EUSKALDUN-BERRI BATEKIN ELKAR-IZKETA


1972ko apirilaren 02an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Andre Leceque-rekin elkarrizketan.
EUSKALDUN-BERRI BATEKIN ELKAR-IZKETA
Egiazko ."prantxe-euskaldun" batekin topo egiña dut 30an dan igandean martxoaren 5'ean. Auxe bai dala ziñezko eta benetako .euskaldun prantxesa., beste era batera esanda. Au dala da, adiskide berri au bai; beste asko, ordea, naizta deitura bikoitz ori eman askotan, bietakoren bat dala gertatzen zaigu: aldiz euskaldun, aldiz frantziar.
André Levéque, bere izen-abizenak. Jaioterria Lille, uri ospetsua. Ikaslea da. Urtez, berriz, gaztea: .praileen dozena. esan oi zaiona bapikatzera ez da irixten; bi ."praileen-dozena" tara ez da oraindik garo.
Guzitarik itzegin dugun arren, gure izkuntza eta gure erria izan dira minkaldi guzien ardatz: auen inguru-biran korapillatu ditugu bion izketak eta iritziak; geienik-bost beintzat.
Ekin dezaiogun elkar-izketari. Aurrena, ordea eta besterik baiño leen, badut aitor bearrik: irugarren erako elkarrizketa edo elkarrekilako jarduna dugula au, alegia. Asi, aurrez-aurreko galde-erantzunetatik jarraitu Loiolako Erri-irratiz egindako jardueraz, bigarren; eta azkenik, beste bien bilduma idatzirik eta laburrago.
–oOo–
–Noiz etorri ziñan Euskalerrira ?
A.L.–Iragan den azaroan.
–Zein erritan zaude ?
A.L.–Hazparnen egon naiz. Obeki erranda, Hazparne ondoko Gerezietan. Ipar aldeko Euskera ikasi dut an. Gero, Arantzazun egun batzuz. Urrena, Usurbilen.
–Eta atzo-gaurretan, berriz, Aizarnan. Baiñan zergatik jo duzu alde ontara?
A.L.–Pixkabat ikasi dut Iparreko Euskera. Orain, Gipuzkoakoa entzun, ulertu, ikasi...
–Erraz ikasi al duzu Euskeraz? Gutxienaz ere, errara iruditzen al zaizu?
A.L.–Ez da zailla. Arras zuzena da, legeak zeatz botatzen ditu. Adi bidez, frantzera ez da orrelakoa; gauza bitxi gelago ditu.
–Aria artuaz gero, erraza dela uste duzu, beraz, gure Euskera. Lojika zuzena darabilkiala, alegia.
A.L.–Bai orixe.
–Baiñan zalitasunak ere arkituko zenituan, noski. Esaitzazu batzuk.
A.L.–Zaiitasun bat, "euskaldun-berria" danarentzat, bereziki, au da: alde batean era batera erraiten dala; besteetan bestela. Orre gatik, era bat baiño geiago ikasi bear eta ori zailla da.
–Zer alde arkitzen diezu Lapurterari eta Gipuzkerari?
A.L.–Nola gerta! Lapurtera ikasi dut geienik. Ala ere, niretzat, Gipuzkeraz errazagoa da aditza; Altunaren azalpeneri esker Bestalde, izen-jokuak zaillago eta nekagarriago zaizkit emengoak. Erraza goak zaizkit Lapurteraz.
–Eta itzei dagokienez, zer iritzi duzu ?
A.L.–Gutti goiti-beeti, eun itz arkitzen ditut nik oraingoz, Lapurtera eta Gipuzkeraren artean... bereziak... ez-berdiñak. Eun itz auek bateratuz gero, erraz ulertu daitezke biak batera.
–Bearrezkoa dela uste duzu, beraz, Euskera bateratzea; ez al da ala?
A.L.–Bai, bai bearrezkoa. Aurtzarotik ez dakitenentzat bereziki, ikasten asi berrientzat alegia.
–Ezin uka bearrezkoa danik eta bear-bearrezko dugunik. Oartuko zera ordea, ez dela guziz berdin–ez egoera eta ez jarrara– txikitatik dakitenentzat. Izan ere, batzuentzat guzia berri dan bitartean, besteentzat barne-barnean itsatsirik daramaten zerbait bizia da. Nola-nai ere, gure izkuntza bateratzekoan, bai al dakizu guretzat eredu izan deitekean izkuntzarik?
A.L.–Bai, nere ustez, Fialandera. Berriz ere, nola gerta! Ezagutzen dut finlandera eta orregatik izendatzen dut. Atzizkien bidez eta bi itz elkartuaz landu dute finlandera. Eta Euskerari ere galtasun bera arkitzen diot.
–Eta zergatik autatzen duzu bide ori?
A.L.–Era orretan sortutako itzak ulergarri diralako erriarentzat, nere ustez.
–Egia esan, ni ere iritzi arteko nauzu bete-betean, itz guzi-guzietan ezin daitekean arren.
A.L. -Jakiña, joera adierazten dut, ez itz orotan berdin jokatzea.
–Arantzazun egonalditxo bat egin duzunez gero, izketaratu al zera A. Villasanterekin?
A.L.–Bai, egin dugu elkar-izketarik.
–Asmatuko nizukela gauza bat uste dut. Ziur aski, A. Villasante ez dala iritzi ortakoa. Latin-izkuntzatik detozen itzak oparo artzeko joera edo zaletasuna nabaituko zeniola, alegia.
A.L–Egia, ezin uka dezaket.
–Beste bereizkuntzarik arkitzen al diezu Lapurterarl eta Gipuzkerari?
A.L.–Bai. Itzegitekoan, errazago ulertzen dut gipuzkera; nere ustez garbiago oguzten edo erraiten dituzte itzak.
–Bizkaiera ikasteko asmorik? Gutxienaz ere, entruteko asmorik bai al duzu?
A L.–Pozik egingo nuke. Ezin dut, ordea, orain. Geroago...
–oOo
–Beste gauza asko ere arrotu ditugu bion artean. Tamalez, ordea, idazkiz ezin adiérazi guzi-guziak; erri-arazoak, batik-bat. Izkuntza-arloan bertan ere aipatu ditugu zenbait izkuntzalari ospetsu: Saussure, Chomski... Bi auek baiño aurrarakoiago eta gure adiskide berriari gogozkoago zaiona, Jakobson.
Orra, gure erriak eta gure izkuntzak adiskide jator bat geiago urratietan. Zergatik ote da, goi aldetik beera etortzen dirala eta ez beatik gora?
Gaztañagak
7

GaiezHizkuntzaEuskaraAlfabetatzeAlfabetatze
PertsonaiazLECEQUE1
EgileezAZURMENDI3Hizkuntza

Azkenak
Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Eguneraketa berriak daude