dituzte... [+]
Aktore, gidoilari eta zuzendariak gai politiko eta sozialak lantzen dituen fikziozko filmak egiten ditu, Mexikoko bere komunitatean oinarrituta.
Amazoniako lurrak demarkatu eta indigenenak direla aitortzeko muga gehiago jarriko dituen legea onartu du Brasilgo Kongresuak. Luiz Inácio Lula da Silvaren gobernuak legea kritikatu du eta "araututako genozidio" bat dela esan du. Indigenek hainbat egun daramate... [+]
Pasa den abendutik Perun gertatzen ari diren istiluak, herrialdearen egoera politiko ahularekin lotu dituzte munduko hedabide nagusiek. Pedro Castillo presidente ezkertiarraren noraeza, haren kargugabetzea, Andeetako eskualdeetako herritarren altxamendua eta haien kontrako... [+]
Ostegun honetarako manifestazio handia espero da Liman Dina Boluarte kargutik kendu, parlamentua desegin eta Perurentzako beste konstituzio bat eskatzeko. Herritar asko autobusez eta kamioiez karabanetan antolatuta iritsi da hegoaldeko eskualdeetatik herrialdeko hiribururaino.
Perun protestak hasi eta hilabete baino gehiagora, Dina Boluarte behin-behineko presidentearen gobernuak larrialdi egoera ezarri du Liman eta herrialdearen hegoaldeko eskualdeetan. Oraingoz, Poliziak ia 50 lagun hil ditu, ia denak indigenak eta andetarrak, eta giza eskubide... [+]
COP27 gailurra iragan berri da Egiptoko Xarm el-Xeikh hirian. Ikuspegi mendebaldarra nagusitu da, beste behin, eta erabakiak araberakoak ditugu. Herri autoktonoen ahotsa entzunarazteko leku ttipia bideratu arren, haien ekarpenak ez dira kontuan hartuak. Alta, 5.000tik gora... [+]