I. Begiristainekin


2021eko uztailaren 23an
I. Begiristainekin antzerkiaz
I. Begiristainekin
Inazio Begiristainekin nago. S. Pedro eguneko arratsa da eta Alegiako kafean gaude. Nik kafea eskatu dut eta berak beltxa bat. Ez dugu pentsatu ere argitara emateko elkar-hizketa dugunik, solasean ari gara, kontu kontari. Eta nolaz ez? antzerkiaz jarduten dugu batik bat.
Inazio Begiristain Alegiarra dugu. Oria ibai ustelak mihizkatzen duen, herri aldrebes hortakoa. Berrogei urtez gorako gazte bat da Begiristain. Goiherriko lantoki batean jarduten du lanean, eta handik kanpo dituan ordu apur eta estuetan herri-heziketari ekiten dio. Alegiako ikastola jasotzean lehenetekoa izan zen. Tomas Iraolarekin batera txistulari sail bat osatua dute. Txistuak berak egiten dituzte. Euskal alfabetatzen ere jarduten da... Eta gainera idazle dugu.
1969-ko eta 1970-ko antzerki sariak irabaziak ditu: "BIZIA bizi truk" eta "Apaiz, langile eta gizon » bere antzerki biekin.
–I. B. «Zortzi egunean ez leike antzerki onik egin, antzerkia egiteko denbora behar du eta nik ez dut denborarik. Lehengoan honela esaten zian batek»: Lau hilabetez edo.., Frantzira joan behar ukek, hango antzerki mugimendua aztertuaz eta bide berrien bila. Hori errazagoa da esatea, egitea baino. Ni , Frantzira edo non nahi, joanaz gero, nork mantenduko lituzke nere emazte eta familia? Etsi beharra dago, oraingoz ez dugu Euskal Herrian Kulturagintzatik bizitzerik. Eta euskal Kulturak "profesionalak" behar ditu, hartara erabat jarriko diranak.
–Noiz asi zinen antzerkiak egiten?
–I. B. 1969-ko urte buruan hain zuzen. Haurrentzat eginak ditut zenbait antzerki eta han eta hemen zabalduak ditut, baina hala eta guztiz ere oraindikan antzerki eske handia dago. Ene aburuz haurrentzat antzerkiak egitea genduke oso premizkoa, berak bai dira geroko Euskal Herriaren itxaropena.
-Zer derizkiozu egungo Euskal antzerkiaren inguru?
–I. B. Oso arlotea deritzat euskal antzerkiaren egoera. 1960 urteaz gero eta beste zenbait kultur alorretan bezala antzerkiak izan du nolabaiteko berbizte bat baina oraindik ere oso kaxkar gabiltz. Lehen, antzerkia arlotekerian finkatzen zen, baserritaren arlotekerian, haurdun gertatzen den neskatxaren arlotekerian eta abar; guztita ere farre egin arazten zuen antzerkiak. Baina ez farrezko edo "Komik", deritzan antzerki motakoa zelako ezik, eta berez farregarri zelako ere bai. Teknika aldetik oso eskasak dira gure antzerkiak, ez dugu ezen jatortasunik.
–Baina, diozunez aldaketa bat edo osatu da antzerki alorrean. Zertan datza, bada aldaketa hori?
–I. B. Euskal Herria industrializatu danez gero, euskaldunon bizikera aldatu egin da. Lehen antzerkiak, baserri giroa aztertzen zuan bezala, orain industri giroa aztertzen du. Gai berriak erabiltzen asiak gara. Langileriaren arazoa, gazteriarena eta beste zenbait gai berriaz salatzen gara, antzerki egileok. Beraz, gai alderditik aldaketa bat ausnar daiteke, baina teknikari dagokionez lehengoan jarraitzen dugu. Lehengo antzerkiak euskalduna analfabeto jotzen zuten, eta bere ezjakinari amor ematen zioten. Ez dut nik lehengo antzerkia gaindik behera zapaldu nahi, zeren besteetan bezala hemen ere jarraipen bat eskatzen dut, baina kritika gogor bat egin beharrean gara.
–Beraz, pesimista zara euskal antzerkiari buruz?
–I. B. Antzerkiari buruz ez, ikusleari dagokionez bai ordea, pesimista naiz. Badirudi jenteai ez zaiela antzerkiarik ardura. Batez ere zenbait gazteek ez dute antzerkiarako gutiziarik. Berez antzerkia aberatsa da, kusleak dira motzak.
