Euskara ardatz hartuta hiru zirkuluri begiratuko diet bizileku dudan Iruñean, txikitik handira, eta azken urteetan izandako hainbat pertzepziotan arakatuta. Bat, gertuko inguruari so –etxea, lana, aisia...– euskarak etorkizun oparoa du: besteak beste, gero eta helduleku gehiago eta hobeak ditugu sorkuntza munduan. Gozatzen dugu! Bi, nire ingurune euskaltzale zabalagoari begira, egoera estuagoa da: askok daki euskaraz, gutxiagok egiten du eta, batez ere, erraz lerratzen da gaztelaniara. Euskararentzat arriskuak handiagoak dira hor. Eta hiru, hor dira Iruñea eta Nafarroa. Horietan egoera larria da. Jakina, nire pertzepzioak besterik ez dira, baina era askotako sentipenak sortzen dituzte norbere baitan: liburu bikain batek ematen duen bizipoza, esaterako; edo kalean “ui, zein larri gauden!” sentitzea; edo, ezinak jota, Enric Larreularen Dolor de Llengua-ren minera hurbiltzea.
Bada, pertzepzio eta sentipen horiek guztiak soziolinguistikaz jantzi dizkit Iñaki Iurrebaso soziolinguistak ARGIAren zenbaki honekin batera doan LARRUNen. Hona haren lanaren datu esanguratsu batzuk: 1906tik 1971ra euskararen transmisioak gainbehera itzela izan zuen, gorakada handia izan zuen 1971tik 2001era, eta harrez gero geldialdian dago, bidegurutzean.
Baina bidegurutze horretan –eta Iurrebasoren konparaketa bati jarraituta– euskararen erabileraren %15arekin askoz gertuago gaude irlanderaren erabileraren %1etik, islandieraren %80tik baino. Euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen garen hiztunak euskal herritarren %7 gara, 195.000 herritar; 222.000 hiztun (%8) bi hizkuntzatan antzera moldatzen dira; eta 2.230.000 (%85) erdaraz hobeto. Horren ondorioz, herritarren arteko elkarrizketen %82 gutxienez, derrigorrez erdaraz izan behar dira.
Hala ere, ezin dira gutxietsi gure erabilera datuak, euskaldun asko erdaraz hobeto moldatzen bada ere, euskaraz egitea erabakitzen duelako, eta haien seme-alabei euskara transmititzea. “Euskaltzaletasun sozial sendoa dugu –dio Iurrebasok–, guk geuk ere baloratzen ez dakiguna askotan”.
XX. mende amaieran euskararen gainbehera geldiarazi zuen olatu euskaltzalea horiengan oinarritu zen, eta, ezinbestean, gorakada ere horiengan oinarrituko da. Bakarrik asmatu beharko dute honakoetan: hizkuntzarekin orain arte beste gozatzen; ondoan dituzten 200.000 euskaldunak eguneroko praktikara erakartzen; gainbehera doazen arnasguneei eusten; politikari euskaldun eta euskaltzaleei euskara erdigunean orain arte baino sendoago jarri behar dutela eskatzen; instituzio euskaltzaleei bultzada legala eta materiala konplexu barik areagotu behar dutela aldarrikatzen; eta, eskolaren eta familiaren bultzadarekin azken hamarkadetan handitu dugun euskaldunen multzoa handitzen jarraitzen.
Bai, ados, inork ez zigun esan euskaldun izatea horren nekeza zenik eta hori guztia, baina hori da begien aurrean dugun panorama. Euskal gizarteak eta euskal herritarrek erabakiko dute euskara oroimen bilakatu nahi duten ala ez.
Euskaraldia martxan da, hizkuntza ohiturak aldatzea bultzatzeko ekimen erraldoia. Milaka eta milaka herritarrek konpromisoa hartu dute, hamaika egunotan, euskarak presentzia gehiago izan dezan euren eguneroko bizitzan. Askorentzat pauso txikia baina ahalegin handia izango da,... [+]
Azterketa euskaraz egitea debekatzen dietela salatu du Baionako Bernat Etxepare lizeoko Euskal Herrian Euskaraz taldeak. Pasaden urtean egindako eskakizunei jarraiki, aurten ere azterketak euskaraz egiteko eskatu dute.
Maiatzaren 15etik 25era izango da Euskaraldia. Laugarren edizioa da eta antolatzaileek aurtengoa “herrikoiagoa eta ilusionagarriagoa” izatea dute helburu. Izan ere, hirugarren edizioan apalaldia sumatu zuten, pandemia garaiko Euskaralditik burua altxa ezinda. Ostegun... [+]
Donostiako Udaleko langileen batzordea osatzen duten bost sindikatuek (ELA, LAB, CCOO, Erne eta ESAN), akordioa egin dute, Euskaraldia dela-eta langileen parte hartze aktiboa sustatzeko eta euskaraz bizi eta lan egiteko aukerak bermatzeko. LABeko ordezkari Joseba Alvarezek... [+]
2023an B1 maila eskatu zuen udalak kale garbitzailea posturako, baina horren kontrako epaiak eman zituten Donostiako Administrazioarekiko Auzien 2. eta 3. zenbakiko epaitegiek. Epai horien aurkako helegiteak atzera bota dituzte orain. Hizkuntza eskubideen urraketei... [+]
Aldatu Gidoiaren iritziz, EITB "sortze helburuetatik aldendu" da, eta "urgentziazko demokratizazio prozesu bat" eskatu du, zuzendaritza taldearen hautaketa prozesutik hasita.
Frantziako Hezkuntza Ministerioak oraindik ez dio Seaskari argitu hurrengo urtean zenbat ikasgela eta irakasle izango dituen. Hori dela eta Baionako kaleak betetzera deitu dituzte guraso eta euskaltzaleak. Igandean, Herri Urratsera milaka lagun hurbildu dira beste urte batez,... [+]
Aurreneko aldiz Euskaraldiaren barruan Hikaldia egingo da. 83 herrik eman dute izena. Iaz hitanoa bultzatzeko sortu zen ZirHika talde eragileak antolatu du ekimena, Tauparekin batera. Patxi Saez Beloki ZirHika taldeko kidea elkarrizketatu dugu. Bi helburu dituzte estreinaldian:... [+]
Sorionekuak mugimenduak larunbaterako mobilizazioa deitu du. Goizean herriz herri Nafarroako zubietan elkartuko dira eta arratsaldean Iruñean manifestazioa abiatuko dute, Kostarapea parketik (Trinitarios-Tren parkea) abiatuta 17:30ean. Ireki ateak euskarari lelopean... [+]
Euskaraldiaren atarian, beste behin, Pantailaldia egingo da. Maiatzaren 6tik 15era iraungo du, eta euskarazko ikus-entzunezkoen kontsumoa sustatzea izango da helburua.
Baina non gaude, non dago euskara ikus-entzunezkoen mundu zabalean, nora goaz? Zein hutsune, zein erronka... [+]
Euskara ikastea zaila denaren mitoa aski zabaldua dago, batik bat, euskalduntzeko ahaleginik batere egin nahi ez dutenen artean. Arrazoi dute puntu batean. Zailtasun nagusiak, ordea, ez dira hertsiki linguistikoak, gizarte antolamendukoak baizik. Batetik, Onintza Iruretak... [+]
Nafarroako Unibertsitate Publikoko Euskara Taldeak inkesta bat egin du ikasleen artean. Halaber, euskara plana ikasturte honetan amaitzen dela ikusirik proposamen berriak egin dizkiote unibertsitateko zuzendaritzari. NUPen euskaraz ikastea "ezinezkoa" dela ere salatu... [+]
