EUSKALDUN-BERRI BATEKIN ELKAR-IZKETA


2021eko uztailaren 23an
Andre Leceque-rekin elkarrizketan.
EUSKALDUN-BERRI BATEKIN ELKAR-IZKETA
Egiazko ."prantxe-euskaldun" batekin topo egiña dut 30an dan igandean martxoaren 5'ean. Auxe bai dala ziñezko eta benetako .euskaldun prantxesa., beste era batera esanda. Au dala da, adiskide berri au bai; beste asko, ordea, naizta deitura bikoitz ori eman askotan, bietakoren bat dala gertatzen zaigu: aldiz euskaldun, aldiz frantziar.
André Levéque, bere izen-abizenak. Jaioterria Lille, uri ospetsua. Ikaslea da. Urtez, berriz, gaztea: .praileen dozena. esan oi zaiona bapikatzera ez da irixten; bi ."praileen-dozena" tara ez da oraindik garo.
Guzitarik itzegin dugun arren, gure izkuntza eta gure erria izan dira minkaldi guzien ardatz: auen inguru-biran korapillatu ditugu bion izketak eta iritziak; geienik-bost beintzat.
Ekin dezaiogun elkar-izketari. Aurrena, ordea eta besterik baiño leen, badut aitor bearrik: irugarren erako elkarrizketa edo elkarrekilako jarduna dugula au, alegia. Asi, aurrez-aurreko galde-erantzunetatik jarraitu Loiolako Erri-irratiz egindako jardueraz, bigarren; eta azkenik, beste bien bilduma idatzirik eta laburrago.
–oOo–
–Noiz etorri ziñan Euskalerrira ?
A.L.–Iragan den azaroan.
–Zein erritan zaude ?
A.L.–Hazparnen egon naiz. Obeki erranda, Hazparne ondoko Gerezietan. Ipar aldeko Euskera ikasi dut an. Gero, Arantzazun egun batzuz. Urrena, Usurbilen.
–Eta atzo-gaurretan, berriz, Aizarnan. Baiñan zergatik jo duzu alde ontara?
A.L.–Pixkabat ikasi dut Iparreko Euskera. Orain, Gipuzkoakoa entzun, ulertu, ikasi...
–Erraz ikasi al duzu Euskeraz? Gutxienaz ere, errara iruditzen al zaizu?
A.L.–Ez da zailla. Arras zuzena da, legeak zeatz botatzen ditu. Adi bidez, frantzera ez da orrelakoa; gauza bitxi gelago ditu.
–Aria artuaz gero, erraza dela uste duzu, beraz, gure Euskera. Lojika zuzena darabilkiala, alegia.
A.L.–Bai orixe.
–Baiñan zalitasunak ere arkituko zenituan, noski. Esaitzazu batzuk.
A.L.–Zaiitasun bat, "euskaldun-berria" danarentzat, bereziki, au da: alde batean era batera erraiten dala; besteetan bestela. Orre gatik, era bat baiño geiago ikasi bear eta ori zailla da.
–Zer alde arkitzen diezu Lapurterari eta Gipuzkerari?
A.L.–Nola gerta! Lapurtera ikasi dut geienik. Ala ere, niretzat, Gipuzkeraz errazagoa da aditza; Altunaren azalpeneri esker Bestalde, izen-jokuak zaillago eta nekagarriago zaizkit emengoak. Erraza goak zaizkit Lapurteraz.
–Eta itzei dagokienez, zer iritzi duzu ?
A.L.–Gutti goiti-beeti, eun itz arkitzen ditut nik oraingoz, Lapurtera eta Gipuzkeraren artean... bereziak... ez-berdiñak. Eun itz auek bateratuz gero, erraz ulertu daitezke biak batera.
–Bearrezkoa dela uste duzu, beraz, Euskera bateratzea; ez al da ala?
A.L.–Bai, bai bearrezkoa. Aurtzarotik ez dakitenentzat bereziki, ikasten asi berrientzat alegia.
–Ezin uka bearrezkoa danik eta bear-bearrezko dugunik. Oartuko zera ordea, ez dela guziz berdin–ez egoera eta ez jarrara– txikitatik dakitenentzat. Izan ere, batzuentzat guzia berri dan bitartean, besteentzat barne-barnean itsatsirik daramaten zerbait bizia da. Nola-nai ere, gure izkuntza bateratzekoan, bai al dakizu guretzat eredu izan deitekean izkuntzarik?
A.L.–Bai, nere ustez, Fialandera. Berriz ere, nola gerta! Ezagutzen dut finlandera eta orregatik izendatzen dut. Atzizkien bidez eta bi itz elkartuaz landu dute finlandera. Eta Euskerari ere galtasun bera arkitzen diot.
–Eta zergatik autatzen duzu bide ori?
A.L.–Era orretan sortutako itzak ulergarri diralako erriarentzat, nere ustez.
–Egia esan, ni ere iritzi arteko nauzu bete-betean, itz guzi-guzietan ezin daitekean arren.
A.L. -Jakiña, joera adierazten dut, ez itz orotan berdin jokatzea.
–Arantzazun egonalditxo bat egin duzunez gero, izketaratu al zera A. Villasanterekin?
A.L.–Bai, egin dugu elkar-izketarik.
–Asmatuko nizukela gauza bat uste dut. Ziur aski, A. Villasante ez dala iritzi ortakoa. Latin-izkuntzatik detozen itzak oparo artzeko joera edo zaletasuna nabaituko zeniola, alegia.
A.L–Egia, ezin uka dezaket.
–Beste bereizkuntzarik arkitzen al diezu Lapurterarl eta Gipuzkerari?
A.L.–Bai. Itzegitekoan, errazago ulertzen dut gipuzkera; nere ustez garbiago oguzten edo erraiten dituzte itzak.
–Bizkaiera ikasteko asmorik? Gutxienaz ere, entruteko asmorik bai al duzu?
A L.–Pozik egingo nuke. Ezin dut, ordea, orain. Geroago...
–oOo
–Beste gauza asko ere arrotu ditugu bion artean. Tamalez, ordea, idazkiz ezin adiérazi guzi-guziak; erri-arazoak, batik-bat. Izkuntza-arloan bertan ere aipatu ditugu zenbait izkuntzalari ospetsu: Saussure, Chomski... Bi auek baiño aurrarakoiago eta gure adiskide berriari gogozkoago zaiona, Jakobson.
Orra, gure erriak eta gure izkuntzak adiskide jator bat geiago urratietan. Zergatik ote da, goi aldetik beera etortzen dirala eta ez beatik gora?
Gaztañagak
7