Antzerki egitea oso lan gogorra da, eta are geiago zer nolako ikusle gutti izanen ditun jakinaz gero. Gainera, ez du dirurik ematen. Bulartsua behar da izan lan honetan jarduteko, eta hau- halaber litzake beste zenbait kultur alorretaráko ere.
–Nolatan berbiztu daiteke euskal antzerki jator bat? Zein bide jarraitu behar hortarako?
–I. B. Begira..., sarrienik antzerkia literatura dela pentsatuaz jarduten dugu. Ene baitan, antzerkia ez da olerkia edo nobela bezain bat literatur alorrean finkatzen. Batik bat antzerkia ikusgarri edo espektakulo dugu. Antzerkia ez da literatura edo hala baldin bada ere "literatur praktikoa" litzake, alegia, antzerkian literatura ekinza troketu eta bilakatzen da. Ekintza mallean osatzen da antzerkia eta ez apaingarri eta liburu mailean. Antzerkia kaleko kultura dugu eta ez bulegoko ezkutuan daztatzen den kulturagintza. Antzerkian ez daiteke ikusleari liburu bat eman, ezik eta kezka bat sortu arazi behar dio, galdera bat egin behar dio ikusleari, ikustea lanean jarri arazi behar du. Eite eta lan hori, antzerki taldeetako zuzendarien gainean datza, berak antzerki idatzia piztu eta bizitu egin behar dute, tankera jator eta berri bat emanaz. Antzerkia ez da idazti bat, idazti horren agerpena baizik.
–Antzerkia berez herrikoia dugu, baina guk nolabait zapuztu egin dugu areto eta antzez-tokietan katigatuaz. Antzerkia berriro kalera ekarri behar dugula deritzat, hau da, zerbait politiko bihurtu behar dugula. Ados al zara?
–I. B. Antzerkiak politikoa behar du izan eta hain zuzen ere antzerklari pedagogi politikoa deritzat. Antzerkia eskola bat da. Eskola herrikoia. Antzerkia ez da ikusgarri soila, zerbait erakutsi egin behar du. Herri heziketara zuzendu behar du antzerkiak. Baina ez dugu sasi-politikakerian erori behar, asko da Euskal Herrian Kultura mentura bat bezala hartzen duenik. Kultura salaketa politiko izatera helduko da baldin iraunkorra ba da. Bi edo hiru urtez kultura probaketan ibili eta gero aspertzen denak ez daki kulturagintza zer den. Burgeskerik baldin ba da hori duzu burgeskeria kultura alorrean menturaz jokatzea. Oraindik lan asko egin daiteke eguzki argitan, eta hain zuzen antzerkia ere bai. Sustraiak ezkutuan arkitzen dira baina zomorroak ere bai.
–Askotan euskera zaila erabiltzen da antzerkietan. Ez da euskera herrikoia zenbait antzerkietan erabiltzen dena.
–I. B. Batera gatoz hontan. Baina hori ez da egia antzerkiari buruz bakarrik zenbait aldizkarietan ere euskera zailegia erabiltzen dela uste dut. Herriari euskera erraza eman behar zaio, bastela erderara joko du adibidez Z. A. erabiltzen den zenbait euskera ere zallagia duzu. Arrixku bakarra du honek, eta da euskera berri bat osatzea, bulegoan osatutako euskera batera heltzea, hori lortu bide goaz, baina agian euskera horrek herrikoia ez izateko arrixkuan da.
–Antzerki berriren bat ari al zara osatzen?
–I. B. Bai. Eta gai bezala delako «homoseksualitate" hori du. Oso garratza eta garrantzikoa dugu arazo hau.
...Mahai gaineko "dukados" zigarroak amaitu dira, nik nere kafea aspaldi hartua dut, baina hala ere oraindik hizketan jarraitzen dugu. Bukatzean, berak gazteaz diona nabarmentzeko eskatzen dit elkar hizketa hau tankeratzean. Pena eta ezin etsia nabari dut bere hitzetan: «Zenbait gazte, gure usadio jatorrak baztertu nahian dabil. Baina kondaira bat ez daiteke lurreratu. Gure herria kondaira horretatik itsetsi behar du. Gure kondaira histori triste bat dela pentsatuaz ahaztu nahi dutenak, euskaldun izateari uko egiten diote. Burgesa errorik gabeko haurra duzu. Eta geure erroa kondaira da, tristea ba da ere geurea da».
LUIS HARANBURU-ALTUNA
5