GaiezHizkuntzaEuskaraAlfabetatzeAlfabetatze
PertsonaiazLECEQUE1
EgileezAZURMENDI3Hizkuntza

Azkenak
2024-09-21 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 1.eguna
Zerk egiten duen pertsona

Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]


Bonba-jostailuen oroimena oraindik bizirik da Libanon

Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]


2024-09-20 | Sustatu
Euskarabildua topaketa urriaren 17an: “Artifiziala ez den teknologia”

Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]


Sail Ofiziala. Irekierako filma
Apar gutxiko desioa


2024-09-20 | Gedar
Aurten ere, udako erailketa matxisten %15 egin dute poliziek edo polizia ohiek Espainiako Estatuan

Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.


2024-09-20 | George Beebe
Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko

(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).

George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.


Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak

Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.


Mozal Legearen erreforma eskatu du Nafarroako Legebiltzarrak

Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.


2024-09-20 | Euskal Irratiak
Maider Mourgiart eta Paul Laborde
“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”

Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.


2024-09-20 | Gedar
Balmasedako Glefaran enpresak etengabe gainditu ditu ezarritako kutsadura-mugak

2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]


Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean

Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]


2.500 euroko isuna ezarri die Ertzaintzak sei aiaraldearri, iazko greba feminista orokorragatik

"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.


Eguneraketa berriak daude