GaiezKulturaAntzerkiaBesteak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakBEGIRIZTAI1
PertsonaiazBEGIRIZTAI1
EgileezHARANBURU1Kultura

Azkenak
2025-05-06 | Antxeta Irratia
Irungo Lakaxita gaztetxeak pintaketa faxistak salatu ditu berriz

Joan den abenduan gaztetxeak pintaketa nazi-faxistak salatu zituen ere, eta oraingo honetan “Stop LGTBI”, “Fuera degenerados” edota “No os dejaremos dormir” bezalako mehatxuak izan dira asteburuan Lakaxitako hormetan azaldu diren mezuak, diana... [+]


2025-05-06 | dantzan.eus
Aukerarik izan ez zuten emakumeek plazaratuko dute Legazpin ezpata-dantza

“Guk entseatu egiten genuen, mutilei erakusten genien, parrilarako laguntza behar zutenean hor egoten ginen, baina gero sekula ere ez genuen dantzatzen plazan, ezta burutik pasa ere”. Oihane Auzmendi Iturbe (Legazpia, 1977) Sustraiak dantza taldeko dantzaria da,... [+]


Unax Aizpurua eta Aroa Arrizubieta izan dira Gaztetxeak Bertsotan finaleko txapeldunak

Martxoak 14an Itsasuko (Lapurdi) Goxoki Gaztetxean hasitako sei saioko ibilbideak maiatzaren 3an izan du finala Gernikako gaztetxe okupatu berrrian. Egurre Gazte asanbladaren laguntzaz egun osoko egitaraua izan zen larunbatean. Finaleko bigarren fasera, Maddi Aiestaran eta... [+]


2025-05-06 | Gedar
“Selektibitatea hezkuntzaren elitizazioan sakontzeko tresna da”, salatu du IAk

Elkarretaratzeak egingo dituzte selektibitateari eta Baxoari ezetz esateko. Gainera, apunte-banku bat eta klase partikularrak jarri dituzte martxan IAko kideek.


2025-05-05 | ARGIA
14.000 “maite zaituztegu” Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoentzat

“Maite zaitut” herri omenaldia egin diote maiatzaren 3an Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoei Barakaldon, BEC erakustazokan. Euskal gizarteari egindako ekarpena eskertu nahi izan diote milaka pertsonak Maite Zaitut Kultur Elkarteak antolatutako jaialdian.


Israelek Gaza erabat okupatzeko plana onartu du, palestinarrak zerrendatik kanporatzeko eta gatibu israeldarrak askatzeko

Trumpek Gazarako behin baino gehiagotan proposatutako garbiketa etnikoarekin jarraituko du Tel Avivek. Netanyahuk sare sozialetan jakinarazi duenez, Israelek milaka erreserbista deitu ditu Gazaren aurkako setioa gogortzeko eta "erabateko garaipena" lortzeko.


2025-05-05 | Leire Artola Arin
ANALISIA
Kartzelara, herritarrak informatzeagatik?

2025ean Guatemalan gutxienez kazetari bat hil dute eta beste bat desagerrarazi. Arriskutsua da kazetaritza lana egitea herrialde horretan, eta hala jaso du Mugarik Gabeko Kazetariak erakundeak ere, maiatzaren 2an argitaratutako 2025eko Prentsa Askatasunaren Munduko Sailkapenean... [+]


Plangintza demokratikorik gabe itzalaldien menpe jarraituko dugu

Gero eta nabarmenagoa da Espainiako Estatuak ez duela planifikazio demokratikorik energiaren arloan. Duela gutxi jasan dugun itzalaldia adibide garbia da, baina ez da bakarra. Energia berriztagarrien kontrolik gabeko eta lurralde askotan gehiegizko hedapena da beste adibide... [+]


Itzalaldia

Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.


Bridgestoneko langileek elkarretaratzea egin dute Japoniak Madrilen duen enbaxadaren aurrean

Bridgestone Japoniako pneumatikoen multinazionalak kaleratu nahi dituen langileek elkarretaratzea egin dute astelehen eguerdian Japoniak Madrilen duen enbaxadaren aurrean. Horrez gain, langile batzordeko hainbat kide Yolanda Díaz Espainiako Gobernuko Lan ministroarekin ere... [+]


Palestinaren aldeko Askatasunaren Ontzidia Maltako Gobernuarekin negoziatzen dabil, itsasontzia hango portu batera eramateko

Nazioarteko ekimenak igandean argitaratutako prentsa ohar batean jakitera eman duenez, Maltako Gobernuak bonbardatutako itsasontzia konpontzeko asmoa erakutsi du. Askatasunaren Ontzidiak eskatu die Maltako agintariei itsasontzia herrialdeko uretan sar dadila. Israelen erasoak... [+]


Nazien kontzentrazio esparruetara deportatutako 253 euskaldun omendu ditu Eusko Jaurlaritzak

Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]


2025-05-05 | ARGIA
Hamar egunez pantailetan euskaraz aritzeko erronka maiatzaren 6an hasiko da

Maiatzaren 6tik 15era egingo da Pantailak Euskarazek antolatutako aktibazio sozialerako ariketa. Helburua, hamar egunez soilik euskarazko ikus-entzunezkoak kontsumitzea da. Ariketan izena eman daiteke maiatzaren 6ra arte.


Eguneraketa berriak daude